Problem ten reguluje Dyrektywa Rady Europy nr 90/394 z 28 czerwca 1990r. Celem Dyrektywy jest ustalenie szczególnych wymagań dla zapewnienia pracownikom bezpieczeństwa i ochrony przed ryzykiem utraty zdrowia, wynikającym z narażenia na działanie czynników rakotwórczych w środowisku pracy. Zgodnie z tą regulacją przez czynnik rakotwórczy należy rozumieć substancję lub preparat oznaczony symbolem R 45 "może spowodować raka". Dyrektywa została obszernie rozbudowana i zawiera szereg obowiązków nałożonych nie tylko na pracodawcę, ale też na lekarza sprawującego nadzór medyczny nad pracownikami pracującymi w kontakcie z czynnikami rakotwórczymi.
Podstawowym obowiązkiem pracodawcy jest dążenie do zmniejszenia wykorzystania czynników rakotwórczych i zastąpienia ich innymi, mniej niebezpiecznymi czynnikami. Regulacja prawna nakazuje:

• ograniczenie ilości czynników rakotwórczych w miejscu pracy,
• ograniczenie do minimum liczby narażonych pracowników,
• technologicznie zmniejszenie do minimum emisji czynników rakotwórczych,
• usuwanie czynników rakotwórczych u źródeł ich emisji,
• pomiar czynników rakotwórczych, stosując metody wczesnego wykrywania,
• stosowanie odpowiednich sposobów i metod pracy,
• stosowanie środków ochrony zbiorowej oraz indywidualnej,
• systematyczne czyszczenie ścian, podłóg i innych powierzchni,
• przekazywanie pracownikom informacji o stopniu narażenia,
• opracowanie planów działania na wypadek awarii,
• jasne oznakowanie składów substancji rakotwórczych.

Społeczna inspekcja pracy ma solidne ustawowe uprawnienie do egzekwowania podstawowych przepisów prawnych u pracodawców. Może na miejscu bez interwencji sądów i organów państwowego nadzoru nad warunkami pracy rozwikłać z korzyścią dla pracowników i pracodawców większość konfliktowych problemów i wyeliminować powstałe zagrożenia dla zdrowia i życia pracowników.
W czym zatem tkwi problem aby posiadać w zakładach pracy skuteczną, mobilną, mającą autorytet zakładową społeczną inspekcję pracy? Podstawowy warunek to wybór zakładowej organizacji związkowej, której działalność warunkuje możliwość dokonania wyborów sip. Najłatwiej zorganizować zakładową "Solidarność". Jeśli mamy związek zrzeszający co najmniej dziesięciu czynnie zatrudnionych pracowników przystępujemy do opracowania zakładowego regulaminu wyborów sip. Zrobić to musi związek. W regulaminie podkreślamy podstawy prawne wyborów i funkcjonowanie sip, kryteria wyłaniania kandydatów i sposób przeprowadzenia wyborów. Tego rodzaju wzorcowe regulaminy są w Zarządzie Regionu "Solidarności" Świętokrzyskiej. Opracowany i zatwierdzony przez zakładową lub zakładowe organizacje związkowe regulamin to pierwszy bardzo ważny etap do przygotowania wyborów. Następnie informujemy pisemnie naszego pracodawcę o podjętej decyzji i zwracamy się o udzielenie organizacyjnej pomocy na etapie przeprowadzenia wyborów. Szczególnie ważne jest umożliwienie pracownikom udziału w zebraniu wyborczym, wyposażenie sali konferencyjnej, pomoc w przygotowaniu kart do głosowania i nie utrudnianiu prowadzenia kampanii przedwyborczej promującej najlepszych kandydatów na zakładowego sip. Od pracodawcy będziemy oczekiwać udziału w zebraniu wyborczym, na którym pracownicy byliby zapoznani z aktualnymi planami w zakresie poprawy warunków pracy, przeciwdziałania wypadkom i postawienia na wyższym poziomie zasad współżycia społecznego. Wskazane byłoby aby swoje sprawozdanie przedstawił ustępujący zakładowy sip z uwzględnieniem zarówno dorobku jak też spraw nie zrealizowanych. Załoga biorąca udział w wyborach winna także zapoznać się z efektami pracy zakładowych struktur związkowych w sferze realizacji prawa pracy i eliminowania zagrożeń. Możliwy jest udział przedstawicieli regionalnej "Solidarności". Wystąpienia w/w osób, analiza występujących problemów i ukazanie szerokich inspektorskich możliwości ma wzbogacić pracowników w podstawową wiedzę z zakresu pracy bezpiecznej i wskazać możliwość samodzielnego podejmowania stosowanych działań chroniących własne zdrowie i życie. Po wyborach, których większością głosów dokonuje załoga a nie sami związkowcy, nowo wybrany zsip winien skorzystać ze szkolenia organizacyjnego przez szkoleniowe centra Głównej Inspekcji Pracy i mieć dostęp do literatury fachowej. Przy współpracy ze związkami zawodowymi opracowany być musi plan pracy zsip ze szczególnym uwzględnieniem najbardziej aktualnych problemów. Zakładowe organizacje związkowe w pisemnym wniosku do pracodawcy zwracają się o wyposażenie zsip w zakładową księgę zaleceń i uwag oraz wypłatę określonego miesięcznego wynagrodzenia z tytułu pełnionej funkcji. Zgodnie z prawem sip objęty jest szczególną ochroną stosunku pracy przez okres 4 –letniej kadencji i następny rok po jej zakończeniu. Generalnie do jego obowiązków należy eliminowanie zagrożeń w sferze technicznego bezpieczeństwa pracy, udział w organizowanych przeglądach warunków pracy, komisjach powypadkowych i zakładowych komisjach BHP które obowiązkowo są powoływane w zakładach zatrudniających powyżej 250 pracowników. Zakładowy sip zajmować się musi interwencjami w zakresie nieprzestrzegania szeroko rozumianego prawa pracy. Ma obowiązek pomagać pracownikom w rozstrzyganiu spraw konfliktowych. Przy współpracy z zakładowymi organizacjami związkowymi i pracodawcą powinien dążyć do polubownych rozstrzygnięć spraw konfliktowych w zakładzie W razie konieczności ma możliwość skorzystania z pomocy Państwowej Inspekcji Pracy oraz innych instytucji odpowiedzialnych za porządek prawny w państwie. Posiadanie we własnym zakładzie społecznej inspekcji pracy to większa gwarancja naszych praw.
 

