Przewodnik po Europejskim filarze praw socjalnych: mieszkalnictwo i pomoc dla bezdomnych cz.19
17 listopada 2017 r. podczas Szczytu Społecznego na rzecz Sprawiedliwego Zatrudnienia i Wzrostu Gospodarczego w Göteborgu wszystkie państwa członkowskie Unii Europejskiej uroczyście przystąpiły do Europejskiego filaru praw socjalnych. Jest to inicjatywa często określana jako mapa drogowa dwudziestu wspólnych działań mających na celu pozytywną konwergencję standardów socjalnych. Realizacja tych zamierzeń ma przyczynić się do pokazania obywatelom UE, że proces integracji nie polega tylko na korzyściach ekonomicznych, które niekoniecznie przekładają się na ich sytuację bytową lecz niesie za sobą wizję lepszego życia zawodowego i osobistego.
Wdrożenie postanowień Filaru ma stanowić wspólną odpowiedzialność: państw członkowskich, Komisji, a także unijnych oraz krajowych partnerów społecznych. NSZZ Solidarność jest jednym z głównych protagonistów tych działań w naszym kraju.
Filar składa się z trzech komponentów podzielonych na szczegółowe punkty:
– Równe szanse i dostęp do zatrudnienia
– Uczciwe warunki pracy
– Ochrona socjalna i integracja społeczna
Poniżej prezentujemy uwagi, zawierające także komentarz naukowców, które mają przybliżyć członkom Związku wiedzę na temat poszczególnych punktów Filaru.
komponent: Ochrona socjalna i integracja społeczna
19. Mieszkalnictwo i pomoc dla bezdomnych
a. Należy zapewnić osobom potrzebującym dostępu do mieszkań socjalnych lub pomocy mieszkaniowej dobrej jakości.
b. Osoby znajdujące się w trudnej sytuacji mają prawo do odpowiedniej pomocy o ochrony przed przymusową eksmisją.
c. Osoby bezdomne otrzymują odpowiednie schronienie oraz świadczone są na ich rzecz usługi służące promowaniu ich integracji społecznej.
Jak wskazuje dr hab. Piotr Lis kluczowym zagadnieniem jest kogo definiujemy jako osobę potrzebującą. Sprawa ta, chociaż wydaje się niepozorna jest bardzo ważna. Zdaniem Komisji Europejskiej należy tylko i wyłącznie koncentrować się na określonym popycie społecznym przy interwencji państwa w sferze mieszkaniowej. W takim ujęciu model uniwersalnej polityki mieszkaniowej staje się wręcz niedopuszczalny. Dla niektórych instytucji unijnych osoby potrzebujące to będą niepełnosprawni czy osoby z rozbitych rodzin, podczas gdy mamy do czynienia także z innymi grupami wrażliwymi takimi jak chociażby rodziny wielodzietne czy seniorzy.
Dr Aleksandra Zubrzycak – Czarnecka podkreśla, że bardzo oczekiwanym działaniem jest wsparcie osób zagrożonych eksmisją. W tym zakresie dokument odpowiada na postulaty zgłaszane przez polskie organizacje pozarządowe działające w zakresie mieszkalnictwa. Rozwiązania proponowane w dokumencie – częściowo stosowane już w polskiej polityce mieszkaniowej – mogłyby złagodzić ryzyko łączone z liberalizacją/ograniczaniem praw lokatorów np. w kontekście programu Mieszkanie Plus. Podobnie, działania związane z profilaktyką bezdomności wychodzą naprzeciw apelom polskich organizacji pozarządowych o wsparcie reintegracji społecznej (np. poprzez zapewnienie zasobu mieszkań treningowych oraz objęcie osób wychodzących z bezdomności usługami społecznymi, w tym społecznym pośrednictwem najmu) a nie rozbudowę schronisk i noclegowni. Z kolei, analizując powiązanie proponowanego wdrażania zmian z diagnozą procesu polityki mieszkaniowej w Polsce, należy zauważyć, że działania określone w dokumencie są bardzo ogólne, mało precyzyjne. Proces polityczny w mieszkalnictwie sprowadzany jest do działań scentralizowanych, odgórnych o charakterze ekspercko-technokratycznym. Są to: zachęcanie państw członkowskich do podejmowania działań, monitorowanie i ocena w ramach europejskiego semestru oraz otwarta metoda koordynacji w ramach Komitetu Ochrony Socjalnej. Działania te nie spełniają oczekiwań społecznych, związanych ze zmniejszaniem tzw. deficytu demokracji w Unii Europejskiej. Nie promują deliberacji i partycypacji.
bs KK NSZZ „Solidarność”