Napoje i posiłki profilaktyczne – od 1 listopada
Od 1 listopada danego roku do 31 marca kolejnego roku dla celów wydawania posiłków profilaktycznych obowiązuje tzw. okres zimowy.
Zgodnie z art. 232 K.p. pracodawca jest zobowiązany zapewnić pracownikom zatrudnionym w warunkach szczególnie uciążliwych, nieodpłatnie, odpowiednie posiłki i napoje, jeżeli jest to niezbędne ze względów profilaktycznych. Uregulowania w tym zakresie, tj. rodzaje posiłków i napojów oraz wymagania jakie powinny spełniać, a także przypadki i warunki ich wydawania, określa rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 28 maja 1996 r. w sprawie profilaktycznych posiłków i napojów (Dz. U. nr 60, poz. 279).
Stanowiska pracy, na których przysługują posiłki profilaktyczne ustala pracodawca w porozumieniu z zakładowymi organizacjami związkowymi.
Katalog prac obligujących do uzupełnienia rezerwy energetycznej pracownika zawarty jest w przepisie § 3 rozporządzenia i wskazuje m.in. prace:
- związane z wysiłkiem fizycznym, powodującym w ciągu zmiany roboczej efektywny wydatek energetyczny organizmu powyżej 2000 kcal (8374 kJ) u mężczyzn i powyżej 1100 kcal (4605 kJ) u kobiet,
- związane z wysiłkiem fizycznym, powodującym w ciągu zmiany roboczej efektywny wydatek energetyczny organizmu powyżej 1500 kcal (6280 kJ) u mężczyzn i powyżej 1000 kcal (4187 kJ) u kobiet, wykonywane w pomieszczeniach zamkniętych, w których ze względów technologicznych utrzymuje się stale temperatura poniżej 10°C lub wskaźnik obciążenia termicznego (WBGT) wynosi powyżej 25°C,
- związane z wysiłkiem fizycznym, powodującym w ciągu zmiany roboczej efektywny wydatek energetyczny organizmu powyżej 1500 kcal (6280 kJ) u mężczyzn i powyżej 1000 kcal (4187 kJ) u kobiet, wykonywane na otwartej przestrzeni w okresie zimowym; (…)
- pod ziemią.
W Polsce profesjonalną ocenę wydatku energetycznego wykonują między innymi Centralny Instytut Ochrony Pracy – Państwowy Instytut Badawczy (www.ciop.pl), niektóre powiatowe stacje sanitarno epidemiologiczne oraz większość laboratoriów wykonujących badania środowiska pracy.
Nieodpłatne posiłki wydawane ze względów profilaktycznych powinny mieć formę jednego dania gorącego i zwierać około 50-55% węglowodanów, 30-35% tłuszczów, 15% białek oraz posiadać wartość kaloryczną około 1000 kcal. Jeżeli pracodawca nie ma możliwości wydawania posiłków ze względu na rodzaj wykonywanej przez pracownika pracy lub ze względów organizacyjnych, może zapewnić w czasie pracy korzystanie z takich posiłków w punktach gastronomicznych lub przyrządzanie posiłków przez pracownika we własnym zakresie z otrzymanych produktów.
Pracodawca zapewnia napoje pracownikom zatrudnionym:
- w warunkach gorącego mikroklimatu, charakteryzującego się wartością wskaźnika obciążenia termicznego (WBGT) powyżej 25°C,
- w warunkach mikroklimatu zimnego, charakteryzującego się wartością wskaźnika siły chłodzącej powietrza (WCI) powyżej 1000,
- przy pracach na otwartej przestrzeni przy temperaturze otoczenia poniżej 10°C lub powyżej 25°C,
- przy pracach związanych z wysiłkiem fizycznym, powodującym w ciągu zmiany roboczej efektywny wydatek energetyczny organizmu powyżej 1500 kcal (6280 kJ) u mężczyzn i 1000 kcal (4187 kJ) u kobiet,
- na stanowiskach pracy, na których temperatura spowodowana warunkami atmosferycznymi przekracza 28°C.
Posiłki i napoje wydawane są pracownikom w dniach wykonywania prac uzasadniających ich wydawanie. Posiłki powinny być wydawane w czasie regulaminowych przerw w pracy, w zasadzie po 3-4 godzinach pracy. Napoje powinny być dostępne dla pracowników w ciągu całej zmiany roboczej.
Tak jak w przypadku posiłków, stanowiska pracy, na których przysługują napoje oraz szczegółowe zasady ich wydawania ustala pracodawca w porozumieniu z zakładowymi organizacjami związkowymi.
Pracownikom nie przysługuje ekwiwalent pieniężny za posiłki i napoje.
Niezależnie od obowiązku zapewnienia napojów oraz bez względu na warunki pracy, pracodawca jest zobowiązany zapewnić wszystkim pracownikom dostateczną ilość wody zdatnej do picia przez cały rok kalendarzowy. Tak wynika z § 12 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz. U. z 2003 r. nr 169, poz. 1650 z późn. zm.).
PODSTAWA PRAWNA:
art. 232 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (j.t. Dz.U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94; ost. zm. Dz.U. z 2014 r. poz. 208),
Rozporządzenia Rady Ministrów z 28 maja 1996 r. w sprawie profilaktycznych posiłków i napojów (Dz.U. Nr 60, poz. 279).