Regulacje tego problemu zawierają dwie Dyrektywy: nr 80/987 i nr 87/164. Na podstawie tych aktów prawnych Międzynarodowa Organizacja Pracy uchwaliła Zalecenie nr 180.
Zgodnie z tymi regulacjami pracodawcę uważa się za będącego w stanie niewypłacalności gdy:

• został zgłoszony wniosek o wszczęcie postępowania upadłościowego i układowego dotyczącego majątku pracodawcy, w celu wspólnego zaspokojenia roszczeń wierzycieli,
• właściwa władza bądź zdecydowała wszcząć takie postępowanie, bądź zarządziła ostateczne zamknięcie przedsiębiorstwa, a dostępne aktywa są niewystarczające do wszczęcia postępowania.

1. wypłata zaległych należności odpowiadających wynagrodzeniu za ostanie 3 miesiące przypadające w okresie 6 miesięcy poprzedzających datę powstania niewypłacalności,
2. wypłata odpowiadająca wynagrodzeniu za ostatnie 3 miesiące zatrudnienia poprzedzające wypowiedzenia umowy o pracę, 
3. wypłata odpowiadająca wynagrodzeniu za ostatnie 18 miesięcy zatrudnienia poprzedzające datę początku niewypłacalności lub datę rozwiązania umowy o pracę z pracownikami z powodu niewypłacalności.

1. majątek tych instytucji musi być niezależny od operacyjnego kapitału pracodawcy i wyjęty spod postępowania upadłościowego,
2. pracodawcy powinni uczestniczyć w finansowaniu instytucji gwarancyjnych, chyba że jest ono w całości realizowane przez władze publiczne,
3. zobowiązania instytucji gwarancyjnych istnieją niezależnie od tego, czy obowiązek uczestnictwa w ich finansowaniu został wypełniony.

Na zaproszenie Świętokrzyskiej "Solidarności" przyjechał  (13 maja 2003r.) do siedziby Zarządu Regionu w Kielcach prof. Jerzy Buzek, premier poprzedniego rządu RP aby spotkać się z członkami i sympatykami NSZZ "Solidarność". W spotkaniu uczestniczył m.in. również prezydent Kielc - Wojciech Lubawski.
Premier mówił o kondycji polskiej centroprawicy, podkreślił jej ważną rolę w dotychczasowym kształtowaniu naszego kraju a także odniósł się krytycznie do działań obecnej koalicji rządzącej w Polsce. Według premiera rządzącej dziś lewicy mogłaby skutecznie przeciwstawić się jedynie zjednoczona centroprawica, która powinna myśleć o stworzeniu ugrupowania chadeckiego, dopuszczającego poglądy konserwatywne, liberalne i mającego wrażliwość społeczną. Ugrupowanie to winno mieć długofalowy program dla Polski, którego zręby były już zawarte programie rządu AWS. Na zakończenie spotkania premier uroczyście otworzył wystawę zorganizowaną przez Świętokrzyską "Solidarność" zatytułowaną PRAWA PRASA, na której zgromadzono gazety i czasopisma liberalne, chadeckie, konserwatywne, katolicko-narodowe, skrajnie prawicowe i nie mające konotacji partyjnych.

Pracownicy zakładów pracy, rolnicy, wytwórcy różnorakich dóbr mimo posiadania własnych niezależnych organizacji związkowych i samorządów zawodowych zepchnięci zostali w znaczącym stopniu na margines dokonujących się przemian społeczno - gospodarczych i ustrojowych.
Praktycznie od dłuższego czasu nie istnieje skuteczny dialog w powołanej do tego Komisji Trójstronnej gdzie zasiadają przedstawiciele rządu, związków zawodowych i organizacji pracodawców. To samo daje się zauważyć na poziomie wojewódzkich komisji dialogu społecznego, gdzie ambitne plany i niecierpiące zwłoki postulaty związkowe torpedowane są przez pozostałych uczestników dialogowych spektakli. Podobne zjawiska mają miejsce w zakładach pracy. Pracodawca mając zdecydowanie korzystniejszą i silniejszą pozycję wobec pracowników i reprezentujących ich interesy najczęściej skłóconych, rozdrobnionych i podzielonych organizacji związkowych wykorzystuje swoją przewagę sprowadzając dialog do fikcji i wynaturzeń. Daje się to zauważyć przy negocjacjach zakładowych itp. Związkowi negocjatorzy owszem, na pierwszym miejscu stawiają problem uzgodnienia harmonogramu negocjacji prowadzenia rozmów w dobrej wierze ale nie zawsze jest to respektowane przez pracodawców. Brakuje potrzebnych, źródłowych informacji o sytuacji ekonomicznej firmy, są próby zastraszania i narzucania arbitralnych rozwiązań. Argumenty strony związkowej najczęściej zbijane są trudnościami ekonomicznymi, recesją gospodarczą i brakiem środków obrotowych. Postulaty płacowe, socjalne schodzą na plan dalszy. Pracownika systematycznie próbuje się ogołocić z części uzyskiwanych premii, wynagrodzeń, dodatków stażowych i jubileuszy. Niekorzystna dla pracowników zmiana kodeksu pracy i orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego utwierdziło znaczącą grupę pracodawców w przekonaniu, że ze związkami lepiej walczyć, ograniczać ich uprawnienia i kompromitować niż rozmawiać. Tego rodzaju postawa powoduje niepotrzebne napięcia i konflikty, nie pozwalające na skuteczną ochronę praw pracowniczych i racji zakładu pracy.
W zdecydowanie gorszej sytuacji znajdują się pracownicy nie mający w zakładzie zakładowych organizacji związkowych. Tam praktycznie o wszystkim decyduje pracodawca nie zwracając uwagi na poprawę standardów pracowniczych. Pracownicy nie mogą wybrać społecznej inspekcji pracy i liczyć na układowe regulacje. Często zagrożone jest ich zdrowie i bezpieczeństwo pracy, bo brakuje pracowniczego nadzoru nad warunkami pracy. Zakładowe konflikty, problemy rozgrywające się na płaszczyźnie pracodawca - pracownik od razu lądują w sądach lub inspekcji pracy, bo nie ma uprawnionej reprezentacji pracowniczej, która mogłaby na podstawie obowiązującego prawa podjąć skuteczną obronę praw pracowniczych.
Praktyka licznych zakładów pracy dowodzi, że bez potrzeby interwencji prokuratorsko - inspekcyjno - sądowych można przy dobrej woli stron polubownie rozwiązać nawet najbardziej drażliwe konflikty. Pracownicy i pracodawcy są skazani na siebie. Im więcej porozumień i wzajemnych ustępstw oraz szacunku tym w dłuższej perspektywie czasowej lepiej dla obu stron.
 

