Premie i nagrody

Justyna Jędrocha

 

Premie i nagrody są składnikami wynagrodzenia o charakterze motywacyjnym.

Chociaż charakter prawny tych świadczeń jest różny, w praktyce często bywają mylone ze względu na nieprecyzyjne nazewnictwo stosowane w wielu miejscach pracy (mówi się np. o premii uznaniowej, czy nagrodzie regulaminowej). O tym czy świadczenie ma charakter premii, czy nagrody nie decyduje nazwa, lecz warunki, od jakich zostało uzależnione jego przyznanie.

Premia jest świadczeniem, do którego pracownik nabywa prawo po spełnieniu określonych warunków określonych w przepisach wewnątrzzakładowych obowiązujących u pracodawcy, np. w układzie zbiorowym pracy, regulaminie pracy, regulaminie wynagradzania, czy regulaminie premiowania. Zasady premiowania mogą być określone w umowie o pracę, jeśli u danego pracodawcy nie obowiązują w/w regulaminy. Należy pamiętać, że premia nie jest świadczeniem obowiązkowym. Jeśli jednak pracodawca zdecyduje przyznać pracownikom prawo do premii, to po spełnieniu określonych warunków premiowania, pracownikowi przysługuje roszczenie o jej wypłacenie. Przesłanki premiowania powinny być określone w sposób obiektywny, wykluczający uznaniowość i umożliwiający kontrolę. Pracodawca może obniżyć lub odebrać premię tylko, gdy przepisy wewnątrzzakładowe przewidują taką sytuację. Warto przypomnieć, że przepisy regulaminu premiowania nie będą miały zastosowania, jeżeli wysokość i sposób przyznawania premii zostały korzystniej określone w umowie o pracę (OSNP 2001/2/35).

Pracownikom, którzy przez wzorowe wypełnianie swoich obowiązków, przejawianie inicjatywy w pracy i podnoszenie jej wydajności oraz jakości przyczyniają się szczególnie do wykonywania zadań zakładu, mogą być przyznawane nagrody i wyróżnienia (art. 105 Kodeksu pracy). Najczęściej nagrodę stanowi suma pieniężna, ale dowodem uznania za wzorowo wypełniane obowiązki może być dyplom, odznaczenie lub wartościowy przedmiot.

Cechą charakterystyczną nagrody, jednocześnie odróżniającą ją od premii, jest jej uznaniowość. Zdaniem Sądu Najwyższego uznaniowy charakter nagrody polega na tym, że decyzja o jej przyznaniu, jak i określenie jej wysokości należy do swobodnego uznania pracodawcy (wyrok SN z 06.08.1977 r.). Prawo do nagrody powstaje na skutek oświadczenia woli pracodawcy. Odpis zawiadomienia o przyznaniu nagrody lub wyróżnienia składa się do akt osobowych pracownika.

Roszczenie o wypłacenie nagrody przysługuje tylko wówczas, gdy nagrodę przyznano lecz jej nie wypłacono.