Strajkowa legalność

Kazimierz Pasternak

Związki zawodowe mają konstytucyjnie zagwarantowane prawo do strajku, co nie oznacza zupełnej dobrowolności w tej materii. Obowiązująca ustawa o sporach zbiorowych szczegółowo określa zarówno problemy, które mogą być przedmiotem sporu (ostatecznie strajku) jak i tryb postępowania zarówno na etapie zgłaszania i prowadzenia sporu zbiorowego jak i strajku. Związek zawodowy zgłaszający spór zbiorowy może uprzedzić pracodawcę o możliwości ogłoszenia strajku w przypadku nieuwzględnienia żądań. Strajk ten nie może być jednak zorganizowany wcześniej niż przed upływem 14 dni od dnia ogłoszenia sporu. Nie może trwać dłużej niż dwie godziny i może być zorganizowany jednorazowo. Strajk właściwy nie może być zorganizowany przed sfinalizowaniem fazy rokowań i mediacji prowadzonych w ramach sporu zbiorowego. Nieosiągnięcie porozumienia rozwiązującego spór zbiorowy w postępowaniu mediacyjnym uprawnia do podjęcia akcji strajkowej (art. 15 ustawy o sporach zbiorowych), co nie oznacza, że związek zawodowy kierując się szeroko pojętym interesem pracowników nie może skierować nierozstrzygniętego sporu do kolegium arbitrażu społecznego, którego orzeczenie może być wiążące pod warunkiem, że żadna ze stron sporu nie postanowi inaczej. Jak widać ustawodawca zadbał o możliwość pokojowego rozwiązania sporu zbiorowego poprzez możliwość skorzystania z dobrodziejstw arbitrażu społecznego włącznie, który nie jest obligatoryjnym obowiązkiem warunkującym legalne, zgodne z prawem przystąpienie do strajku. Ustawa (art. 17 ust. 2) daje możliwość zorganizowania legalnego strajku z pominięciem wymienionych procedur w przypadku bezprawnego działania pracodawcy uniemożliwiającego przeprowadzenia rokowań lub mediacji, a także w przypadku, gdy pracodawca rozwiązał stosunek pracy z prowadzącym spór działaczem związkowym. Przed ogłoszeniem strajku właściwego zakładowego, organizacja związkowa zmuszona jest przeprowadzić w tej sprawie głosowanie (referendum), w którym uczestniczyć powinno minimum 50% pracowników zakładu, przy czym większość zdecyduje o zorganizowaniu strajku. Według ustawy (art. 20 ust. 3) ogłoszenie strajku powinno nastąpić co najmniej na pięć dni przed jego rozpoczęciem. Strajk zakładowy nie jest ogłaszany przez pracowników lecz przez zakładową organizację związkową po uprzednim uzyskaniu ich zgody. Strajk w rozumieniu obowiązujących przepisów polega na powstrzymaniu się pracowników od wykonywania pracy, jest każdorazowo aktem zbiorowym i jest prowadzony w sprawach związanych z wynagrodzeniami, warunkami pracy, świadczeniami socjalnymi oraz obroną praw i wolności związkowych. Udział w strajku jest dobrowolny. Strajk jest zakazany wszędzie gdzie zaniechanie wykonywania pracy mogłoby w konsekwencji spowodować realne zagrożenie zdrowia lub życia człowieka albo bezpieczeństwa państwa. Z prawa do organizowania strajku zostali w drodze ustawy wyłączeni pracownicy zatrudnieni w organach władzy państwowej, administracji rządowej i samorządowej, sądach oraz prokuraturze. Ustawa wymienia również konkretne instytucje (art. 19 ust.2), w których zakazane jest organizowanie strajku. W obronie praw i interesów pracowników, którzy pozbawieni zostali prawa odo strajku, związek zawodowy może zorganizować strajk solidarnościowy na czas nie dłuższy niż połowa dnia roboczego. Zgodnie z art. 23 ust. 2 ustawy o sporach zbiorowych pracownik w okresie strajku zorganizowanego zgodnie z przepisami ustawy zachowuje prawo do świadczeń z tytułu ubezpieczenia społecznego oraz uprawnień ze stosunku pracy za wyjątkiem prawa do wynagrodzenia. Okres przerwy w wykonywaniu pracy wlicza się do okresu zatrudnienia w zakładzie pracy.

Powrót do strony: Tygodnik Solidarność Świętokrzyska