Nagroda i wyróżnienie jako instrumenty pozytywnego oddziaływania pracodawcy na zachowania pracowników

 

Kodeks pracy w artykule 105 przewiduje pracownikom, którzy poprzez wzorowe wypełnianie swoich obowiązków, przejawianie inicjatywy w pracy oraz podnoszenie jej wydajności, nagrody i wyróżnienia. Stanowią one instrumenty prawidłowego oddziaływania pracodawcy na pozytywne zachowania pracowników w procesie pracy.

Nagrody przyznawane przez pracodawcę są nieobowiązkowym świadczeniem pracodawcy na rzecz pracownika. Mogą one mieć postać świadczenia pieniężnego. Posiadają charakter uznaniowy. Uznaniowy charakter polega na tym, że zarówno przyznanie jej pracownikowi, jak i określenie wysokości zależy od swobodnego uznania pracodawcy. Decyzja ta nie jest uzależniona od żadnych konkretnie określonych warunków i przesłanek i nie podlega kontroli sądu. Przyznawanie nagród na zasadzie uznania nie oznacza jednak całkowitej dowolności w tym zakresie. Pracodawca ma mianowicie obowiązek używania obiektywnych i sprawiedliwych kryteriów oceny pracowników oraz wyników ich pracy. Ponadto przyznawanie nagród nie może prowadzić do dyskryminowania poszczególnych pracowników lub ich grup. Pracownicy mają prawo do jednakowego wynagrodzenia za jednakową pracę lub za pracę o jednakowej wartości. Wyróżnienia natomiast są szczególnym świadczeniem niepieniężnym pracodawcy za osiągnięcia pracownika w pracy.

Roszczenie o nagrodę pracownik nabywa z chwilą zawiadomienia go o jej przyznaniu. Po skutecznym zawiadomieniu przez pracodawcę, po stronie pracownika powstaje prawo do tego świadczenia, którego może on dochodzić przed sądem. Nagroda staje się wymagalna w terminie wskazanym w oświadczeniu pracodawcy jako termin wypłaty. W razie nie wypłacenia nagrody w tym terminie pracownik, niezależnie od przyczyny niedotrzymania terminu i choćby nie poniósł żadnej szkody, ma prawo do odsetek z tytułu opóźnienia na podstawie przepisów kodeksu cywilnego. Ponadto, jeśli pracodawca złożył pracownikowi oświadczenie o przyznaniu nagrody, a następnie odmawia jej wypłacenia, pracownik może wystąpić do sądu pracy o zasądzenie należnego świadczenia. Pracownik nie może natomiast w postępowaniu sądowym skutecznie podważać oceny pracodawcy co do wysokości nagrody.

Szczególne warunki podstaw przyznawania nagród i wyróżnień pracownikom mogą zostać zawarte w układzie zbiorowym lub regulaminie wynagradzania. W układzie strony mogą także określić formy wyróżniania pracowników poprzez np. pisemną lub publiczną pochwałę czy też dyplom uznania.

Łukasz Czarniecki