Masz związek – wybierz inspekcję

Kazimierz Pasternak

 

Społeczna inspekcja pracy jest potrzebna zarówno pracownikom jak i pracodawcy. Jej zadania i uprawnienia reguluje ustawa o społecznej inspekcji pracy (Dz.U. z 1983r. nr 35 poz 162 z późn. zmianami). Reprezentuje interesy wszystkich pracowników, bez względu na staż, rodzaj umowy czy zajmowane stanowisko. Jest kierowana przez zakładową organizacje związkowe. Podstawą przeprowadzenia wyborów jest inicjatywa związków zawodowych i przyjęcie wspólnie uzgodnionego zakładowego regulaminu wyborów społecznej inspekcji pracy (dostępna w układzie ramowym dla każdego członka „Solidarności” w Zarządzie Regionu Świętokrzyskiego NSZZ "Solidarność"). Społeczna inspekcja pracy ma szerokie uprawnienia kontrolne i opiniodawcze w zakresie prawa pracy. Zajmuje się kontrolą realizacji przepisów prawa pracy jak i technicznego bezpieczeństwa pracy. Bierze udział w ustalaniu okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy, oraz analizowaniu przyczyn powstawania wypadków przy pracy i chorób zawodowych. Ma prawo wglądu w dokumentacje z zakresu bezpieczeństwa pracy, wyniki pomiarów czynników szkodliwych na stanowiskach pracy i inne dokumenty określające wymogi bezpiecznej pracy. Zakładowy społeczny inspektor pracy na bieżąco współdziała z Państwową Inspekcją Pracy i innymi organami państwowego nadzoru nad warunkami pracy. Bierze udział w zakładowych przeglądach warunków pracy. W zakładach (powyżej 250 zatrudnionych), gdzie istnieje obligatoryjny obowiązek powołania zakładowej komisji bhp, jest zastępcą przewodniczącego tej komisji. Aktywnie uczestniczy w konsultowaniu wspólnie ze związkami zawodowymi wszelkich zagadnień z zakresu bhp (art. 237^11aKp). Ma znaczący wpływ na poprawę warunków pracy i eliminowanie zagrożeń na stanowiskach pracy. W przypadkach stwierdzonych nieprawidłowości ma prawo wydawać zalecenia i uwagi, których realizacja podlega kontroli Państwowej Inspekcji Pracy i zakładowych organizacji związkowych. Zakładowy społeczny inspektor pracy jest uprawniony do kontroli realizacji przez pracodawcę przepisów prawa pracy dotyczących między innymi: czasu pracy, odpowiedzialności porządkowej pracowników i umów o pracę. Może interweniować w przypadku nieprzestrzegania przez pracodawcę przepisów prawnych dotyczących obowiązku szanowania godności i dóbr osobistych i równego traktowania. Wszyscy pracownicy w sytuacjach konfliktowych mogą zwracać się z interwencjami do zsip w celu uzyskania pomocy. Mogą i powinni na bieżąco sygnalizować występujące nieprawidłowości oraz znać inspektorskie uprawnienia. Społeczny inspektor pracy korzysta ze szczególnej ochrony stosunku pracy w okresie czteroletniej kadencji i przez rok po jej upływie. Zakładowy sip w ramach posiadanych uprawnień ma prawo uczestniczyć w kontrolach realizowanych przez inspektorów PIP, kierowania uwag i udziału w spotkaniach podsumowujących kontrolę. Zakładowe organizacje związkowe są zobowiązane do udzielania bieżącej pomocy w realizacji ustawowych zadań przez sip. Zarówno związki zawodowe jak i społeczna inspekcja pracy są ustawowo zobligowane do prowadzenia bieżącej kontroli przestrzegania prawa pracy i chociażby z tego powodu skazane są na współpracę. Warto nadmienić, że wszelkie koszty związane z funkcjonowaniem społecznej inspekcji pracy pokrywa pracodawca. Na uzasadniony wniosek zakładowych organizacji sip może otrzymywać dodatkowe miesięczne wynagrodzenie z tytułu pełnionej funkcji. Związki zawodowe winny zadbać o udział szczególnie nowo wybieranych społecznych inspektorów pracy w profesjonalnie organizowanych, kilkuetapowych szkoleniach prowadzonych co roku przez Państwową Inspekcję Pracy. Bez tego rodzaju szkoleń przy coraz bardziej skomplikowanym prawie pracy i ciągle zmieniających się przepisach, społeczny inspektor pracy nie będzie w stanie prawidłowo wykonywać ustawowych zadań. Dla najaktywniejszych zsip Okręgowy Inspektorat Pracy w Kielcach organizuje co roku konkurs z atrakcyjnymi nagrodami.