Porady prawne

 

Kto to jest pracownik pracujący w nocy?

 

Pracownikiem pracującym w porze nocnej, zgodnie z przepisami Kodeksu pracy jest osoba, której rozkład czasu pracy obejmuje w każdej dobie, co najmniej 3 godziny pracy w porze nocnej lub, której co najmniej 1\4 czasu pracy w okresie rozliczeniowym przypada na porę nocną. Pora nocna obejmuje 8 godzin między godzinami 21:00 a 7:00 rano. Natomiast o tym, które z 8 godzin w tym czasie będą uważane za porę nocną u poszczególnych pracodawców stanowi regulamin pracy lub układ zbiorowy pracy. Może to być np. 8 godzin począwszy np. od 21:00 do 5:00 rano, czy w godzinach 22.00 – 6.00. Z przepisów Kodeksu pracy wynika, że czas pracy pracującego w nocy nie może przekraczać 8 godzin na dobę, pod warunkiem wykonywania prac szczególnie niebezpiecznych, związanych z dużym wysiłkiem fizycznym lub umysłowym. Wyjątkiem jest konieczność prowadzenia akcji ratowniczej w celu ochrony życia lub zdrowia ludzkiego, ochrony mienia lub środowiska albo usunięcia awarii. Nie dotyczy to także pracowników zarządzających w imieniu pracodawcy zakładem pracy. Po ostatniej zmianie praw pracy, na pracodawcę nałożono obowiązek poinformowania właściwego inspektora pracy o zatrudnieniu pracownika pracującego w nocy. Pracodawca składa zawiadomienie, po pisemnym wniosku zainteresowanego pracownika.

 

 

Słyszałam, że pracodawca zamierza wprowadzić system pracy weekendowej w naszym zakładzie. Czy ma takie prawo? Na czym polega system pracy weekendowej?

 

Praca weekendowa, a więc system czasu pracy, w którym praca świadczona jest wyłącznie w piątki, soboty, niedziele i święta może być stosowana do pracownika tylko na jego pisemny wniosek. W systemie tym dopuszczalne jest wydłużenie dobowej normy czasu pracy do 12 godzin przy zachowaniu przeciętnej 40-godzinnej tygodniowej normy czasu pracy. Okres rozliczeniowy nie może przekroczyć 1 miesiąca.

W tym systemie pracy przeciętny tygodniowy wymiar czasu pracy w praktyce będzie niższy od 40 godzin (3 dni X 12 godzin = 36 godzin), nawet jeżeli w danym okresie rozliczeniowym dni świąteczne będą przypadały w inne dni niż piątki, soboty i niedziele. Dlatego w umowie o pracę należy dokładnie oznaczyć wymiar zatrudnienia takiego pracownika. W omawianym systemie 35-godzinny nieprzerwany odpoczynek tygodniowy może przypadać w innym dniu niż niedziela.

Przepisy Kodeksu pracy nie wymieniają elementów, które powinien zawierać wniosek o pracę w takim systemie, ale wydaje się, że pracownik powinien wskazać w nim dni tygodnia, w których praca ma być wykonywana, swój dobowy i tygodniowy wymiar czasu pracy oraz długość okresu rozliczeniowego.

 

 

Czy pracodawca może dowolnie ustalać godziny pracy pracownika? Co zrobić w sytuacji, gdy pracodawca nie przestrzega doby pracowniczej? Jak należy to odnieść do prawa pracownika do 11 godzin dobowego odpoczynku?

 

Przy ustalaniu rozkładu czasu pracy dla każdego pracownika istotne jest określenie momentu, od którego liczy się początek jego indywidualnej doby pracowniczej. Kolejne 24 godziny liczy się od momentu rozpoczęcia przez pracownika pracy na danej zmianie, zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy. Doba pracownicza kończy się więc z upływem 24 godzin liczonych od rozpoczęcia pracy zgodnie z obowiązującym pracownika rozkładem czasu pracy. W ciągu jednego okresu rozliczeniowego granice doby pracowniczej mogą się zmieniać. Pracodawca, planując pracownikowi zmianę godzin rozpoczynania pracy, powinien mieć jednak na względzie zakaz planowania pracy w godzinach nadliczbowych, czyli nie ustalać godziny rozpoczynania pracy, jeśli nie skończyła się jeszcze doba, w której pracownik ostatnio pozostawał do jego dyspozycji.

Od 1 stycznia 2004 r. każdemu pracownikowi przysługuje ponadto w każdej dobie prawo do co najmniej 11 godzin nieprzerwanego odpoczynku. Nie dotyczy to pracowników zarządzających w imieniu pracodawcy zakładem pracy oraz pracowników, którzy wykonywali pracę w związku z koniecznością prowadzenia akcji ratowniczej w celu ochrony życia lub zdrowia ludzkiego, ochrony mienia lub środowiska albo usunięcia awarii. W takich przypadkach pracownikom przysługuje w okresie rozliczeniowym równoważny okres odpoczynku.

oprac.: Dział Prawny

Zarządu Regionu Świętokrzyskiego

NSZZ "Solidarność"