Renta socjalna

Katarzyna Wronka

Renta socjalna jest świadczeniem, z którego może korzystać osoba, będąca od dziecka niepełnosprawną, a celem tego świadczenia jest wyrównanie braku możliwości nabycia uprawnień do świadczeń z systemu ubezpieczenia społecznego.

Renta socjalna przysługuje osobie pełnoletniej, która jest całkowicie niezdolna do pracy z powodu naruszenia sprawności organizmu, które powstało:

-  przed ukończeniem 18 roku życia,

-  w trakcie nauki w szkole lub w szkole wyższej – przed ukończeniem 25 roku życia,

-  w trakcie studiów doktoranckich lub aspirantury naukowej.

Renta socjalna przysługuje osobom posiadającym obywatelstwo polskie zamieszkującym i przebywającym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Przysługuje ponadto cudzoziemcom zamieszkującym i przebywającym na terytorium Polski posiadającym zezwolenie na osiedlenie się lub status uchodźcy. Z dniem uzyskania przez Polskę członkostwa w Unii Europejskiej, renta będzie przysługiwać także obywatelom państw członkowskich Unii, którzy przebywają w Polsce i otrzymali zezwolenie na pobyt.

Wcześniej, przed wejściem w życie ustawy o rencie socjalnej (1 października 2003r.) również przysługiwała ona tym osobom, ale w przypadku całkowitej niezdolności do pracy z powodu inwalidztwa.

Obecnie możliwe są dwa rodzaje świadczenia: renta stała lub okresowa. Renta okresowa jest przyznawana na okres wskazany w decyzji jednostki organizacyjnej ZUS. W razie ustalenia całkowitej niezdolności do pracy należy odnieść się do przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS, gdzie niezdolną do pracy jest osoba, która całkowicie lub częściowo utraciła zdolność do pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu i nie rokuje odzyskania zdolności do pracy po przekwalifikowaniu. Całkowicie niezdolną do pracy jest osoba, która utraciła zdolność do wykonywania jakiejkolwiek pracy (art. 12 ustawy). Tak więc trwałą niezdolność do pracy orzeka się gdy nie ma szans na odzyskanie zdolności do pracy, a okresową – jeżeli według wiedzy medycznej istnieją rokowania odzyskania zdolności do pracy.

Wysokość renty socjalnej nie jest już określana kwotowo (jak to było poprzednio), obecnie jest wskazywana procentowo. Renta wynosi 84% kwoty najniższej renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy. Jest to zatem kwota 464,21 zł (419,07 zł brutto).

Renta socjalna  nie przysługuje osobie, która pobiera:

-  emeryturę,

-  uposażenie w stanie spoczynku,

-  rentę z tytułu niezdolności do pracy,

-  rentę inwalidzką lub świadczenie o charakterze rentowym z instytucji zagranicznych,

-  rentę strukturalną,

-  zasiłek przedemerytalny lub świadczenie przedemerytalne.

Renta nie przysługuje osobie, która jest posiadaczem (lub jej udział we współwłasności) nieruchomości rolnej o powierzchni użytków rolnych przekraczającej 5 ha przeliczeniowych.

Renty nie pobiera osoba tymczasowo aresztowana lub odbywająca karę pozbawienia wolności. Osoby te mogą rentę nadal otrzymywać pomimo przebywania w zakładzie karnym lub areszcie, ale w wyjątkowych sytuacjach określonych przepisami ustawy o rencie socjalnej.

Renta socjalna nie przysługuje także w przypadku posiadania uprawnienia do renty rodzinnej jeżeli kwota renty rodzinnej przekracza 200% kwoty najniższej renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy, tj. 928,42 zł.

Obecnie obowiązująca ustawa nie dopuszcza możliwości zbiegu uprawnień do świadczeń ze świadczeniami takimi jak renta inwalidzka czy emerytura. Zbieg świadczeń może mieć miejsce gdy jednocześnie przysługuje uprawnienie do renty socjalnej i renty rodzinnej, z tym że łączna kwota pobieranych świadczeń nie może przekraczać 200% kwoty najniższej renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy, czyli 928,42 zł. Kwota jednak obniżonej renty socjalnej nie może być niższa niż 10% kwoty najniższej renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy, co stanowi 55,26 zł.