Czy rozwiązanie umowy o pracę z przyczyn ekonomicznych, które następuje w drodze porozumienia stron pozbawia pracownika prawa do odprawy pieniężnej? 

Odprawa pieniężna przysługuje pracownikom, z którymi pracodawca rozwiązuje stosunek pracy z przyczyn wskazanych w artykule 1 ustawy o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn dotyczących zakładu pracy. Są to przyczyny ekonomiczne przez które należy rozumieć zmiany organizacyjne, technologiczne albo produkcyjne. Prawo do odprawy przysługuje także pracownikom, którzy z tych przyczyn rozwiązali stosunek pracy na mocy porozumienia stron. Porozumienie stron, w tym wypadku, nie jest niekorzystne dla pracownika, o ile przyczyny ekonomiczne, które stały się powodem rozwiązania stosunku pracy istnieją w chwili zawierania porozumienia i stanowią jego uzasadnienie. Powodem rozwiązania stosunku pracy, poprzez wypowiedzenie dokonane przez pracodawcę, mogą być także przyczyny ekonomiczne, które są dopiero przewidywane i prawdopodobne, ale jeszcze nie wystąpiły. One także uzasadniają przyznanie odprawy pieniężnej. Natomiast porozumienie musi dotyczyć przyczyn, które już istnieją, Nie można zawrzeć porozumienia przewidującego zaistnienie w przyszłości takich warunków.
 

Czy prawo do zasiłku macierzyńskiego może się przedawnić?

Prawo do zasiłku macierzyńskiego przedawnia się z upływem 6 miesięcy od ostatniego dnia okresu, za który zasiłek przysługuje. Jeżeli niezgłoszenie roszczenia o wypłatę zasiłku w terminie 6 miesięcy nastąpiło z przyczyn niezależnych od osoby uprawnionej, wówczas termin 6 miesięcy liczy się od dnia, w którym ustała przeszkoda uniemożliwiająca zgłoszenie roszczenia. Jeśli natomiast zasiłek nie został wypłacony w wyniku następstwa błędu zakładu pracy lub oddziału ZUS - roszczenie o jego wypłatę przedawnia się z upływem 3 lat.
 

Dlaczego nie wszystkie kobiety mogą skrócić urlop macierzyński? Od czego jest to uzależnione i czy ma znaczenie zawód wykonywany przez męża?

Kobiety mogą skorzystać z przysługującego mim prawa skrócenia okresu urlopu macierzyńskiego, po wykorzystaniu 14 tygodni urlopu, ale pod warunkiem, że dalszą część tego urlopu wykorzysta ojciec dziecka. Zgodnie z art. 180 K.p. kobieta składając wniosek do swojego pracodawcy zgłaszający chęć powrotu do pracy po wykorzystaniu 14 tygodni urlopu macierzyńskiego, musi obowiązkowo przedstawić zaświadczenie pracodawcy zatrudniającego ojca dziecka potwierdzające termin rozpoczęcia przez niego pozostałej części urlopu, który jest wskazany w jego wniosku. Urlop ten musi przypadać bezpośrednio po terminie rezygnacji z części urlopu macierzyńskiego przez matkę dziecka. Tego warunku nie mogą spełnić samotne matki lub wdowy. Podobnie też kobiety, których mężowie są funkcjonariuszami niektórych służb mundurowych. Zgodnie z przepisami regulującymi kwestię urlopu macierzyńskiego dla poszczególnych służb mundurowych, skrócić urlopu macierzyńskiego nie może żona policjanta, czy strażaka. Cały urlop macierzyński musi wykorzystać żona funkcjonariusza BOR oraz żona funkcjonariusza UOP. Natomiast w stosunku do funkcjonariuszy Służby Granicznej i Służby Więziennej stosuje się przepisy wynikające z Kodeksu pracy, zatem mają oni prawo do wykorzystywania części urlopu macierzyńskiego.

• Dzień dobry. Mam na imię ..................... .
• Opowiem wam o moim mieście, regionie, o krainie Gór Świętokrzyskich – to piękne miejsca i fascynujące historie – posłuchajcie...

Scena 2

Przewodnik:

Nasz region bywa nazywany sercem Polski. Jak w zwierciadle odbijały się tu wszystkie wydarzenia w dziejach państwa, narodu, a także Europy. Pierwszymi osadnikami na ziemi świętokrzyskiej byli pustelnicy, którzy zakładali tu, w nieprzebytych lasach swe eremy. Później przybyli tu hutnicy. Kopali rudę i wytapiali z niej żelazo w piecach zwanych dymarkami. Żelazo to trafiało do ludów europejskich, o czym świadczą znalezione w trakcie wykopalisk rzymskie denary

(przelatują Czarownice)

-Dawno, dawno temu, w czasach pogańskich, kiedy czczono trzech bożków: Śwista, Pośwista i Pogodę, na wzgórzach Gór Świętokrzyskich zbierały się czarownice i miały tu swoje miejsce spotkań (ściszonym głosem).

Taniec czarownic na miotłach.

Przewodnik:

Sabaty czarownic znane są do tej pory – oczywiście to legenda i powstanie naszego miasta to też przypuszczenia.
A ponoć było to tak ...

