Trzeba wiedzieć, że…

Kazimierz Pasternak

 

Do zakresu działania zakładowej organizacji związkowej (art. 24, ust. 3 i 4 ustawy o związkach zawodowych) należy sprawowanie kontroli nad przestrzeganiem w zakładzie pracy przepisów prawa pracy a w szczególności przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy. Zakładowe organizacje związkowe kierują działalnością społecznej inspekcji pracy i współdziałają z państwową inspekcją pracy. Sprawowanie kontroli to nic innego jak bieżąca, systematyczna ocena stanu przestrzegania przepisów prawa pracy w tym dotyczących miedzy innymi BHP. Przepisy z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy znajdują się w zakładowych układach zbiorowych pracy, regulaminach pracy, ustawie – kodeks pracy (głównie dział dziesiąty „Bezpieczeństwo i higiena pracy”, dział szósty „Czas pracy”, dział czwarty „Obowiązki pracodawcy i pracownika” i dział piętnasty „Przepisy końcowe”) i w aktach wykonawczych poświęconych tej problematyce. Od aktywności, organizacji pracy i merytorycznego przygotowania działaczy zakładowych organizacji związkowych zależy zawsze końcowy efekt sprawowanej kontroli nad warunkami pracy w wykonaniu związkowym. Batalia o zakładowe standardy BHP bierze swój początek już na etapie tworzenia (uzgadniania) zakładowego zbiorowego układu pracy lub regulaminu pracy gdzie problematyka bezpieczeństwa i higieny pracy winna być traktowana wyjątkowo precyzyjnie, uwzględniając realia konkretnego zakładu pracy. Ustawodawstwo pracy, akty wykonawcze poświęcone tej tematyce określają ogólne zasady i normy, które muszą być realizowane dla skutecznej ochrony zdrowia i życia pracowników w procesie pracy. Z konieczności przepisy te nie zawierają uregulowań szczegółowych, związanych z konkretnie wskazaną dziedziną gospodarki. Taki wymóg należy do związków zawodowych i pracodawców. Nie zawsze układ zbiorowy pracy czy regulamin pracy szczegółowo określają zakładowe/branżowe standardy postępowania pracowników, zakładowych organizacji związkowych, SIP i pracodawców w kompleksowo traktowanym procesie zapewniającym maksymalnie skuteczne bezpieczeństwo i ochronę zdrowia. Podczas rokowań z pracodawcą nad ostatecznym uzgodnieniem zakładowych aktów prawnych jest szansa na precyzyjne określenie zakładowych reguł gry w tej coraz bardziej skomplikowanej materii dotyczącej BHP. Określenie sposobu informowania pracowników przez pracodawców o ryzyku zawodowym, zamieszczenie wykazu prac monotonnych wykonywanych obowiązkowo przez co najmniej dwóch pracowników, określenie zasad przydzielania pracownikom środków ochrony indywidualnej oraz odzieży i obuwia roboczego wraz z przewidywanymi okresami ich używania, rodzaje szkoleń BHP i ich częstotliwość, system przeciwdziałania mobbingowi, chroniący przed zagrożeniem czynnikami biologicznymi, zakładowe metody organizowania pracy w sposób zapewniający zmniejszenie występujących uciążliwości w pracy wykonywanej dla przykładu w ustalonym z góry tempie – to tylko niektóre z długiej listy problemów z zakresu BHP, których uszczegółowienie winno znaleźć się w omawianych regulacjach prawnych. Aby tak było zakładowe organizacje związkowe konsekwentnie winny zadbać w prowadzonych rokowaniach o ich realne zamieszczenie w uzgodnionych aktach prawnych. Jest to konieczne dla realizowania faktycznej ustawowej funkcji kontrolnej dotyczącej BHP w wymiarze konkretnego zakładu pracy, pracownika, problemu.