Wesołego Alleluja

Waldemar Bartosz

 

Wielkanoc należy do najważniejszych świąt chrześcijańskich. Upamiętnia bowiem Zmartwychwstanie Chrystusa. Z tego powodu jest świętem nadziei i radości. W kalendarzu liturgicznym przypada po okresie wielkiego postu. W symbolice ogólnoludzkiej przypomina, że po pełnym cierpienia i żałoby Wielkim Piątku przychodzi radość Niedzieli Zmartwychwstania. W kategoriach kulturowych pokazuje też pełnię ludzkiego losu, obfitego w upadki, ból niezasłużony, który nie jest jednak bezsensowny. Stąd też bogata symbolika obchodów owych świąt. Bogata w liturgii, ale też w obyczajowości. W tradycji polskiej współgra z nadchodzącą wiosną i poprzez ten kontekst jeszcze wyraźniej niesie nadzieję na nowe życie. Zmartwychwstanie Pańskie jest poprzedzone uroczystością św. Kazimierza. Uroczystość ta przyjęła nazwę „kaziuki”. Wówczas to, ozdobne palmy wielkanocne, pisanki i świąteczne mazurki królują na okolicznościowych odpustach. Po II wojnie światowej zwyczaj ten wraz z repatriantami został przeszczepiony na inne ośrodki regionalne. Zna go zarówno Olsztyn jak i Toruń. Wielkanocny zwyczaj święcenia potraw, czyli polska święconka, oprócz znaczenia folklorystycznego, ma też głębszy wymiar. Oto niezbędne dla biologicznego życia człowieka produkty włączane są poprzez pokropienie do sfery sakrum. W ten sposób sprawowana jest swoista konsekracja świata - consecratio mundi. To, co materialne, fizyczne uzyskuje znaczenie duchowe. Stąd też tradycja spalania skorupek z poświęconego jajka nie zaś mieszania ich z odpadkami na śmietniku.

Dzielenie się święconką oddaje prawdę o konieczności wzajemnej solidarności, również tym, co materialne.

W Polsce Święta Zmartwychwstania posiadają także wymiar narodowy. Wynika on z trudnej, czasami tragicznej narodowej historii. W okresie rozbiorów wieszcz porównywał Najjaśniejszą Rzeczpospolitą do Mesjasza, który co prawda został zdradzony i umęczony jednak zmartwychwstał. W tym czasie na Wielkiej Emigracji powstał zakon Zmartwychwstańców, który w swym charyzmacie zawarł podtrzymanie polskości wśród ludu jako warunku wskrzeszenia państwowości.

Groby wielkopostne w okresie niewoli i ucisku łączyły elementy religijne z patriotycznymi. Wielkoczwartkowa tradycja nawiedzenia tych grobów była też symptomem narodowej demonstracji. Jeszcze w pamięci zachowujemy zdjęcie grobów pańskich z okresu okupacji i następnie ze stanu wojennego. Pamięć ta stała się cząstką pamięci narodowej, symbolicznie konstytującej naszą identyfikację.

Tak było, kiedy bez własnej państwowości, Kościół był Ojczyzną.

Pomyślmy o tym, składając radosne życzenia Wesołego Alleluja.