Scena 3

podkład muzyczny

Scena głównie pantomimiczna. Zza parawanu wyłania się książę Mieszko – syn Bolesława Śmiałego ubrany w akcesoria książęce – poluje, usypia. Pojawiają się zbójcy, wlewają mu do ust truciznę. Zza parawanu zjawia się Święty Wojciech. Pastorałem kreśli kręty znak. Mieszko budzi się. Przeciera wodą oczy, znajduje kły dzika.

-Mieszko: “Na pamiątkę tego wydarzenia rzekę przywracającą siły, nazwę - Silnicą, a na wzgórzu nad jej wodami wzniosę osadę, którą Kielcami nazwę”.

Scena 4

Przewodnik:

Oczywiście, to tylko legenda ale ...
Puszcza okalająca niegdyś to miejsce dawała schronienie ludziom i dostarczała pożywienia i tych ludzi puszczańskich podporządkowano władzy książęcej, a wzmianki o osadzie pod nazwą Kielce łączą się z ufundowaniem w 1086 roku kościoła i parafii Świętego Wojciecha.
Od XII wieku dostojnicy kościoła objęli pełną władzę nad ziemią kielecką.

Wchodzi dwóch dostojników, niosą herb.

CIVITAS KIELCENSIS – 

Jeden z nich – CIVITAS KIELCENSIS - pierwsze litery tej dumnie brzmiącej nazwy dla miasta nadał w 1493 roku Kardynał Fryderyk Jagiellończyk – syn królewski.

Scena 5

Przewodnik:

Z naszym regionem wiążą się nazwiska największych kronikarzy Polski: Wincentego Kadłubka i Jana Długosza. Na naszej scenie dojdzie do spotkania tych dwóch wielkich dziejopisarzy – w rzeczywistości nie doszło do takiego spotkania nigdy z powodu bardzo prozaicznego – żyli w zupełnie innych czasach.
Wincenty Kadłubek żył od około 1150 do 1223 i związany był z Jędrzejowem a Jan Długosz od 1415 roku do 1480 i był związany z Sandomierzem i Wiślicą.
To o Janie Długoszu pisał wybitny historyk – Jan Dąbrowski: “Nie było w Europie historyka, który by mu w jego czasach dorównał”.

Wincenty Kadłubek:

Można powiedzieć, że cystersi byli zakonem inżynierów – budowali kościoły o charakterze bazyliki, klasztory, młyny, mosty. Zakładali szkoły klasztorne i biblioteki. Przyczynili się również do powstania osad o charakterze miejskim, a prowadząc eksploatację surowców mineralnych, w ten sposób przyczynili się do rozwoju przemysłu w naszym regionie. Wprowadzali, stosowane na Zachodzie Europy, nowoczesne metody uprawy roli.
Uważa się, że to oni pierwsi połączyli Europę, propagując nowe wzorce kulturowe, wdrażając osiągnięcia techniki, rozpowszechniając style w architekturze - najpierw romański, potem gotycki. Inny styl – wczesny barok – można podziwiać w Pałacu Biskupów Krakowskich.
Jest rok 1638.

Scena 6

Biskup Zadzik:

-Wprowadźcie mistrzów włoskich.

I – Jam jest Jan Trewano.

II – Jam jest Tomasz Poncini znany również jako Tomasz Poncino.

I – (rozwija jakiś pergamin) – Zaprojektowałem Ekscelencjo budynek zbudowany na planie prostokąta z ośmiobocznymi wieżami.

II – Wykorzystamy elementy stylu renesansowego: arkady, weneckie okna, okienka na dachu tak zwane dymniki. Oczywiście będzie także wspaniały ogród.

-I – We wnętrzu znajdą się (kreśląc rękoma) sale, sypialnie, pokoje senatorskie, biskupie, królewskie. Wstawimy piękne meble, powiesimy obrazy, ozdobimy sufity plafonami o treści historycznej. (obaj wyciągają dłonie po datek, wycofują się w ukłonach)

Biskup Zadzik:

-Jestem przekonany, że Pałac ten przetrwa wieki i będzie wspaniałym świadectwem kultury tego miasta. Potomni docenią moją rezydencję, stworzenie pięknego miejsca, w którym będzie można gromadzić pamiątki i zbiory na przestrzeni dziejów.

Scena 7

Przewodnik: 

Wzgórze Zamkowe i Pałac Biskupi, w którym obecnie znajduje się Muzeum Narodowe, to jedno z najbardziej znanych miejsc w Kielcach. Rezydencja pochodzi z XVII wieku. To dzieło biskupa Jana Zadzika, doradcy króla Zygmunta III Wazy – mecenasa sztuki i przeciwnika reformacji.
Czasy reformacji również znalazły swe odbicie w regionie świętokrzyskim. Powstały wtedy znakomite szkoły ariańskie w Pińczowie i w Rakowie, rozpowszechniały się podstawy tolerancji. Czas zniszczył niestety, wiele obiektów, ale do dziś można podziwiać w Pińczowie renesansowy budynek dawnej drukarni ariańskiej. W tym miasteczku działał również zakład kamieniarski prowadzony przez wybitnego Włocha o nazwisku Santi Gucci, a na pamiątkę związków Polski ze słoneczną Italią mała wieś pod Pińczowem nosi nazwę Włochy.

Przewodnik:

Kielce były świadkami walk kościuszkowskich.

Taniec kosynierów (Krakowiak Kościuszki)

Tadeusz Kościuszko:

9 czerwca Anno Domini 1794. Po przegranej bitwie pod Szczekocinami obozować będziemy tutaj, na błoniach pod Kielcami, obok drogi do kaplicy Św. Leonarda. Musimy pochować naszego bohatera spod Racławic Wojciecha Bartosa – Głowackiego, który na potyczce okazał męstwa swego dowody, pierwszy skoczywszy na bateryję nieprzyjaciela. Wydaję dnia dziesiątego tego miesiąca deklarację wojny przeciw Prusom i Rosji i ogłaszam ogólne powstanie Polaków.

Scena 8

Przewodnik:

Z Kielcami blisko związany był Stanisław Staszic.

