Trzeba wiedzieć, że…

Kazimierz Pasternak

 

Dla skutecznego sprawowania nadzoru nad przestrzeganiem prawa pracy w tym przepisów dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy związki zawodowe mają prawo do bieżącego współdziałania z instytucjami państwowego nadzoru nad warunkami pracy. W toku wykonywania czynności kontrolnych inspektor pracy współdziała ze związkami zawodowymi, organami samorządu załogi i społeczną inspekcją pracy (art. 19g ust. 1 i 2 ustawy o państwowej inspekcji pracy). Współdziałanie to w szczególności polega na informowaniu o tematyce i zakresie kontroli, analizowaniu uwag i spostrzeżeń wnoszonych przez zakładowe organizacje związkowe, organy samorządu załogi i społecznych inspektorów pracy przekazywanych w trakcie prowadzonych czynności kontrolnych, informowaniu o wynikach kontroli i podjętych decyzjach, oraz udzielaniu porad i informacji z zakresu prawa pracy. Obowiązek współdziałania ze związkami zawodowymi w zakresie wykonywanych zadań ma służba medycyny pracy (art. 7 ust. 1 pkt 1 ustawy o służbie medycyny pracy). Tego rodzaju wymogi dotyczą innych instytucji odpowiedzialnych za realizowanie przez pracodawców prawem określonych wymogów w zakresie ochrony zdrowia i życia pracowników. Czy i na ile konsekwentnie zakładowe organizacje związkowe korzystają z przysługującego uprawnienia do współdziałania z instytucjami państwowego nadzoru nad warunkami pracy? Odpowiedź nie może być jednoznaczna. Są, niestety nieliczne, zakładowe organizacje związkowe i społeczni inspektorzy pracy, którzy doskonale radzą sobie z posiadanymi uprawnieniami. Ich współdziałanie z inspektorami Państwowej Inspekcji Pracy i innych instytucji nie odbywa się wyłącznie podczas inspektorskich wizyt kontrolnych w zakładach pracy ale ma wymiar systematyczny. Pytania, pojawiające się wątpliwości, trudne problemy z zakresu realizacji prawa pracy są wyjaśniane na bieżąco, bezpośrednio w siedzibach instytucji państwowego nadzoru nad warunkami pracy, na szkoleniach, seminariach itp. Tego rodzaju systematyczna współpraca przynosi niewątpliwie bardzo konkretne efekty. Pozwala unikać błędów w sprawowanym przez związki zawodowe nadzorze nad przestrzeganiem przepisów prawa pracy, poprawia skuteczność podejmowanych działań, pozwala na zdobycie wiedzy i doświadczenia w sprawnym stosowaniu obowiązującego prawa. Również współdziałanie tych aktywnych zakładowych organizacji związkowych podczas prowadzonych kontroli w zakładach pracy ma inny wymiar i jakość. Tacy związkowcy po prostu czują się pewnie podczas takich spotkań, wiedzą o czym rozmawiać jak korzystać z przysługujących uprawnień. Trudno im wcisnąć przysłowiowy „kit” czy same ogólniki. Niestety jest i inna, nieco gorsza rzeczywistość sprowadzająca się do bierności i nieumiejętnego korzystania przez związkowców z przysługującego prawa do współdziałania z organami państwowego nadzoru nad warunkami pracy. Lęk przed ewentualnymi konsekwencjami, brak dostatecznej znajomości problemów dotyczących zakładu pracy, obawa przed ujawnieniem treści rozmów, ewentualna kompromitacja – to częste przykłady braku skutecznego korzystania przez związki zawodowe z prawa współdziałania z państwowym nadzorem nad warunkami pracy.