Trzeba wiedzieć, że…

Kazimierz Pasternak

 

Jednym z priorytetów w działalności związkowej jest sprawowanie kontroli realizacji przepisów prawa pracy w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy. Dla skutecznej realizacji tego obowiązku potrzebna jest dobra znajomość tej problematyki przez związkowców i umiejętność korzystania z przysługujących uprawnień. Konstytucja, kodeks pracy, akty prawa okołokodeksowego gwarantują prawo każdemu do pracy w warunkach bezpiecznych i higienicznych. Centrale związkowe mają wpływ na tworzenie prawa w tym zakresie poprzez opiniowanie projektów aktów prawnych i udział w posiedzeniach Komisji Trójstronnej, gdzie wspólnie z przedstawicielami rządu i pracodawców wypracowywane są wspólne stanowiska. Na jakość uregulowań prawnych w omawianym zakresie mają wpływ ponadzakładowe i zakładowe układy zbiorowe pracy, regulaminy pracy oraz porozumienia zakładowe dotyczące tej kwestii gdzie każdorazowo stroną są zakładowe organizacje związkowe i pracodawca. Wymienione ponadzakładowe i zakładowe akty prawne wymagają każdorazowo uzgodnienia po spełnieniu elementarnych wymogów w odróżnieniu od obowiązku konsultacji spraw z zakresu bhp określonego w art. 237 ^11a kodeksu pracy. Konsultacja nie jest równoznaczna z uzgodnieniem. Posiada marginalne znaczenie w tworzeniu zakładowego prawa pracy na płaszczyźnie bezpieczeństwa i higieny pracy. Warunkiem konsultacji zagadnień wymienionych w cytowanym przepisie jest uzyskanie od pracodawcy szczegółowych informacji. Czy zawsze udaje się zakładowym organizacjom związkowym uzyskanie tego rodzaju informacji? Odpowiedź nie jest jednoznaczna. Nie brakuje pracodawców, którzy tego rodzaju informacje obejmują klauzulą tajności, co oczywiście jest sprzeczne z prawem. W nieco łatwiejszej sytuacji są te zakładowe organizacje związkowe, których przedstawiciele zasiadają w zakładowych komisjach bhp. Dla przypomnienia, wymóg powoływania tych komisji dotyczy tych pracodawców, którzy zatrudniają co najmniej 250 pracowników. Wracając do obowiązku konsultowania wszystkich spraw dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy z zakładowymi organizacjami związkowymi w pierwszej kolejności należy zadbać o informacje w sprawach będących przedmiotem konsultacji. Związki mają prawo do oceny przedstawianych przez pracodawcę informacji, wypracowania uwag i wniosków. Konsultacje nie mogą być prowadzone w sposób przypadkowy i nieuporządkowany. Art. 237 ^11a § 3 kodeksu pracy nakłada na pracodawcę obowiązek zapewnienia odpowiednich warunków do przeprowadzenia konsultacji, a zwłaszcza zapewnia, aby konsultacje odbywały się w godzinach pracy. Za czas nieprzepracowany przedstawiciele zakładowej organizacji związkowej biorący udział w konsultacjach zachowują prawo do wynagrodzenia. Strony są zobowiązane do prowadzenia konsultacji w dobrej wierze i wzajemnym poszanowaniu interesów. Dla uzyskania konkretnych, oczekiwanych przez pracowników rezultatów przedmiotowych konsultacji konieczne jest zadbanie o udział w konsultacjach przedstawicieli kompetentnych przedstawicieli kierownictwa zakładu pracy i dobrze obeznanych z omawianą problematyką związkowców, którzy muszą wiedzieć, że konsultacyjne efekty mają zawsze bezpośredni wpływ na ochronę zdrowia i życia pracowników oraz wzrost standardów ochronnych. BHP nie może być traktowane w kategoriach problemów zbędnych, marginalnych. Tego rodzaju taktyka przede wszystkim świadczy o nieznajomości prawem określonych obowiązków i narażenie pracowników na konsekwencje w postaci utraty zdrowia i życia. Poszukiwanie oszczędności w tej materii i działanie na skróty jest drogą w konsekwencji prowadzącą do nikąd. O tym wiedzieć powinni także związkowcy.