Sprawozdanie z udziału w Webinarze Przedkonferencyjnym Konferencji ETUCE 2020, przeznaczonym dla członków HERSC (Higher Education and Research Standing Committee), który odbył się w formie on-line w dniu 16 listopada 2020 w godzinach 14.00-15.30
W ramach przygotowań do Konferencji „ETUCE 2020”odbywającej się co 4 lata, a w roku 2020 po raz pierwszy przewidzianej w formie on-line, ETUCE zorganizowało Webinar Przedkonferencyjny obejmujący zagadnienia z zakresu szkolnictwa wyższego i nauki.
W Webinarze uczestniczyli przedstawiciele ponad 60 związków zawodowych działających w obszarze edukacji, reprezentujący głosy milionów nauczycieli akademickich i naukowców z 25 krajów europejskich. Podzielili się oni swoimi poglądami na temat najważniejszych wyzwań sektora Szkolnictwa Wyższego i Nauki (HER – Higher Education and Research).
Webinar zorganizowano tuż przed Konferencją Ministerialną Procesu Bolońskiego (planowaną wcześniej na czerwiec 2020 w Rzymie, która odbyła się ostatecznie w formie on-line 19 listopada 2020).
Webinar Przedkonferencyjny poprowadzili:
Susan Flocken – Europejska Dyrektor ETUCE
Rob Copeland – Przewodniczący HERSC (Komitetu Stałego ETUCE ds. Szkolnictwa Wyższego i Nauki)
Andreas Keller – Wiceprezydent ETUCE i Członek Grupy Kontynuacyjnej (Follow-up) Procesu Bolońskiego
Agnes Roman – Starszy koordynator ETUCE
Prowadzący przedstawili najnowsze osiągnięcia oraz bieżące wyzwania i rozwiązania w dziedzinie szkolnictwa wyższego i badań naukowych w Europie.
Dodatkowo poruszono takie zagadnienia jak: migracje naukowców i studentów oraz związane z tym konsekwencje, dyskryminacja, wzmocnienie pozycji zawodowej nauczycieli akademickich, zagrożenia związane ze zmianami klimatu, przygotowania do Konferencji „ETUCE 2020”.
W otwartej dyskusji przedstawiono następujące zagadnienia i konkluzje:
Przedstawiciele związków zawodowych zrzeszających pracowników instytucji szkolnictwa wyższego i nauki podkreślili, że w wyniku pandemii COVID -19 dotychczasowe warunki pracy mające wpływ na poziom edukacji i badań uległy pogorszeniu, a równocześnie pojawiły się nowe poważne zagrożenia.
Podczas gdy liczba studentów przyjmowanych do szkół wyższych rośnie niemal w całej Europie, wielu przedstawicieli związków zawodowych skrytykowało brak inwestycji w szkolnictwo wyższe i badania, a także zwiększającą się liczbę umów o pracę na czas określony, co poważnie obniża jakość systemów szkolnictwa wyższego.
Zwrócono uwagę, że ministrowie z krajów, które podpisały Deklarację Bolońską powinni zapewnić zrównoważone finansowanie publiczne w związku z koniecznością rozwoju cyfryzacji szkolnictwa wyższego oraz wzmocnić dialog społeczny ze związkami zawodowymi działającymi w obszarze edukacji.
Debata dotyczyła także wzmocnienia wolności akademickiej, jako kluczowego postulatu w obszarze edukacji w procesie bolońskim tuż przed Konferencją Ministerialną Procesu Bolońskiego.
Podkreślono, że Komunikat Rzymski, dokument, który zostanie przyjęty przez Ministrów, uczestników Konferencji Procesu Bolońskiego, stanowi ważny krok w budowaniu systemów instytucji szkolnictwa wyższego i ich przygotowania do poszanowania wolności akademickiej oraz innych podstawowych wartości, które były ostatnio atakowane w kilku krajach europejskich.
Niektóre związki zawodowe zajmujące się edukacją zadeklarowały, że ich przedstawiciele biorą udział w Konferencji Ministerialnej Procesu Bolońskiego w Rzymie jako członkowie swoich delegacji krajowych, o co organizacje członkowskie ETUCE od lat zwracają się do swoich ministerstw.
Niestety nasze Ministerstwo, jak dotąd nie włączyło przedstawicieli KSN do swoich delegacji.
Związki zawodowe zwróciły również uwagę na poważne konsekwencje pandemii COVID-19, a w tym jej ogromny wpływ na pogorszenie warunków pracy nauczycieli akademickich i naukowców. Nauczanie on-line i hybrydowe spowodowało niezrównoważone dodatkowe obciążenie pracą nauczycieli akademickich i pracowników edukacji, a także w wielu przypadkach pogorszenie stanu ich zdrowia i samopoczucia psychicznego.
W obliczu rosnącej komercjalizacji i urynkowienia sektora szkolnictwa wyższego i badań, a także nacisków, aby był on bardziej zgodny z wymaganiami rynku pracy, związki zawodowe ponowiły apel o poszanowanie wolności akademickiej.
Poszanowanie wolności akademickiej wraz z godnymi warunkami pracy musi stać się fundamentem Europejskiego Obszaru Szkolnictwa Wyższego.
Uczestnicy podkreślali również, że transformacja cyfrowa ujawniła nowe wyzwania, takie jak: kwestia praw własności intelektualnej, otwarty dostęp do badań czy ograniczanie wolności akademickiej.
Aby sprostać tym nowym wyzwaniom, związki zawodowe zajmujące się edukacją wezwały ministerstwa krajów objętych Procesem Bolońskim do ponownego przemyślenia wolności akademickiej jako szerszej koncepcji oraz do zagwarantowania godnych wynagrodzeń, uczciwych i przyzwoitych warunków pracy, oraz wiarygodnego zapewnienia rozwoju kariery nauczycielom akademickim i naukowcom.
Opracowanie:
Aniela Białowolska – Tejchman
Przewodnicząca Komisji ds. Współpracy Międzynarodowej
Rada Krajowej Sekcji Nauki, NSZZ „SOLIDARNOŚĆ”
Materiały źródłowe znajdują się na stronach ETUCE i Komisji Europejskiej