Stanisław Staszic:

- Byłem twórcą rozwoju gospodarczego tego miasta – stworzyłem możliwości w dziedzinie górnictwa i hutnictwa na terenie całego regionu w oparciu o zasoby naturalne. Stworzyłem Staropolski Okręg Przemysłowy. W znanym wam Białogonie utworzyłem szkołę i zakład doświadczalny, a moje pomysły dotyczące planu uporządkowania miasta Kielc w 1823 roku wprowadzono ze skutkiem w życie – zatroszczono się o warunki sanitarne, czystość i estetykę miasta, uregulowano Silnicę, wzniesiono nowe murowane domy, zbudowano najstarszą obecnie szkołę podstawową, która nosi moje imię i założono park miejski. Obecna centralna ulica Sienkiewicza – to moja oś planu miasta – ulica Konstantego.
Szkoda tylko, że założoną przeze mnie w Kielcach pierwszą wyższą uczelnię techniczną w Polsce – Szkołę Akademiczno-Górniczą i Dyrekcję Główną Górniczą po latach przeniesiono do centrali.

Scena 9

Przewodnik:

Z naszym regionem silnie związani są najwybitniejsi twórcy naszej literatury.
Zaczynając od Mikołaja Reja z Nagłowic.

Podkład muzyczny-ściszony

Mikołaj Rej:

- Mój przodek Jan Rey Wrszowiec herbu “Oksza” walczył pod Grunwaldem.

Ja urodziłem się w 1505 roku. Jestem potomkiem małopolskiej szlachty osiadłej w Nagłowicach koło Jędrzejowa. Cóż, uważam, że wykształcenie to podstawa. Wpływ na moje wykształcenie miał dwór wojewody sandomierskiego Andrzeja Tęczyńskiego – tłumaczyłem starożytne i renesansowe utwory, pisałem świadomie i celowo po polsku. Słynne dwa wersy – “niechaj to narodowie wżdy postronni znają, iż Polacy nie gęsi, iż swój język mają” – dały mi miano ojca literatury polskiej – a współcześni, nieskromnie to zaznaczę, nazwali mnie polskim Dantem i Ennjuszem ..........(wchodzi Stefan Żeromski)

Stefan Żeromski:

-... którego słusznie ogłasza każdy, kto podziwia jego zdolności sztuk składania pieśni i pisma, pełne dowcipu i mądrości.
Tak, rzeczywiście naszego wielkiego ojca literatury podziwiali współcześni.
Ja-zasłynąłem jako piewca tej ziemi, to była ojczyzna mej duszy, której byłem wierny do końca życia. Urodziłem się w 1864 roku w Strawczynie, dzieciństwo spędziłem w Ciekotach. Zachwyt urokiem krainy dzieciństwa i mojej młodości udzieli się każdemu, kto choć raz sięgnie do moich dzieł (wchodzi Henryk Sienkiewicz)

Henryk Sienkiewicz:

-Stefan Żeromski (wskazuje na S. Żeromskiego) też kandydował do nagrody Nobla. Ja otrzymałem ją nieco wcześniej i również w nagrodę, jako dar narodu, otrzymałem Oblęgorek – piękną miejscowość z okolicznymi wioskami – tutaj powstała powieść, którą każdy z was zna-“W pustyni i w puszczy”.

Przewodnik:

-Pamiątki po naszych znakomitych twórcach literatury w naszym regionie są trwałe. Do dziś Nagłowice, Oblęgorek i Muzeum Lat Szkolnych Żeromskiego czekają na wielbicieli ich talentu.

Scena 10

Przewodnik:

-Z Kielcami związany jest także wielki wódz, wielki Polak – Józef Piłsudski.

Pierwsza Brygada –podkład muzyczny

Józef Piłsudski:

-To miasto było świadkiem tworzenia się Legionów Polskich – w sierpniu 1914 roku Kielce znalazły się na szlaku legionowym, walczyliśmy pod Kielcami, nad Wisłą i Nidą, pod Korczynem, Czarkowami i Komarami – to było wielkie wydarzenie, ten zryw narodowy i potem wyzwolenie. Ten fakt został upamiętniony przez mieszkańców. (wychodzi)

Przewodnik:

-Miasto szczęśliwie uniknęło zniszczeń w czasie walk wyzwoleńczych. Nieopodal parku jest tak zwana “Czwórka Legionowa” – pomnik Czynu Legionowego, który postawiono w okresie międzywojennym, upamiętniający to wydarzenie. Za pomnikiem znajduje się wzniesiony w 1935 roku Dom Przysposobienia Wojskowego i Wychowania Fizycznego imienia Józefa Piłsudskiego, a w Pałacu Biskupów Krakowskich zwiedzać możemy sanktuarium Marszałka Józefa Piłsudskiego.(wychodzi)

Scena 11

Przewodnik:

-Na zakończenie naszej podróży chciałbym pokazać wam miejsce, które jest bardzo znane i trwa obok nas od początku. Około 300 milionów lat temu tak zwane fałdowanie hercyńskie spowodowało wydźwignięcie kilkunastu pasm Gór Świętokrzyskich, które należą do najstarszych w Europie. Krainę Świętokrzyską, a zwłaszcza jej pasma górskie porastają lasy, które w czasie ostatniej wojny światowej były “domem partyzantów”, w tym również partyzantów walczących pod dowództwem Zbigniewa Kruszelnickiego “Wilka” – patrona naszej szkoły. Dla ochrony tych lasów został utworzony Świętokrzyski Park Narodowy – a najsłynniejszym miejscem w tym Parku jest Święty Krzyż.

Muzyka – marsz pielgrzymów

Pielgrzymi:

I – Podążamy na Święty Krzyż – to bardzo znane miejsce kultu relikwii drzewa świętego, na którym umęczono naszego Pana

II – Wędrujemy do najbardziej znanych miejsc, jesteśmy pątnikami.

III – Przemierzamy Europę – byliśmy już w Vezely (Wezele),

II – Ponoć na miejscu pogańskiej świątyni benedyktyni sprowadzeni przez Dąbrówkę, żonę księcia Mieszka, zbudowali Kaplicę Świętej Trójcy i mały klasztor.

