Odpowiedzialność materialna za mienie powierzone

Justyna Jędrocha

 

Pracodawca, który powierzył pracownikowi mienie z obowiązkiem zwrotu, albo wyliczenia się może żądać odszkodowania, jeżeli pracownik nie zwrócił mienia lub nie wyliczył się z niego.

Zgodnie z art.124 §1 Kodeksu pracy odpowiedzialność za mienie powierzone pracownikowi powstaje, wówczas gdy pracownikowi zostały powierzone:

- pieniądze, papiery wartościowe lub kosztowności,

- narzędzia i instrumenty lub podobne przedmioty, a także środki ochrony indywidualnej oraz odzież i obuwie robocze.

Zakres stosowania tej odpowiedzialności rozszerzono na inne mienie, niż wyżej wymienione, powierzone pracownikowi z obowiązkiem zwrotu lub wyliczenia się (art.124 §2 k.p.). Powierzenie mienia polega na wydaniu mienia przez pracodawcę w sytuacji umożliwiającej pracownikowi jego zwrot lub wyliczenie się (np. na podstawie protokołu zdawczo-odbiorczego).

Pracownik może uwolnić się od odpowiedzialności, jeżeli wykaże, że szkoda powstała z przyczyn od niego niezależnych, a w szczególności wskutek niezapewnienia przez pracodawcę warunków umożliwiających zabezpieczenie powierzonego mienia (art.124 §3 k.p.). Zdaniem Sądu Najwyższego pracownik powinien uprawdopodobnić, że szkoda powstała z przyczyn od niego niezależnych (OSNCP 1975, Nr 4, poz.143).

W przedmiocie odpowiedzialności za mienie powierzone nie obowiązuje reguła, iż to pracodawca jest zobowiązany wykazać okoliczności uzasadniające odpowiedzialność pracownika. Pracodawca musi jedynie wykazać, że powierzył mienie pracownikowi oraz, że faktycznie powstała szkoda w określonej wysokości.

Za szkodę powstałą w mieniu powierzonym pracownik odpowiada w pełnej wysokości. Jego odpowiedzialność obejmuje zarówno straty rzeczywiste, jak również utracone korzyści wykazane przez pracodawcę.

Pracownik poprzez wykazanie okoliczności od niego niezależnych, które spowodowały powstanie szkody, uwalnia się od odpowiedzialności za mienie powierzone i ponosi odpowiedzialność materialną za szkodę na tym mieniu na zasadach ogólnych (tj. wskutek niewykonania lub nienależytego wykonania obowiązków pracowniczych, art. 114 k.p.).

Na podstawie w art. 125 §1 k.p. pracownicy mogą przyjąć wspólną odpowiedzialność materialną za mienie powierzone im łącznie z obowiązkiem wyliczenia się. Podstawą łącznego powierzenia mienia jest umowa o współodpowiedzialności materialnej, zawarta na piśmie przez pracowników z pracodawcą. Pracownicy ponoszący wspólną odpowiedzialność materialną odpowiadają w częściach określonych w umowie. Jednakże w razie ustalenia, że szkoda w całości lub w części została spowodowana przez niektórych pracowników, za całość szkody lub za stosowną jej część odpowiadają tylko sprawcy szkody.