Przewodnik po Europejskim filarze praw socjalnych: opieka długoterminowa cz.18

17 listopada 2017 r. podczas Szczytu Społecznego na rzecz Sprawiedliwego Zatrudnienia i Wzrostu Gospodarczego w Göteborgu wszystkie państwa członkowskie Unii Europejskiej uroczyście przystąpiły do Europejskiego filaru praw socjalnych. Jest to inicjatywa często określana jako mapa drogowa dwudziestu wspólnych działań mających na celu pozytywną konwergencję standardów socjalnych. Realizacja tych zamierzeń ma przyczynić się do pokazania obywatelom UE, że proces integracji nie polega tylko na korzyściach ekonomicznych, które niekoniecznie przekładają się na ich sytuację bytową lecz niesie za sobą wizję lepszego życia zawodowego i osobistego.

Wdrożenie postanowień Filaru ma stanowić wspólną odpowiedzialność: państw członkowskich, Komisji, a także unijnych oraz krajowych partnerów społecznych. NSZZ Solidarność jest jednym z głównych protagonistów tych działań w naszym kraju.

Filar składa się z trzech komponentów podzielonych na szczegółowe punkty:
– Równe szanse i dostęp do zatrudnienia
– Uczciwe warunki pracy
– Ochrona socjalna i integracja społeczna

Poniżej prezentujemy uwagi, zawierające także komentarz naukowców, które mają przybliżyć członkom Związku wiedzę na temat poszczególnych punktów Filaru.
komponent: Ochrona socjalna i integracja społeczna

18. Opieka długoterminowa
Każdy ma prawo do przystępnych cenowo i dobrej jakości usług opieki długoterminowej, w szczególności opieki w domu i usług środowiskowych.

W ramach Filaru po raz pierwszy na szczeblu unijnym potwierdzono prawo osób zależnych od opieki do usług opieki długoterminowej. Wezwano do świadczenia usług wysokiej jakości, które pozwolą słabszym lub niesamodzielnym osobom jak najdłużej utrzymać ich dobry stan zdrowotny i funkcjonalny oraz zwiększyć ich samodzielność. Co więcej, w ramach Filaru wymaga się, aby ceny usług opiekuńczych były przystępne, ponieważ usługi opieki sformalizowanej mogą pociągać za sobą duże koszty finansowe, uniemożliwiając zaspokojenie potrzeb osób uzależnionych od opieki. Chociaż w Karcie praw podstawowych Unii Europejskiej określono, że osoby w podeszłym wieku powinny mieć prawo do godnego i niezależnego życia, najważniejszym elementem zastosowania tego prawa jest przystępność cenowa, odpowiedniość i jakość świadczonych usług.

Jak podkreśla dr hab. Marek Rymsza (UW) wskazanie na potrzebę upowszechniania usług opieki długoterminowej, tak aby zapewnić ich powszechną dostępność w skali kraju  po przystępnej cenie jest właściwym kierunkiem  programowania polityk publicznych. Pozostawia się przy tym państwom członkowskim UE znaczną swobodę w określaniu modelu finansowania tychże usług (w Polsce właśnie aspekt finansowy budzi najwięcej kontrowersji).

Także wskazanie na pierwszeństwo świadczenia usług w społeczności lokalnej i przy wykorzystaniu potencjału w zakresie domowych usług opiekuńczych jest właściwe. Sektor usług społecznych jest rozwinięty w Polsce w stopniu wysoce niewystarczającym, a w szczególności dotyczy to sfery usług opiekuńczych dla osób w podeszłym wieku i osób niepełnosprawnych. Rząd dostrzega jednak tę lukę, a prowadzone działania programujące uwzględniają nakreślone w projekcie dokumentu kierunki i priorytety.

W szczególności prowadzone są w Polsce zaawansowane prace analityczno-programujące w zakresie uwzględnienia w systemie zabezpieczenia społecznego nowego ryzyka socjalnego, jakim jest niesamodzielność życiowa. Kluczową rolę odgrywa tu Zakład Ubezpieczeń Społecznych. W I półroczu 2018 roku planowane jest zakończenie prac i przedstawienie odpowiedniego projektu ustawy. Z kolei w Ministerstwie Zdrowia prowadzone są prace nad integracją usług opieki zdrowotnej z uwzględnieniem usług long-term care. W przyszłości konieczne będzie zintegrowanie usług świadczonych w ramach pomocy społecznej i w ramach ochrony zdrowia. W tym zakresie nie ma jeszcze propozycji rozwiązania systemowego.

Na uwagę zasługuje posłużenie się w projekcie dokumentu terminem „domowe usługi opiekuńcze”, który jest znacznie bardziej trafny niż „usługi świadczone przez opiekunów nieformalnych”. Warto trzymać się tego terminu i upowszechniać go w polskich dokumentach programujących polityki publiczne.

Zarazem należy podkreślić, że jedną z istotnych luk w polskim systemie usług społecznych jest deficyt wsparcia wytchnieniowego dla domowych opiekunów osób niesamodzielnych (zależnych). Pewną poprawę przyniósł tu rządowy Program za Życiem, ale wymagane (i planowane) są dalsze działania.

-Liczba osób w wieku 65 plus wzrośnie w ciągu najbliższych 20 lat w Polsce o około 3 mln czyli do 8,5 mln osób. Nie możemy zapominać, że konsekwencją tego trendu demograficznego będzie większa liczba zachorowań na choroby przewlekłe czy rosnąca liczba jednoosobowych gospodarstw domowych – komentuje Barbara Surdykowska (Biuro Eksperckie KK NSZZ Solidarność). Stanowi to olbrzymie wyzwanie, na które odpowiedzią mają być prawa zawarte w punktach 15, 16 czy 18 Europejskiego filaru praw socjalnych.

Tutaj można przeczytać o 17 punkcie Filaru 

bs KK NSZZ „Solidarność”