Sprawozdanie ze spotkania ETUCE Central and Eastern European Network (CEENET) – Sieci ETUCE obejmującej kraje Europy Centralnej i Wschodniej, które odbyło się w formie on-line w dniu 30 listopada 2020 w godzinach 9.30 – 12.00
W dniu 30 listopada 2020, członkowie Sieci związków zawodowych działających w obszarze edukacji w krajach Europy Centralnej i Wschodniej (CEENET) zebrali się wirtualnie, aby omówić pilne wyzwania, przed którymi stoją obecnie systemy edukacji, nauczyciele i związki zawodowe.
Organizatorzy nie podali do wiadomości ani listy uczestników, ani organizacji które były reprezentowane, jak to zwykle ma miejsce, ale zauważyłam, że w spotkaniu brały udział 62 osoby.
Witając członków Sieci, Christine Blower, Prezydent ETUCE, zwróciła uwagę na trudny okres, jaki przeżywają nauczyciele i inny personel edukacyjny w złożonym kontekście pandemii COVID-19.
W swoim przemówieniu otwierającym, Susan Flocken, Europejska Dyrektor ETUCE, odniosła się do ostatnich pozytywnych informacji dotyczących wprowadzania na rynek szczepionek przeciwko COVID-19 oraz podkreśliła znaczenie szybkiego dostępu do nich dla nauczycieli i innych pracowników edukacji.
Wiadomości z regionu Europy Centralnej i Wschodniej przekazali:
Georgiy Trukhanov, Prezydent TUESW (Związków Zawodowych Pracowników Sektora Edukacji i Nauki) z Ukrainy, przedstawił sytuację w swoim kraju.
Omówił rzeczywistość związaną z epidemią Covid -19, problemy z nauczaniem zdalnym, w tym: z brakiem komputerów i innych urządzeń elektronicznych, brakiem oprogramowania oraz dostępu do internetu szczególnie wśród uczniów, ale też wśród kadry edukacyjnej.
Podkreślił, że zarobki nauczycieli na Ukrainie są bardzo niskie.
Odniósł się również do licznych zmian ministerialnych, dokonanych w ciągu ostatniego półtora roku, utrudniających dialog społeczny.
„W lutym 2020 roku, do Parlamentu ukraińskiego wpłynęły dwa projekty ustaw dotyczące prawa pracy, związków zawodowych, ubezpieczeń społecznych i dialogu społecznego. Naruszały one prawa pracowników i ograniczały niezależność i wolność związków zawodowych.
W ciągu ostatniego roku w całym kraju odbyło się wiele protestów wspieranych przez organizacje międzynarodowe. Kluczowa kwestia to brak zaufania pomiędzy rządem a partnerami społecznymi. Związki zawodowe zwróciły się obecnie z prośbą o odroczenie przyjęcia tych ustaw i rozpoczęcie dialogu społecznego ”- powiedział Prezydent TUESW.
Selvedin Satorović, Prezydent ITUPEWBH z Bośni i Hercegowiny, zwrócił uwagę na fakt, że w związku z pandemią COVID-19 pojawiło się wiele nowych i trudnych wyzwań.
W swojej prezentacji przedstawił wpływ Covid-19 na ekonomiczną, prawną i socjalną sytuację nauczycieli w swoim kraju. Studenci często nie posiadają komputerów czy innego sprzętu elektronicznego oraz dostępu do internetu, również nauczyciele mają z tym problemy a dodatkowo, w wielu przypadkach, nie mają doświadczenia w nauczaniu on-line. Nauczanie on-line ma wpływ na pogorszenie całego systemu edukacji
„W związku z rozprzestrzenianiem się COVID-19, nauczanie on-line staje się normą i wpływa na całe systemy edukacji powodując ich pogorszenie. Nauczycielom brakuje cyfrowego sprzętu i oprogramowania, a studenci/uczniowie nie mają odpowiednich warunków do pracy w domu.
W rodzinach wielodzietnych, rodzicom bardzo trudno jest zapewnić każdemu dziecku laptop i znaleźć w mieszkaniu spokojne miejsce do uczestniczenia w zajęciach.
Należy również wziąć pod uwagę ważny czynnik związany z równością płci (gender equality), ponieważ zdecydowana większość nauczycieli to kobiety (średnia krajowa wynosi 74%)”- skomentował Prezydent ITUPEWBH.
Przedstawił również priorytetowe działania swojej organizacji a w tym: promocja uczciwych i godnych warunków pracy, respektowanie praw pracowniczych, poprawa dialogu społecznego, rekonstrukcja i wzmocnienie roli związków zawodowych, promocja edukacji wysokiej jakości dla wszystkich – dla demokracji, równości i zrównoważonego rozwoju.
Prezydent Satorović zwrócił się również do ETUCE z apelem o przygotowanie planu i wskazanie sposobu odbudowy działalności związków zawodowych, a także o znalezienie możliwych dróg wyjścia z kryzysu spowodowanego przez epidemię Covid-19
Juraj Stodolovsky, przedstawiciel OZ PSaV ze Słowacji, w swoim wystąpieniu skoncentrował się na sprawach dotyczących młodych członków związków zawodowych oraz na wpływie, jaki wywiera pandemia COVID-19 na nich i ich pracę związkową.
