Państwowa Inspekcja Pracy ostrzega

Prowizoryczne urządzenia grzewcze zasilane gazem płynnym z butli stanowią zagrożenie dla życia lub zdrowiu ludzi oraz mienia!

Sezon grzewczy w pełni, w związku z czym konieczne jest ogrzewania obiektów i pomieszczeń pracy, celem zapewnienia odpowiednich temperatur.

Jak wynika z doświadczeń nadzorczo-kontrolnych inspektów pracy legnickiego oddziału PIP – pracodawcy i przedsiębiorcy zatrudniający osoby na innej podstawie niż stosunek pracy, wobec braku stałych instalacji (urządzeń) grzewczych, często stosują prowizoryczne rozwiązania, instalując urządzenia grzewcze zasilane gazem płynnym propan-butan z przenośnych butli, nie zwracając uwagi warunki i dopuszczalność stosowania takich urządzeń, czy też bezwzględne wymagania dotyczące ich eksploatacji, stwarzając tym samym poważne zagrożenie dla zdrowia i życia ludzi, tym pracowników oraz mienia.

Skutkiem tego są poważne wypadki, do których dochodzi rok, rocznie, wskutek wybuchu gazu, czy też zatrucia tlenkiem węgla, wskutek zastosowania takich urządzeń w pomieszczeniach, w których zabronione jest stosowanie tego typu, głównie bezwymiennikowych urządzeń grzewczych, w których produkty spalania gazu nie są odprowadzane na zewnątrz ogrzewanego obiektu.

Wskazać należy na to, iż gaz propan-butan, czy też sam propan, jest gazem skrajnie łatwopalnym, tworzącym z powietrzem mieszaniny palne i wybuchowe, przy niskiej dolnej granicy wybuchowości, stąd też koniecznym jest spełnienie wielu bezwzględnie obowiązujących wymagań prawnych wynikających z przepisów techniczno-budowlanych, przeciwpożarowych, czy też bezpieczeństwa i higieny pracy.

Z prowadzonych przez inspektorów pracy badań zaistniałych wypadków przy pracy wynika, iż do wybuchu gazu dochodzi przede wszystkim, wskutek nieszczelności instalacji gazowej, tj. uwolnienia gazu do atmosfery pomieszczenia (obiektu) i powstania z powietrzem mieszaniny wybuchowej, a następnie zapłonu, z efektywnego źródła zapłonu występującego w danym pomieszczeniu (iskra elektryczna, płomień urządzenia grzewczego, papierosa itp.)

Przyczynami takich zdarzeń wypadkowych jest najczęściej:

• niewłaściwy stan techniczny instalacji (przewodów, złączek),
• nie zakręcenie butli z gazem po zakończeniu pracy urządzenia, czy też odłączenia od instalacji grzewczej,
• brak sprawdzenia szczelności połączeń po podłączeniu (wymianie ) butli z gazem, chociażby wodą mydlaną, czy też odpowiednim testerem, co jest bezwzględnym wymogiem, jednak najczęściej lekceważonym i pomijanym,
• brak instrukcji prawidłowego montażu butli gazowej do instalacji grzewczych,
• brak instrukcji eksploatacji urządzeń gazowych,
• brak przeszkolenia, czy też wymaganych kwalifikacji osoby wymieniającej butle (uwaga: bardzo często w instrukcjach eksploatacji urządzeń gazowych, wskazano na obowiązek wymiany butli przez osoby posiadające odpowiednie uprawnienia kwalifikacyjne),
• brak karty charakterystyki substancji niebezpiecznej – gazu płynnego propan-butan, czy propanu,
• brak lub niewłaściwa ocena ryzyka zawodowego,
• brak nadzoru nad pracownikami, przy wykonywaniu tego typu prac, zaliczonych do szczególnie niebezpiecznych.

Wskazać należy również na zakaz stosowania gazu płynnego z butli, gdy do budynku podłączona jest sieć gazociągowa.

Przykładem takiego zdarzenia wypadkowego, był wybuch gazu w jednym z lokali gastronomicznym w Legnicy we wrześniu 2017r.