I – Tak, ale dopiero teraz, w XIV wieku jest to główne miejsce pielgrzymek w Polsce...

III – Ten rozkwit opactwa rozwija też piśmiennictwo polskie – słyszałem o bardzo interesujących Kazaniach Świętokrzyskich.

Przewodnik:

-Klasztor przez wieki był rozbudowywany, gotyckie krużganki, barokowy ołtarz, kaplice, ale także i niszczony przez pożary i grabieże. W 1816 roku zakon został skasowany, a dobra przeszły na własność skarbu Królestwa Polskiego. Obecnie najstarszą część klasztoru zajmuje Zakon Misjonarzy Oblatów. W zachodnim skrzydle mieści się Stacja Naukowo-Badawcza i Muzeum Przyrodniczo-Leśne.
Sam Park jest znanym rezerwatem z bogatą florą i fauną, specyficzną dla tego regionu. (pojawia się Święty Emeryk, potrącając za rękaw przewodnika)
Ach, zapomniałem, ten teraz nie kamienny, ale w rzeczywistości – tak, to Święty Emeryk, zwany również Pielgrzymem.

Przewodnik:

-Królewiczu węgierski, dokąd idziesz?

Emeryk:

-Jestem z dalekiego kraju, podążam na Święty Krzyż, każdego roku przesuwam się o ziarnko piasku – gdy dojdę do celu nastąpi koniec świata.

Przewodnik:

-Ponieważ chodzi tylko o ziarnko piasku i jest to posąg wykonany z jasnego piaskowca – możemy przynajmniej na razie spać spokojnie.

Scena 12

Przewodnik:

-To tylko niektóre miejsca i niektóre ważne dla naszej kultury i historii znaczące postacie, wielcy Polacy. Zapraszam do zwiedzania pięknego regionu Świętokrzyskiego i tych miejsc, które nie tylko powinno się zobaczyć – ale, które koniecznie trzeba zobaczyć.

Do zobaczenia!
 

Fundacja została powołana Rozporządzeniem Rady Europy z dnia 26 maja 1975r.
Celem Fundacji jest przyczynienie się do planowania i tworzenia lepszych warunków życia i pracy poprzez działania obliczone na podnoszenie i rozpowszechnianie wiedzy mogącej przyczynić się do takiego rozwoju warunków życia i pracy. Dla realizacji tych celów Fundacja ma za zadanie określić średnio - i długodystansowe zadania oraz identyfikować czynności prowadzące do realizacji tych zadań. Jako priorytety w działalności Fundacji określone zostały:

• człowiek w środowisku pracy,
• specyficzne problemy określonych kategorii pracowników,
• długofalowe aspekty poprawy środowiska,
• rozkład ludzkiej aktywności w czasie i przestrzeni.

Co roku III Rzeczpospolita, niepodległa i suwerenna, oddaje cześć i szacunek twórcom Konstytucji 3 Maja. Konstytucja ta była pierwszą w Europie i drugą w świecie po amerykańskiej. Może nie zawsze zdajemy sobie sprawę z wagi tego wydarzenia. Ciągle nie możemy się przełamać do naszych symboli narodowych, głównie flagi państwowej, której tak bardzo brakuje zarówno na co dzień, jak też szczególnie 3 Maja. Nie ma jej na budynkach państwowych i samorządowych, instytucjach publicznych i budynkach mieszkalnych. Puste są nasze świątynie. Brakuje młodzieży, przed którą istnieje zadanie kultywowania 3 Majowej tradycji naszych przodków ku budowie nowoczesnej Rzeczypospolitej Polaków, potrafiącej zapewnić jej Rodakom chleb, wykształcenie, potęgę gospodarczą i niezależność polityczną.
Twórcy Konstytucji 3 Maja pisali ją i uchwalili z myślą o Narodzie. To wolny Naród, nikt inny, ma prawa, z woli którego bierze swój początek każda władza. To wolny Naród, wolni ludzie stworzyli dzieło Konstytucji 3 Maja dla dobra powszechnego, dla Ojczyzny, jej wielkości, szlachetności i tradycji. W imię Boga Trójcy Świętej Jedynego powstało to narodowe dzieło. Stało się to możliwe dzięki sile ducha ówczesnych elit, które z zaangażowaniem i wiarą w odrodzenie Rzeczypospolitej przystąpiły do jej opracowania. Zarzucono trapiące nas do dzisiaj narodowe wady, kłótnie, podziały, polityczne drobiazgi i partykularne interesy. Postanowiono zburzyć mury politycznej stagnacji i słabości Rzeczypospolitej. Konstytucja 3 Maja wprowadziła śmiałe rozwiązania ustrojowo-gospodarcze w imię potęgi i przyszłości Rzeczypospolitej. Zapoczątkowała budowę fundamentów pod nowoczesne państwo. W żadnym wypadku nie była Konstytucją elit i uprzywilejowanych warstw społecznych. Pisano ją wyłącznie z myślą o Narodzie. Powstała w imię lepszej narodowej przyszłości dla dobra powszechnego. Totalitaryzm zaborczy stanął na przeszkodzie jej realizacji. Nie wolno jej było wspominać na lekcjach historii. Przez ponad pięćdziesiąt lat sowieckiego zniewolenia naszego kraju robiono wszystko, aby przypadkiem ideały i wartości Konstytucji 3 Maja nie odrodziły narodowego ducha walki o wyzwolenie narodowe i społeczne. Pojedyncze protesty polskich intelektualistów, wiersze niektórych poetów nawiązujące do konstytucyjnego ducha walki o narodową sprawę niepodległości były ignorowane, tępione i karane. Dopiero powiew wolności znad polskiego Bałtyku 1980 roku i "Solidarność" zerwały sidła wszechobecnej cenzury i pozwoliły na nowo wskrzesić narodową chwałę Konstytucji 3 Maja. Początek był znakomity. Byliśmy jako Naród z siebie dumni. Było nas dużo przy pomnikach, w kościołach i w narodowych panteonach męczeństwa w rocznicę 3 majowej Konstytucji. Były flagi, wojskowe i solidarnościowe sztandary. Było więcej młodzieży. Niestety z upływem lat, przygasł nieco blask tamtej niepodległościowej euforii i konstytucyjnej chwały.
Daje się zauważyć nasze zmęczenie, obojętność i małą znajomość wielkiego dzieła Konstytucji 3 Maja. Odżyły podziały, narodowe waśnie, bojaźń rodzących się przemian i przyszłościowych rozwiązań. Tak niedawno zwalone mury narodowych podziałów starają się niektórzy budować na nowo. Proponują zamknięcie się Rzeczypospolitej przed Europą i światem. Czyżby zabrakło nam duchowej siły i wiary w ideały twórców Konstytucji 3 Maja? Ponad 200 lat temu Konstytucja 3 Maja proponowała przyszłościowe, nowoczesne, prekursorskie rozwiązania narodowych spraw Polaków. Paradoksalnie, teraz Polacy stanęli przed trudnym perspektywicznym wyborem wielkości Rzeczypospolitej. Czy wygramy?
 