„Rosnąca indywidualizacja w społeczeństwie jest powszechna wśród młodych ludzi w Europie, znacząco podnosi ważność wartości solidarności i wspólnej pracy, za którymi stoją związki zawodowe. Pandemia COVID-19 i wynikający z niej kryzys gospodarczy w sposób nieproporcjonalny dotknęły młodzież,”- podkreślił.
Obserwuje się wzrost bezrobocia, brak ochrony i wsparcia w rozwoju zawodowym, brak lub znaczące ograniczenie szkoleń, treningów zawodowych, spotkań oraz innych szans rozwoju.
Rezolucja przyjęta na Konferencji ETUCE w Atenach wskazuje, jaką drogą można pozyskać i utrzymać młodych członków, a więc: poprzez zachętę, atrakcyjność, asystowanie w nauce, dostarczanie wsparcia w rozwoju zawodowym, budowanie i wzmacnianie zdolności przywódczych i profesjonalnych, treningi liderów, wypracowywanie nowych strategii, poprzez organizację spotkań i szkoleń, wymianę doświadczeń i przykładów dobrej praktyki, rozwijanie kontaktów na poziomie regionalnym, krajowym i międzynarodowym.
Niestety, wszystkie te działania zostały wstrzymane lub znacznie ograniczone w dobie pandemii.
Zaproszona prelegentka, Marta Kahancova, założycielka i Dyrektor Zarządzająca Środkowoeuropejskiego Instytutu Pracy (Central European Labor Studies Institute), przedstawiła badanie pt. „Studia mapowania struktury i działalności związków zawodowych oraz stowarzyszeń zawodowych, jako przedstawicieli społeczeństwa obywatelskiego zajmujących się problematyką prawa pracy i dialogu społecznego w sześciu krajach Partnerstwa Wschodniego”.
Celem tego badania była identyfikacja podmiotów zajmujących się prawami pracowniczymi, ewaluacja ich kluczowych kompetencji oraz znalezienie ich mocnych i słabych stron, aby wzmocnić ich pozycję w celu ochrony praw pracowniczych, pracowników i dialogu społecznego.
Kolejnym krokiem była analiza ich potencjału i potrzeb w celu zapewnienia im wsparcia z programów Unii Europejskiej.
W badaniu rozróżnia się związki zawodowe, stowarzyszenia zawodowe i organizacje pozarządowe związane z rynkiem pracy (NGO’s).
Po wykonaniu analiz materiału źródłowego w poszczególnych krajach, przeprowadzono 58 wywiadów osobistych z przedstawicielami wytypowanych podmiotów z sześciu krajów:
Armenii, Azerbejdżanu, Białorusi, Gruzji, Mołdawii i Ukrainy.
Przygotowano cztery raporty krajowe (Ukraina, Gruzja, Armenia i Mołdawia) i jeden porównawczy.
Metody użyte w celu poznania związków zawodowych i ich struktur różniły się w zależności od kraju.
W Azerbejdżanie i Mołdawii istnieje jedna konfederacja związków zawodowych, a inne podmioty, poza związkami zawodowymi, nie są rozwinięte.
W Armenii również istnieje tylko jedna konfederacja związków zawodowych, ale inne organizacje pozarządowe społeczeństwa obywatelskiego mają spory potencjał, aby stać się głównymi podmiotami politycznymi.
W Gruzji i na Ukrainie konfederacje związków zawodowych są podzielone i rozdrobnione.
Na Białorusi sytuacja jest najgorsza, związki zawodowe są podzielone, istnieje struktura socjalistyczna zależna od państwa, organizacje pozarządowe są nierozwinięte lub bardzo słabo reprezentowane.
Badanie obejmowało również uzwiązkowienie w poszczególnych krajach partnerstwa wschodniego.
Uzwiązkowienie w tych krajach, wg danych z 2018, roku wynosi:
W Armenii – 17%, w Azerbejdżanie – 25%, na Białorusi – 96,5%, w Gruzji – 7% lub poniżej, w Mołdawii – 46% i na Ukrainie – 43,8%.
Z przeprowadzonych w Projekcie analiz wynika, że związki zawodowe są na ogół najstarszymi i mającymi najlepsze struktury organizacjami, o najszerszym zasięgu politycznym. Brakuje im jednak wsparcia organizacyjnego i elastyczności.
Następne spotkanie członków CEENET jest planowane w systemie Okrągłego Stołu, w dniach 7 – 8 lipca 2021 w Liège, w Belgii. Członkowie CEENET są proszeni o wskazanie w ankiecie ważnych dla nich tematów do dyskusji.
Opracowanie:
Aniela Białowolska – Tejchman
Przewodnicząca Komisji ds. Współpracy Międzynarodowej
Rada Krajowej Sekcji Nauki, NSZZ „SOLIDARNOŚĆ”
Materiały źródłowe znajdują się na stronach ETUCE i Komisji Europejskiej