Wygaśnięcie umowy o pracę

Łukasz Czarniecki

 

Problematykę wygaśnięcia umowy o pracę reguluje Kodeks pracy w artykułach od 63 do 67, a ponadto pozakodeksowe przepisy dotyczące prawa pracy. Wygaśniecie umowy o pracę następuje z mocy samego prawa, tzn. że jest niejako automatycznym następstwem określonej sytuacji wskazanej w przepisach, która w momencie zaistnienia, prowadzi do ustania stosunku pracy. Kodeks pracy przewiduje wygaśnięcie stosunku pracy w następujących sytuacjach:

 

- w momencie śmierci pracownika. Wraz ze śmiercią pracownika stosunek pracy wygasa. W tym przypadku prawa majątkowe np. zaległe wynagrodzenie, przechodzą w równych częściach na małżonka oraz inne osoby spełniające warunki wymagane do uzyskania renty rodzinnej. Krąg osób uprawnionych do renty rodzinnej został określony w ustawie o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Do renty tej uprawnieni są następujący członkowie rodziny zmarłego pracownika: dzieci własne, dzieci drugiego małżonka oraz dzieci przysposobione, przyjęte na wychowanie, rodzeństwo i inne dzieci. Jeżeli nastąpi sytuacja braku uprawnionych osób, prawa majątkowe zmarłego pracownika wchodzą w skład spadku i podlegają dziedziczeniu przez pozostałych spadkodawców nie wskazanych w ustawie. W razie wygaśnięcia stosunku pracy z powodu śmierci pracownika, pracodawca powinien sporządzić świadectwo pracy i włączyć je do akt osobowych zmarłego. Z wnioskiem o wydanie świadectwa pracy może wystąpić do pracodawcy członek rodziny zmarłego pracownika, a także inne osoby, które są spadkobiercą.

 

- w momencie śmierci pracodawcy. Jest to kolejna sytuacja, z którą Kodeks pracy wiąże wygaśnięcie stosunku pracy. Śmierć powoduje ustanie zdolności prawnej osoby fizycznej, a więc również pracodawcy będącego osobą fizyczną.W razie przejścia zakładu pracy lub jego części na innego pracodawcę staje się on z mocy prawa stroną w dotychczasowych stosunkach pracy. Wygaśnięcie stosunków pracy uwarunkowane jest nie tylko śmiercią pracodawcy, ale także brakiem przejścia zakładu na nowego pracodawcę. Chroni byt stosunku pracy w każdej sytuacji przejęcia zakładu pracy zmarłego pracodawcy przez nowego pracodawcę. Nowym pracodawcą staje się każda osoba, która przejęła zakład pracy. Pracownikowi, któremu wygasła umowa z przyczyny śmierci pracodawcy, przysługuje odszkodowanie w wysokości wynagrodzenia za okres wypowiedzenia, a w przypadku wygaśnięcia umowy o pracę na czas określony lub na czas wykonywania określonej pracy odszkodowanie będzie wynosić równowartość wynagrodzenia za 2 tygodnie pracy. Zobowiązanymi do zapłaty odszkodowania będą spadkobiercy, chyba że spadek odrzucą, wówczas spadek dziedziczy Skarb Państwa.

 

- w momencie nieobecności pracownika w pracy przez okres 3 miesięcy z powodu tymczasowego aresztowania. Upływ trzeciego miesiąca nieobecności pracownika z powodu tymczasowego aresztowania powoduje wygaśnięcie stosunku pracy, co oznacza, że do tego momentu pracodawca nie może wypowiedzieć stosunku pracy ani rozwiązać go bez wypowiedzenia, chyba że pracodawca wcześniej rozwiązał stosunek pracy bez wypowiedzenia z winy pracownika. Okres trzech miesięcy trwania tymczasowego aresztowania należy liczyć od dnia zatrzymania pracownika.

 

W przypadku, gdy pracodawca narusza przepisy prawa pracy, pracownikowi przysługują szczególne uprawnienia, które zawarte są w artykułach 56-61 Kodeksu pracy. Pracownik może wystąpić z roszczeniem o przywrócenie do pracy na poprzednich warunkach albo o odszkodowanie.