O pracy ludzkiej

Kazimierz Pasternak

 

Mija 25 lat od chwili wydania przez Ojca Świętego Jana Pawła II Encykliki "Laborem Exercens" - o pracy ludzkiej. Warto na nowo zapoznać się z jej przesłaniem, głębią przemyśleń i wskazań Ojca Świętego znającego jak mało kto problemy ludzkiej pracy, wielkość i nadrzędność człowieka w procesie pracy oraz zagrożenia przed którymi staje praca i godność człowieka we współczesnym świecie. Encyklika adresowana jest do wszystkich ludzi dobrej woli, od których zależy wielkość i godność człowieka w procesie pracy. Nadarza się więc dobra okazja, aby jubileusz związany z ukazaniem się encykliki został wykorzystany do swoistego rachunku sumienia i próby odpowiedzi na pytanie o przyczyny rozlewającej się coraz szerzej pracowniczej patologii objawiającej się w niepłaceniu pracownikom wynagrodzeń za pracę, pozbawieniu ich prawa do wypoczynku, zatrudnianiu na długotrwałe umowy terminowe, skazywanie pracowników na pracę w ekstremalnie trudnych warunkach, po kilkanaście godzin na dobę. Do tego można by dodać szykanowanie pracowników chcących zorganizować u siebie w zakładzie związek zawodowy. Wiadomo, że za wymienione i nie wymienione wynaturzenia w szeroko pojmowanym procesie polskiej pracy nie ponoszą winy wyłącznie przedsiębiorczy pracodawcy. Za taki wstydliwy stan rzeczy odpowiedzialność spoczywa także na politykach tych z najwyższej półki, parlamentarzystach nie potrafiących uchwalić dobrego prawa, przedstawicielach rządu, dla których często dialog nad rozwiązaniami problemów trapiących środowisko pracy to często strata czasu i wreszcie państwowych instytucjach odpowiedzialnych za respektowanie obowiązującego prawa z wymiarem sprawiedliwości włącznie. Najwyższa pora, aby zdać sobie sprawę z zagrożeń pojawiających się na tak konstruowanej drodze prowadzącej nie do wolności, ludzkiej godności a do zniewolenia i zastraszenia. Pomocą w koniecznych zmianach naszej pracowniczo-rodzinnej rzeczywistości daje ta encyklika, której treść winien znać i stosować polityk, pracodawca, pracownik, związkowiec, każdy któremu drogi jest Ojciec Święty – Jan Paweł II i nauczanie Kościoła poświęcone etyce chrześcijańskiej w wymiarze obrony praw i godności człowieka.

Encyklika jest kontynuacją przełomowej encykliki „Rerum Novarum” papieża Leona XIII. We wprowadzeniu do encykliki Ojciec Święty Jan Paweł II pisze: „Nieproporcjonalny rozkład bogactwa i nędzy krajów i kontynentów rozwiniętych i słabo rozwiniętych domaga się wyrównania oraz szukania dróg sprawiedliwego rozwoju dla wszystkich” Analizując problem pracy i człowieka w procesie pracy Papież dobitnie wskazuje na człowieka jako podmiot stanowiący podstawową wartość pracy. Ostatecznym celem pracy  – pisze Papież – „jakiejkolwiek pracy spełnianej przez człowieka, choćby była to praca najbardziej służebna, monotonna, w skali potocznego wartościowania wręcz upośledzająca – pozostaje zawsze sam człowiek”.

Nawiązując do znaczenia związków zawodowych w procesie pracy Ojciec Święty naucza i przypomina – „o stałym dążeniu do tego, ażeby dzięki działalności swoich związków pracownik mógł nie tylko więcej mieć, ale przede wszystkim bardziej być, pełniej urzeczywistniać pod każdym względem swoje człowieczeństwo”. W ostatnich fragmentach tej jakże aktualnej i doniosłej Konstytucji o godności pracy ludzkiej Ojciec Święty przypomina, iż - „Więcej wart jest człowiek z racji tego czym jest, niż ze względu na to co posiada. Podobnie warte jest więcej to wszystko, co ludzie czynią dla wprowadzenia większej sprawiedliwości, szerszego braterstwa, bardziej ludzkiego uporządkowania dziedziny powiązań społecznych aniżeli postęp techniczny”.