Z Wiesławem Kozą - przewodniczącym Komisji Zakładowej NSZZ "Solidarność" w KPRM SKANSKA S.A. - rozmawia Mieczysław Gójski.

Mieczysław Gójski (MG): W ostatnim czasie zarząd Waszej spółki zapowiedział grupowe zwolnienie pracowników. Czy Pana zdaniem są one uzasadnione?

Wiesław Koza (WK): Jesteśmy firmą, która specjalizuje się w budownictwie mostowym. Jak powszechnie widać, budownictwo w Polsce w tym również budownictwo drogowo - mostowe przeżywa kryzys. Ale w naszej firmie - zdaniem "Solidarności"- kryzys ten nie uzasadnia jednak rozwiązań proponowanych przez Zarząd. Propozycja zwolnienia ponad 100 pracowników jest mocno przesadzona. Chce się zwolnić naszych pracowników, a w to miejsce od lat na poszczególnych budowach pracują podwykonawcy. Jest to z punktu widzenia związku zjawiskiem negatywnym. Praktyki takie stosowane są niestety nie tylko w KPRM ale w całej grupie kapitałowej SKANSKA S.A. Przykładem tego jest np. budowa tzw. "Złotych Tarasów" w centrum Warszawy. Tam właśnie zamiast zatrudnić własnych pracowników prace w znacznym zakresie zleca się podwykonawcom. Naszym zdaniem zarząd SKANSKA nie przejawia również dostatecznego zainteresowania głośnymi dziś inwestycjami związanymi z odbudową Iraku. Nasi ludzie pracowali już na tym rynku i mają duże doświadczenie. Nie rozumiemy więc w czym problem.

MG: Na jakim etapie są obecnie Wasze negocjacje z zarządem odnośnie zwolnień?

WK: Jak na razie odbyło się jedno spotkanie informacyjne w Kielcach, w trakcie którego zaprotestowaliśmy przeciwko zwolnieniom. Uzgodniliśmy, że na następne spotkanie, które ma się odbyć w maju zarząd przedstawi konkretne propozycje w formie projektu porozumienia. Ale stanowczo stwierdziliśmy, że zwolnienie 103 pracowników z naszego punktu widzenia nie wchodzi w rachubę. Na to zgody nie będzie ponieważ jest to zwolnienie 20% załogi. Trzeba w tym miejscu przypomnieć, że w ostatnim czasie (2 lata) w całej polskiej grupie kapitałowej SKANSKA zwolniła ponad 6000 pracowników. 
Rozumiejąc jednak trudną sytuację firmy jesteśmy skłonni wyrazić zgodę na zwolnienie pracowników, którzy mają prawo do emerytury lub świadczenia przedemerytalnego. Zwolnień na proponowaną skalę należy zdecydowanie zaprzestać.

MG: Jeśli jednak zarząd upierał się będzie przy swoim stanowisku to co dalej?

WK: Jeśli tak będzie i zarząd nie odstąpi od swoich zamierzeń to "Solidarność" i Związek Budowlani (zrzeszony w OPZZ) wejdzie w spór zbiorowy ze wszystkimi jego konsekwencjami. Zamierzamy prowadzić również akcję informacyjną polegającą na informowaniu mediów a za ich pośrednictwem opinię społeczną o stanowisku zarządu naszej firmy.
Przypomnę, że Tygodnik "NEWSWEEK" uznał naszą firmę Pracodawcą roku 2002. Będziemy więc musieli tę opinię publicznie zweryfikować. Będziemy również prowadzili pikietę pod siedzibą SKANSKA w Warszawie. Nasza, ewentualna akcja protestacyjna ma już dziś poparcie MKK funkcjonującej w całej grupie kapitałowej. Liczymy więc na solidarnościowe poparcie naszych działań przez związki funkcjonujące w pozostałych firmach skupionych przez grupę SKANSKA S.A.

MG: A jeżeli te działania nie wystarczą?

WK: Niestety, bronią ostateczną związku jest strajk. Nie ukrywam, że dla ratowania miejsc pracy tę formę protestu bierzemy również pod uwagę.

MG: Dziękuję za rozmowę.
 

W jakich przypadkach można obniżyć wysokość odszkodowania za szkody w powierzonym mieniu, jeżeli pracownicy wcześniej podpisali umowę o wspólnej odpowiedzialności materialnej?

Możliwość obniżenia odszkodowania w przypadku odpowiedzialności materialnej pracowników za powierzone mienie przewidziana jest w przepisach rozporządzenia RM z dnia 10 października 1975 roku w sprawie warunków odpowiedzialności materialnej pracowników za szkodę powstałą w powierzonym mieniu (Dz.U. z 1996r. nr 143, poz. 662).
Obniżenie wysokości odszkodowania następuje, gdy sprawowanie nadzoru nad mieniem jest utrudnione. W szczególności ma to miejsce:

• gdy mienie znajduje się w pomieszczeniach, do których ze względu na potrzebę prawidłowej obsługi konsumentów (interesantów) mają dostęp również pracownicy innych działów albo inne osoby, a zwłaszcza w placówkach handlowych, w których nabywcy mają swobodny dostęp do towarów oraz gdy przyjmowanie towarów odbywa się bez przerywania obsługi klientów,
• w magazynach, sklepach i punktach usługowych, w których praca trwa dłużej niż niż na jedną zmianę lub w których obsada wynosi co najmniej 5 osób.

