Regulamin pracy

Justyna Jędrocha

 

Regulamin pracy jest pozaustawowym źródłem prawa pracy. Jego postanowienia są wiążące tylko dla pracowników zakładu pracy, w którym regulamin został utworzony.

Postanowienia regulaminu pracy nie mogą być mniej korzystne dla pracowników niż przepisy Kodeksu pracy oraz innych ustaw i aktów wykonawczych powszechnie obowiązujących, jak również ustaleń układów zbiorowych pracy (art.9 §2 k.p.). Postanowienia regulaminu pracy mogą być bardziej korzystne dla pracowników, natomiast zapisy mniej korzystne są z mocy prawa nieważne, zamiast nich stosuje się odpowiednie przepisy prawa pracy.

Podmiotowy zakres obowiązywania regulaminu pracy dotyczy wszystkich pracowników zatrudnionych na podstawie umowy o pracę. Regulamin nie obejmuje pracowników świadczących pracę na podstawie stosunku cywilnoprawnego (np. umowy zlecenia, umowy o dzieło). Regulamin dotyczy także pracowników młodocianych, zatrudnionych w celu przygotowania zawodowego.

Obowiązek wprowadzenia regulaminu pracy spoczywa na pracodawcy, który zatrudnia co najmniej 20 pracowników. Zakładowy układ zbiorowy pracy, który nie reguluje w sposób wyczerpujący kwestii organizacji i porządku pracy oraz związanych z tym praw i obowiązków stron stosunku pracy, nie zwalnia pracodawcy z wprowadzenia regulaminu pracy.

Prawo do ustalania regulaminu pracy przysługuje z mocy prawa pracodawcy. Jednakże pracodawca, u którego w zakładzie pracy działa zakładowa organizacja związkowa, zgodnie z art.104² k.p. ustala regulamin pracy w uzgodnieniu z tą organizacją. W razie nieuzgodnienia treści regulaminu pracy z zakładową organizacją związkową w ustalonym przez strony terminie, a także w przypadku, gdy u danego pracodawcy nie działa zakładowa organizacja związkowa, regulamin pracy ustala pracodawca.

Gdy w zakładzie pracy działa kilka zakładowych organizacji związkowych, pracodawca musi uzgodnić treść regulaminu wspólnie ze wszystkimi tymi organizacjami. Zakładowe organizacje związkowe powinny w terminie 30 dni przedstawić pracodawcy wspólne uzgodnienia co do projektu regulaminu pracy, jeżeli tego nie uczynią pracodawca podejmuje decyzję po rozpatrzeniu poszczególnych organizacji związkowych (art.30 ust. 5 ustawy o związkach zawodowych, Dz.U. z 2001 r. nr 79, poz.854).

Przepisy regulaminu pracy dotyczą:

- organizacji i porządku wykonywana pracy w zakładzie (część informacyjna);

- obowiązków pracodawcy i pracowników związanych z organizacją i porządkiem pracy (część normatywna).

W części informacyjnej zawarte są postanowienia, których celem jest zapoznanie pracowników z treścią ogólnie obowiązujących przepisów prawa pracy. Natomiast część o charakterze normatywnym, zawiera regulacje określające prawa i obowiązki stron stosunku pracy. Pracownik, który nie przestrzega organizacji i porządku pracy, ustalonego w drodze regulaminu, może zostać pociągnięty do odpowiedzialności porządkowej.

Zgodnie z art.104¹ k.p. regulamin pracy powinien ustalać w szczególności:

- organizację pracy, warunki przebywania na terenie zakładu pracy w czasie pracy i po jej zakończeniu, wyposażenie pracowników w narzędzia i materiały, a także w odzież i obuwie robocze oraz środki ochrony indywidualnej i higieny osobistej,

- systemy i rozkłady czasu pracy oraz przyjęte okresy rozliczeniowe czasu pracy,

- porę nocną,

- termin, miejsce, czas i częstotliwość wypłaty wynagrodzenia,

- wykaz prac wzbronionych pracownikom młodocianym oraz kobietom,

- rodzaje prac i wykaz stanowisk pracy dozwolonych pracownikom młodocianym w celu odbywania przygotowania zawodowego,

- wykaz lekkich prac dozwolonych pracownikom młodocianym zatrudnionym w innym celu niż przygotowanie zawodowe,

- obowiązki dotyczące bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony przeciwpożarowej, w tym także sposób informowania pracowników o ryzyku zawodowym, które wiąże się z wykonywana pracą,

- przyjęty u danego pracodawcy sposób potwierdzania przez pracowników przybycia obecności w pracy oraz usprawiedliwiania nieobecności w pracy.

Przepisy końcowe regulaminu pracy powinny określać sposób podania regulaminu do wiadomości pracowników oraz termin jego wejścia w życie. Pracodawca jest obowiązany zapoznać pracownika z treścią regulaminu pracy przed rozpoczęciem przez niego pracy.