Raport o pracy

Waldemar Bartosz

 

Ostatnio CBOS opublikował raport dotyczący układów zbiorowych pracy, łamania praw pracowniczych i „szarej strefy” w zatrudnieniu.

Raport ten rysuje nie najlepszy obraz polskiej rzeczywistości. Okazuje się na przykład, że jedynie jedna trzecia zatrudnionych pracuje w zakładach, w których działają związki zawodowe. W tych zakładach względnie rzadko naruszane są prawa pracownicze. Najgorzej jest w zakładach pracy, w których nie ma związków. Ogółem do związków zawodowych należy 14 procent pracowników, w tym 5 procent do NSZZ „Solidarność”, 4 procent do OPZZ a 3 procent do innych związków zawodowych. Jedynie jedna piąta pracowników deklaruje, że w ich przedsiębiorstwie zawarty został układ pracy między związkami zawodowymi a zarządem zakładu, ponad połowa twierdzi, że nie podpisano takiego układu, a blisko jedna czwarta pracowników nic nie wie na ten temat. Również jedna piąta pracowników wie, że w ich zakładzie pracy działa rada pracowników, której członkowie zostali wybrani przez załogę lub wskazani przez związek zawodowy. Większość zatrudnionych twierdzi, że w ich zakładzie nie ma rady pracowników, a mniej więcej co ósmy twierdzi, że nic nie wie na ten temat. Prawie co piąty pracownik twierdzi, że jest zmuszany do pracy bez właściwego wynagrodzenia, dłużej niż określono w umowie, a prawie co dziesiąty zmuszony jest do pracy w nieprzepisowych warunkach. Nie płacenie lub nieregularne płacenie za wykonywaną pracę jest obecnie problemem 3 procent pracowników. W porównaniu z rokiem 2004 zmniejszyła się skala naruszeń prawa stałego wynagrodzenia. Co dziesiąty pracownik natomiast przyznaje, że otrzymuje wynagrodzenie, od którego nie odprowadzane są należne składki lub podatki. W większości takich przypadków pracownicy otrzymują część poborów legalnie, a część „na rękę” bez udokumentowania.

Opisany obraz stawia Polskę w „ogonku” państw członkowskich Unii Europejskiej, jeśli chodzi o przestrzeganie prawa. Jest to symptom do batalii o prawa pracownicze, które przecież są częścią praw obywatelskich. Jest to wyzwanie dla instytucji państwowych, typu – Państwowa Inspekcja Pracy, ale również dla związków zawodowych. Oznacza to pole działania dla NSZZ „Solidarność”.