Możliwości funkcjonowania osób niepełnosprawnych w życiu społecznym i zawodowym

Anna Kwiatkowska

 

Na ogół, jako społeczeństwo nie znamy rodzajów, specyfiki niepełnosprawności. Należy sądzić, że wiedza na ten temat pozwoli lepiej zrozumieć żyjących obok nas niepełnosprawnych i może przyczynić się do pełniejszego współistnienia, z korzyścią dla wszystkich.

Prof. Zofia Sękowska, psycholog, autorka wielu prac o ludziach niepełnosprawnych wyróżnia kilka poszczególnych grup tych ludzi.

Pierwszą grupę, stanowią ci wszyscy, którzy mają trudności w poznawaniu świata i komunikowaniu się z nim wskutek braku lub uszkodzenia analizatora wzroku lub słuchu.

Oblicza się, że na świecie żyje około 16 milionów ludzi niewidomych, a więc tych, do których na skutek całkowitego lub częściowego uszkodzenia analizatora wzrokowego nie docierają z otaczającego świata bodźce wzrokowe. Brak wzroku stwarza dla człowieka szereg ograniczeń np. samodzielności, co powoduje duże uzależnienie od drugiego człowieka. Pozbawia także doznań estetycznych, utrudnia naśladowanie otoczenia np. reakcji na wyraz twarzy drugiego człowieka.

Reakcje na te ograniczenia są różne i zależą od cech osobowościowych danego człowieka, jego doświadczenia życiowego, oraz stosunku osób, które go otaczają.

Ograniczenie, które niesie za sobą brak wzroku, można w dużym stopniu przezwyciężyć poprzez tzw. kompensację zmysłów, polegającą na zastępowaniu czynności utraconych narządów przez inne ośrodki organizmu.

W wypadku niewidomych utracony wzrok zastępuje się dotykiem i słuchem. Te dwa zmysły pozwalają niewidomemu poznać otaczający świat i stosunkowo sprawnie w nim funkcjonować. W Polsce znane są zwłaszcza dwa ośrodki prowadzące kształcenie zawodowe: w Krakowie i Łodzi.

Cenieni, nie tylko w Polsce są absolwenci ośrodka krakowskiego kształcącego masażystów. Wśród osób głuchych często są osoby z bardzo dobrym lub wręcz „absolutnym” słuchem. Mają oni możliwość zdobycia kwalifikacji w zawodzie stroiciela, zwłaszcza instrumentów klawiszowych (ośrodek łódzki).

W ostatnich latach coraz więcej i odważniej podejmują także kształcenie pomaturalne czy wyższe wykorzystując np. braillowską klawiaturę komputerową. W swojej praktyce spotkałam osoby, które były tłumaczami, co może być potwierdzeniem wykorzystania kompensacji: brak wzroku zastępuje wyostrzony słuch, bardzo dobra pamięć słuchowa.

Praktyka wykazuje, że niewidomi potrafią w wysokim stopniu przezwyciężyć skutki ślepoty – kończą różne szkoły, zakładają rodziny, osiągają wysokie efekty w pracy zawodowej i w aktywności społecznej.