Urlop wychowawczy – uprawnienia pracownika

Łukasz Czarniecki

 

W celu sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem pracownik zatrudniony co najmniej 6 miesięcy ma prawo do urlopu wychowawczego w wymiarze 3 lat (art. 186 § 1 k.p.). Prawo to przysługuje pracownikowi do momentu ukończenia przez dziecko 4 roku życia. Ważne jest to, że do 6 – miesięcznego okresu zatrudnienia wliczane są wszystkie poprzednie okresy zatrudnienia pracownika. Okres zatrudnienia wlicza się przez zsumowanie wszystkich okresów zatrudnienia z wszystkich zakładów pracy, bez względu na wymiar czasu pracy, długości przerw w zatrudnieniu i sposób ustania stosunku pracy.

Urlop macierzyński, okresy nieświadczenia pracy z powodu choroby oraz okres pobierania zasiłku dla bezrobotnych przez pracownika wliczane są również do okresu zatrudnienia, od którego zależy udzielanie urlopu wychowawczego.

Pracownik przebywający na urlopie wychowawczym podlega szczególnej ochronie prawnej. Pracodawca nie może wypowiedzieć ani rozwiązać z pracownikiem umowy o pracę w okresie od dnia złożenia przez niego wniosku o udzielenie urlopu wychowawczego do dnia zakończenia tego urlopu (art. 186[1] k.p.). Jeśli natomiast pracownik złoży pracodawcy wniosek o udzielenie urlopu wychowawczego po tym, jak wypowiedział umowę o pracę, umowa zostanie rozwiązana w terminie, który wynika z czynności prawnej – tj. z końcem okresu wypowiedzenia. Tak więc pracownik nie jest chroniony, jeśli to pracodawca jako pierwszy dokona czynności zmierzającej do rozwiązania z nim umowy o pracę.

Kodeks pracy umożliwia jednak pracodawcy w wyjątkowych sytuacjach zwolnienie pracownika przebywającego na urlopie wychowawczym. Uzasadnieniem dla rozwiązania z pracownikiem umowy jest wówczas zgodnie z art. 186[1] § 1 k.p. ogłoszenie przez pracodawcę upadłości lub likwidacji, a także zaistnienie przyczyn uzasadniających rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia (art. 52 k.p.).

Zgodnie z art. 186[5] k.p. okres urlopu wypoczynkowego wlicza się w dniu jego zakończenia do okresu zatrudnienia, od którego zależą uprawnienia pracownicze.

W ujęciu ogólnym uprawnienia pracownicze to nic innego jak przywileje ściśle powiązane z pracowniczym statusem danej osoby, jak np. prawo do urlopu wypoczynkowego, urlopu macierzyńskiego, prawo do wynagrodzenia, odwołania się od wypowiedzenia do sądu pracy, nagrody jubileuszowej itp.

Zgodnie z art. 185[5] k.p. tylko w sytuacjach, kiedy dane uprawnienie pracownicze jest uzależnione od długości zatrudnienia pracownika, powinien zostać wliczony okres urlopu wychowawczego. W efekcie tego działania pracownik może skorzystać z konkretnego uprawnienia pracowniczego, określonego nie tylko w przepisach rangi kodeksowej (urlop wychowawczy), ale również w przepisach szczególnych zawartych w ustawach czy też regulaminach wewnętrznych.

Wliczanie okresu urlopu wychowawczego do okresu, od którego zależą uprawnienia pracownicze, nie może nastąpić w trakcie trwania tego urlopu.

Okres urlopu wychowawczego wlicza się zarówno do tzw. stażu ogólnego, od którego zależy m.in. wymiar urlopu wypoczynkowego, jak również do stażu zakładowego nabytego u konkretnego pracodawcy, od którego zależą takie świadczenia z jego strony jak np. wysokość odprawy pieniężnej przysługującej pracownikowi w momencie przeprowadzania przez pracodawcę zwolnień grupowych.

Przebywanie przez pracownika na urlopie wychowawczym nie jest przeszkodą dla wypłacenia przez pracodawcę nagrody jubileuszowej. Wypłata nagrody jubileuszowej pracownikowi nie może być uzależniona od fizycznego stawienia się przez pracownika do pracy po urlopie wychowawczym.

Urlop ten powinien być traktowany przez pracodawcę jako pozostawienie przez pracownika w zatrudnieniu, co jest wystarczającą przesłanką do uznania, że pracownikowi należy się nagroda jubileuszowa. Nabycie prawa do nagrody jubileuszowej przez pracownika korzystającego z urlopu wychowawczego następuje w dniu upływu okresu uprawniającego do tej nagrody. Należy pamiętać też, że wypłata nagrody jubileuszowej nastąpi dopiero, gdy pracownik wróci z urlopu wychowawczego i podejmie pracę.