Czy w sytuacji, gdy tylko jeden z pracowników winny jest powstania szkody, odpowiedzialność ponoszą wszyscy pracownicy, którym mienie zostało powierzone?

Zgodnie z obowiązującymi przepisami pracownicy mogą przyjąć wspólną odpowiedzialność za powierzone im mienie, zawierając w tym celu stosowną umowę między nimi a pracodawcą. Pracownicy odpowiadają zatem za szkodę w częściach określonych w umowie, chyba, że ustalono, iż szkoda została spowodowana przez niektórych tylko pracowników. Wtedy za szkodę lub właściwą jej część odpowiadają sprawcy. Warunkiem wspólnej odpowiedzialności materialnej pracowników za mienie powierzone jest umożliwienie osobom odpowiedzialnym materialnie brania udziału w przeprowadzaniu inwentaryzacji i zgłaszania uwag związanych z tą czynnością. Zatem pracownik będzie ponosił odpowiedzialność materialną dopiero po sporządzeniu inwentaryzacji i podpisaniu umowy o wspólnej odpowiedzialności. Jeżeli szkoda w mieniu powierzonym powstała na skutek działania jednego tylko pracownika, objętego współodpowiedzialnością, wówczas odpowiedzialność za całą szkodę lub właściwą jej część ponosi tylko ten pracownik. Natomiast pozostali pracownicy mogą się od tej odpowiedzialności uwolnić. Będą oni jednak odpowiadać za tę część szkody, której nie można przypisać konkretnej osobie.
 

Czy odprawa emerytalna przysługuje również pracownikowi odchodzącemu na świadczenie przedemerytalne?

Obecnie, od 1996 roku odprawa emerytalna jest powszechnie obowiązującym prawem pracowniczym. Zgodnie z przepisami art. 92 ¹ Kodeksu pracy, pracownikowi spełniającemu warunki do renty inwalidzkiej (obecnie z tytułu niezdolności do pracy) lub emerytury, którego stosunek pracy ustał w związku z przejściem na emeryturę, przysługuje odprawa pieniężna w wysokości jednomiesięcznego wynagrodzenia. Odprawa przysługuje także pracownikowi w związku z przejściem na wcześniejszą emeryturę. Prawo do odprawy jest uzależnione od dwóch czynników, mianowicie: pracownik musi spełniać warunki uprawniające do renty z tytułu niezdolności do pracy lub emerytury, a przyczyną ustania stosunku pracy musi być przejście na emeryturę lub rentę. Pewne rozbieżności w określaniu prawa do odprawy mogą występować ze względu na zakładowe przepisy płacowe.
 

Nagroda jubileuszowa jest świadczeniem związanym z pracą i przysługuje tylko wówczas, gdy jest przewidziana przez przepisy płacowe zakładu pracy. Okresy stażu pracy uprawniającego do nagrody jubileuszowej nie są sztywno wyznaczone przez przepisy Kodeksu pracy, mogą być przedmiotem negocjacji i zapisów w regulaminach wynagradzania lub układach zbiorowych pracy. Nagrody te stanowią dodatek do wynagrodzenia za długoletnią pracę. Ich wysokość jest z reguły zróżnicowana i zależy od długości okresu zatrudnienia w ogóle i często też od stażu w danym zakładzie pracy.
Oprócz długości stażu pracy do nagrody jubileuszowej zalicza się również okresy czynnej służby wojskowej, zasadniczej służby w obronie cywilnej i tzw. służby zastępczej, a także okresy bycia funkcjonariuszem MO i Służby Więziennej.
Do okresu pracy uprawniającego do nagrody wliczane są także przerwy w zatrudnieniu, spowodowane:

• nauką w szkole ponadpodstawowej, odbywaną na podstawie skierowania pracodawcy lub jednostki nadrzędnej, pod warunkiem jej ukończenia,
• niezdolnością do pracy, za którą przysługiwały zasiłki chorobowe (lub podobne), wynagrodzenie albo świadczenie rehabilitacyjne,
• opieką nad dzieckiem do lat 4, a także innym członkiem rodziny zaliczonym do I grupy inwalidów (obecnie: niezdolnym do pracy i samodzielnej egzystencji) lub na którego przysługiwał zasiłek pielęgnacyjny - łącznie do 6 lat,
• odbywaniem kary pozbawienia wolności lub tymczasowym aresztowaniem, o ile pracownik został następnie zrehabilitowany, postępowanie zostało umorzone z braku podstaw do oskarżenia lub zapadł wyrok uniewinniający,
• niezgodnym z prawem rozwiązaniem stosunku pracy, niewydaniem w terminie lub wydaniem niewłaściwego świadectwa pracy, jeżeli pracownikowi przyznano z tego tytułu odszkodowanie lub wynagrodzenie.

• pobierania zasiłku dla bezrobotnych oraz stypendiów przez bezrobotnych absolwentów (art. 30 ustawy z dnia 14 grudnia 1994 r. o zatrudnieniu i przeciwdziałaniu bezrobociu tj. w Dz.U. z 2001r. nr 6, poz. 56 z późn. zm.),
• działalności kombatanckiej na podstawie art. 9 ustawy z dnia 24 stycznia 1991r. o kombatantach oraz niektórych osobach będących ofiarami represji wojennych i okresu powojennego (tj. Dz.U. z 1997r. nr 142, poz. 950 z późn. zm.), a także przepisy rozporządzenia MPiPS z dnia 27 czerwca 1991r. w sprawie szczególnych zasad i trybu zaliczania okresów działalności kombatanckiej do okresów zatrudniania (Dz.U. na 62, poz. 263),
• prowadzenia indywidualnego gospodarstwa rolnego lub pracy w takim gospodarstwie prowadzonym przez rodziców, teściów lub współmałżonka, przy spełnieniu warunków określonych w ustawie z dnia 20 lipca 1990r. o wliczaniu pracy w indywidualnym gospodarstwie rolnym do pracowniczego stażu pracy (Dz.U. nr 54, poz. 310).