Z kolei do zatruć, często ze skutkiem śmiertelnym, toksycznymi produktami spalania gazu płynnego propan-butan, a w szczególności tlenkiem węgla dochodzi najczęściej przy stosowaniu prowizorycznych systemów grzewczych, składających się z różnego rodzaju piecyków, ogrzewaczy, czy też promienników gazowych, zasilanych z butli gazu płynnego propan-butan, w organizowanych naprędce w tymczasowych obiektach typu: barakowóz, przyczepa kempingowa, czy też kontener, przeznaczonych dla obsługi, bądź też służb ochrony na budowach, farmach fotowoltaicznych, a tak że innych miejscach czasowej pracy, służących do ogrzewania się w okresie zimowym pracowników.

Z ustaleń inspektorów pracy wynika, iż do takich zdarzeń dochodziło najczęściej wskutek naruszenia bezwzględnych zakazów stosowania bezwymiennikowych urządzeń grzewczych, zasilanych z butli gazu płynnego propan-butan, tj. bez odprowadzenie spalin na zewnętrz, określonych w przepisach techniczno-budowlanych, instrukcjach obsługi urządzeń, czy też dotyczących eksploatacji przyczep kempingowych, m.in. z uwagi na zbyt małą kubaturę pomieszczeń, brak odpowiedniej wentylacji itp.

Przyczynami pośrednimi takich zdarzeń wypadkowych jest przede wszystkim:

• nieznajomość obowiązujących przepisów prawa,
• brak lub niezapoznanie się przez osoby organizujące takie stanowiska pracy z instrukcjami obsługi urządzeń,
• brak karty charakterystyki substancji niebezpiecznej – gazu płynnego propan-butan, czy propanu,
• brak lub niewłaściwa ocena ryzyka zawodowego,
• lekceważenie zagrożenia,
• brak nadzoru.

Przykładem zdarzenia wypadkowego z takich przyczyn był zgon osoby zajmującej się ochroną obiektów farmy fotowoltaicznej w maju br., który został znaleziony martwy (wskutek zatrucia) w przyczepie kempingowej ogrzewanej z piecyka gazowego opalanego gazem propan-butan, służącym do ogrzewania przyczepy i będącego jedynym źródłem ciepła.

Dodatkowo należy przestrzec przed stosowaniem tego typu urządzeń do ogrzewania kabin samochodów ciężarowych, czy też przygotowywania w nich posiłków przy użyciu kuchenek gazowych zasilanych z butli turystycznych gazu płynnego, gdyż również w tego typu przypadkach odnotowywano zatrucia ze skutkiem śmiertelnym.

Podsumowując, apelujemy do pracodawców i przedsiębiorców, o zapewnienie właściwej, zgodnej z obowiązującymi przepisami prawa organizacji pracy, stosowania odpowiednich urządzeń grzewczych, dostosowanych do rodzaju pomieszczeń pracy i warunków środowiska pracy, a w szczególności zapewnienie odpowiedniej eksploatacji tych urządzeń i sprawowanie należytego, skutecznego nadzoru, celem zapobiegania zagrożeń dla zdrowia i życia ludzkiego, a także mienia.

Dodatkowo wskazać należy na to, iż takie same zasady dotyczące stosowania i eksploatacji urządzeń gazowych, zasilanych z butli gazu płynnego dotyczą sfery, leżącej poza nadzorem Państwowej Inspekcji Pracy, tj. w sferze życia prywatnego mieszkańców, gdzie też, szczególnie w sezonie grzewczym dochodzi do bardzo wielu, tragicznych w skutkach wybuchów, pożarów, czy też zatruć spalinami z gazowych urządzeń grzewczych, a wiec aspektów zagrożenia dla bezpieczeństwa powszechnego.

Dlatego też w ramach prewencji ogólnej – apelujemy do Wszystkich użytkowników tego typu instalacji i urządzeń gazowych, o rozsądek i stosowanie się do obowiązujących zasad bezpieczeństwa ich eksploatacji, tak aby uniknąć kolejnych tragedii.

Jan Buczkowski nadinspektor pracy – kierownik oddziału 
Państwowej Inspekcji Pracy w Legnicy