Doświadczenia innych

Waldemar Bartosz

 

Jak wspomnieliśmy dwa tygodnie temu, w państwach zachodnich związki zawodowe mają strukturę central. Największy z nich, amerykański AFL-CIO skupia w swych szeregach wszystkie branże i zawody. Poszczególne branże spotykają się na poziomie każdego stanu w centrali związkowej. Jest to typowa struktura branżowo-terytorialna. Centrala ta poprzez wybrane władze prowadzi politykę związkową odnośnie władz stanowych, ale też w stosunku do pracodawców. Najistotniejsze dla zakładów pracy postanowienia, czyli układy zbiorowe pracy negocjowane są przez specjalistów zatrudnionych przez centralę. Kierunek związkowych negocjacji nadają działacze szczebla zakładowego. To oni określają priorytety problemów i ostatecznie akceptują treść porozumień. Merytoryczna dyskusja, taktyka negocjacji leży po stronie profesjonalnych pracowników centrali. Praktyka taka wynika z doświadczenia, które wskazuje, iż pracodawcy z natury dysponują wykwalifikowaną kadrą i finansami niezbędnymi do pozyskania odpowiednich negocjatorów. Zastosowane rozwiązanie wprowadza symetrię pomiędzy pracodawcami i związkiem zawodowym. Przyjęcie takiego modelu determinuje gospodarkę finansową związku. Fundusze są w tym przypadku gromadzone na poziomie centrali, która staje się instytucją usługową dla wszystkich struktur zakładowych i szeregowych członków związku. Kadry dla centrali pozyskiwane są wśród absolwentów uniwersytetów. Dodatkowo przechodzą obowiązkowe i cykliczne szkolenia w wyższej szkole związkowej im. Georga Meana. Gwarantuje to wysoki poziom świadczonych usług i właściwą identyfikację z celami związku. Poprzez takie rozwiązania AFL-CIO uznawana jest w świecie za najbardziej skuteczną centralę związkową. Negocjowane i wdrażane w życie układy zbiorowe pracy uchodzą za wzorcowe.

Podobne rozwiązania stosuje brytyjska centrala TUC i niemiecka DGB. Trochę inny model realizowany jest we Francji. Wynika to z pluralizmu związkowego w tym kraju. Różnica generalna polega na odrębnych negocjacjach przez poszczególne związki zawodowe indywidualnych spraw pracowniczych. Sprawy grupowe, m.in. różnego rodzaju porozumienia zawierają z pracodawcą rady zakładowe wybierane przez wszystkich pracowników. Sposób wyboru polega na wskazaniu jednej centrali, która w trakcie kadencji reprezentuje wszystkich pracowników. Są też podobieństwa. W Nancy, na wschodzie kraju funkcjonuje państwowa uczelnia: Instytut Pracy. Kształci ona przyszłych działaczy związkowych i pracowników socjalnych. Wpływ central związkowych na profil kształcenia odbywa się poprzez radę nadzorczą uczelni powoływaną przez cztery centrale: CGT, CFDT, CFTC, CFDT-FO.

Porównanie przedstawionych modeli ze strukturą NSZZ "Solidarność" pokazuje nasze ułomności. Są one zachętą do podjęcia decyzji dotyczącej właściwej korekty Statutu.