Rady pracowników – sposoby wyłaniania członków rady w zakładzie pracy

Łukasz Czarniecki

 

Zgodnie z art. 1 ust. 2 ustawy o informowaniu pracowników i przeprowadzania z nimi konsultacji, przepisy ustawy stosuje się do pracodawców wykonujących działalność gospodarczą, zatrudniających co najmniej 50 pracowników (obowiązywać będzie ten przepis od 23 marca 2008 roku). Do 23 marca ustawa ma zastosowanie do pracodawców zatrudniających co najmniej 100 pracowników. Wtedy też rozpocznie się drugi etap powoływania tej formy samorządu załogi.

Rada pracowników jest to nowa forma reprezentacji pracowników w dużych i średnich zakładach. Pracodawca musi informować radę o istotnych sprawach związanych z prowadzeniem zakładu, o ważnych sprawach pracowniczych i ekonomicznych. Organizowanie takiej formy reprezentacji personelu wymusiła Unia Europejska, która swego czasu miała dosyć problemów z pracownikami międzynarodowych koncernów, którzy tracili pracę z dnia na dzień, dowiadując się o tym chwilę wcześniej. Aby zapobiec takim patologiom Unia wprowadziła dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2002/14 WE z 11 marca 2002 roku ustanawiającą ramowe warunki informowania pracowników i prowadzenia konsultacji z pracownikami we Wspólnocie Europejskiej. Określa ona liczebność rady, która wynosić może:

 - trzech pracowników w firmie mającej od 50 do 100 zatrudnionych,

 - pięciu pracowników w firmie mającej od 251 do 500 zatrudnionych

 - siedmiu w zakładzie powyżej 500 zatrudnionych

 

Radę pracowników wyłania się na trzy sposoby, w zależności od tego czy u pracodawcy działa jedna zakładowa organizacja związkowa reprezentatywna w rozumieniu art. 241¹ k.p czy więcej organizacji.

W zakładzie, w którym nie istnieją związki, radę wybierają sami pracownicy w demokratycznych wyborach. Przede wszystkim muszą oni wystąpić z wnioskiem do pracodawcy o zorganizowanie wyborów do rady. Inicjatywa, więc leży po stronie zatrudnionych. W sytuacji, gdy personel nie zwraca się o wyznaczenie głosownia, pracodawca musi poinformować pracowników o możliwości powoływania rady i jej uprawnieniach. Dokonać tego może na przykład poprzez powieszenie na tablicy ogłoszeń zawiadomienia, wysłanie każdemu na indywidualny adres e-mailowy lub dostarczyć w odrębnym piśmie. Kandydatów zgłaszają na piśmie grupy przynajmniej dziesięciu zatrudnionych w zakładzie pracowników.

W sytuacji, gdy działa chociaż jeden związek reprezentatywny jego zarząd wskazuje członków rady. Następnie informuje o tym pisemnie pracodawcę. Jeżeli natomiast w zakładzie występuje kilka związków reprezentatywnych, to wówczas związki te wspólnie wskazują osoby mające zasiadać w radzie. W tym celu prowadzą negocjacje i zawierają porozumienie między sobą o zasadach powoływania i funkcjonowania rady i jej członków. Gdy dogadają się i podpiszą porozumienie w ciągu 30 dni od rozpoczęcia rozmów, zawiadamiają o tym na piśmie pracodawcę do 23 maja 2008 roku. W dokumencie wymieniają wskazanych przez siebie kandydatów na członków rady.

Wystąpić mogą sytuacje, iż związki reprezentatywne nie osiągną porozumienia w przedmiocie wyłonienia kandydatów do rady pracowników, o niepowodzeniu negocjacji muszą poinformować pracodawcę do 23 maja 2008 roku. Wówczas, to pracownicy głosują na kandydatów zgłoszonych przez wszystkie związki reprezentatywne – jest to trzeci sposób wyłaniania kandydatów na członów rady pracowników tzw. tryb „mieszany”. Najpierw, więc pisemny wniosek o zorganizowanie wyborów musi złożyć minimum 10 % pracowników zakładu. Potem pracodawca odwzajemnia się zawiadomieniem o terminie wyborów i możliwości przedkładania kandydatów na członków rady.