Ustawa o ochronie roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy

Katarzyna Wronka

 

Dnia 5 września została ogłoszona nowa ustawa o ochronie roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy z dnia 13 lipca 2006 roku. Wejdzie ona w życie 1 października 2006 roku, czyli jak stanowi ustawa pierwszego dnia miesiąca następującego po miesiącu ogłoszenia.

 

Ustawa regulować będzie zasady, zakres i tryb ochrony roszczeń pracowniczych w razie niemożności ich zaspokojenia z powodu niewypłacalności pracodawcy. Zakres podmiotowy, a więc wskazanie do kogo ma zastosowanie ustawa został określony w art. 2.

 

Zgodnie z przepisami ustawy, niewypłacalność pracodawcy zachodzi, gdy na podstawie przepisów prawa upadłościowego i naprawczego sąd upadłościowy wyda postanowienie o:

1. ogłoszeniu upadłości pracodawcy obejmującej likwidację majątku dłużnika,

2. ogłoszeniu upadłości pracodawcy z możliwością zawarcia układu,

3. zmianie postanowienia o ogłoszeniu upadłości z możliwością zawarcia układu na postanowienie o ogłoszeniu upadłości obejmującej likwidację majątku dłużnika,

4. oddaleniu wniosku o ogłoszenie upadłości pracowały, jeżeli jego majątek nie wystarcza na zaspokojenie kosztów postępowania,

5. oddaleniu wniosku o ogłoszenie upadłości w razie stwierdzenia, że majątek dłużnika jest obciążony hipoteką, zastawem, zastawem rejestrowym, zastawem skarbowym lub hipoteką morską w takim stopniu, że pozostały jego majątek nie wystarcza na zaspokojenie kosztów postępowania.

 

Datą niewypłacalności pracodawcy będzie data wydania postanowienia sądu upadłościowego o ogłoszeniu upadłości pracodawcy lub data wydania postanowienia o oddaleniu wniosku o ogłoszenie upadłości lub też data uprawomocnienia się postanowienia o zmianie sposobu prowadzenia postępowania upadłościowego.

 

Ponadto ustawa stanowi, iż niewypłacalność pracodawcy zachodzić będzie w razie wszczęcia postępowania upadłościowego lub układowego (lub innego podobnego postępowania) w państwach członkowskich UE lub w państwach członkowskich EFTA. Niewypłacalność zachodzić będzie, gdy sąd zagraniczny wyda orzeczenie, zgodnie z którym nie zostanie wszczęte postępowanie upadłościowe z uwagi na stwierdzenie definitywnego zamknięcia przedsiębiorstwa albo z powodu niewystarczalności aktywów na zaspokojenie kosztów postępowania upadłościowego. W art. 6-8 ustawa wspomina także o innych przypadkach, kiedy będzie zachodziła niewypłacalność pracodawcy – dotyczące np. przedsiębiorców zagranicznych, czy pracodawców krajowych, kiedy nie będą w stanie zabezpieczyć roszczeń pracowniczych z powodu braków środków finansowych.

 

Warto zwrócić uwagę, ze ustawa podaje definicje pracodawcy i pracownika.

Zatem w świetle przepisów ustawy, pracodawcą, który ma obowiązek opłacać składki na Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych jest przedsiębiorca – w rozumieniu ustawy o swobodzie działalności gospodarczej, prowadzący działalność gospodarczą na terytorium RP, ale także na terytorium innych państw członkowskich Unii Europejskiej lub Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu. Ponadto jest to położony na terytorium RP oddział banku zagranicznego, oddział instytucji kredytowej, oddział zagranicznego zakładu ubezpieczeń, oddział lub przedstawicielstwo przedsiębiorcy zagranicznego zatrudniającego co najmniej jedną osobę w związku z prowadzoną na terytorium RP działalnością gospodarczą lub działalnością przedstawicielstwa.

 

Pracownikiem, w rozumieniu ustawy, jest osoba fizyczna, która pozostaje z pracodawcą w stosunku pracy lub jest zatrudniona na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia, albo innej umowy o świadczenie usług. Pracownikiem jest osoba, która wykonuje pracę zarobkową na podstawie innej niż stosunek pracy na rzecz pracodawcy będącego rolniczą spółdzielnią produkcyjną, spółdzielnią kółek rolniczych lub inną spółdzielnią zajmującą się produkcją rolną – jeśli z tego tytułu podlega obowiązkowi ubezpieczeń emerytalnego i rentowego, z wyjątkiem małżonka pracodawcy, a także jego dzieci własnych, dzieci drugiego małżonka i dzieci przysposobionych, rodzicowi, macochy i ojczyma oraz osób przysposabiających, a także rodzeństwa, wnuków, dziadków, zięciów i synowych, bratowych, szwagierek i szwagrów oraz osób wykonujących pracę zarobkową w gospodarstwie domowym.

 

Niewypłacalność nie zachodzi w odniesieniu do:

1) osób prawnych, podlegających obowiązkowi wpisu do rejestru stowarzyszeń, innych organizacji społecznych i zawodowych, fundacji oraz publicznych zakładów opieki zdrowotnej;

2) wpisanych do rejestru przedsiębiorców z tytułu wykonywania działalności gospodarczej,

3) jednostek zaliczanych – na podstawie odrębnych przepisów – do sektora finansów publicznych;

4) osób fizycznych prowadzących gospodarstwo domowe zatrudniających osoby wykonujące pracę zarobkową w tym gospodarstwie.

 

W razie niewypłacalności zaspokajane są roszczenia pracowników, a także byłych pracowników oraz uprawnionych do renty rodzinnej członków rodziny zmarłego pracownika lub zmarłego byłego pracownika.

Zaspokojeniu ze środków Funduszu podlegają należności główne z tytułu:

1) wynagrodzenia za pracę,

2) przysługujących pracownikowi na podstawie powszechnie obowiązujących przepisów prawa pracy:

a) wynagrodzenia za czas niezawinionego przez pracownika przestoju, za czas niewykonywania pracy (zwolnienia od pracy) i za czas innej usprawiedliwionej nieobecności w pracy,

b) wynagrodzenia za czas niezdolności pracownika do pracy wskutek choroby,

c) wynagrodzenia za czas urlopu wypoczynkowego,

d) odprawy pieniężnej przysługującej na podstawie przepisów o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników,

e) ekwiwalentu pieniężnego za urlop wypoczynkowy,

f) odszkodowania za skrócenie okresu wypowiedzenia umowy o pracę – art. 36 ¹ § 1 k.p.,

g) dodatku wyrównawczego – o którym mowa w art. 230 i 231 Kodeksu pracy.

3) składek na ubezpieczenia społeczne należnych od pracodawców na podstawie przepisów o systemie ubezpieczeń społecznych

 

Ustawa w dalszych artykułach precyzuje zakres, tryb i zasady zaspokajania roszczeń pracowniczych przez Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych. W ustawie znalazły się przepisy dotyczące zakresu i trybu zwrotu środków Funduszowi Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych, a także finansowanie i organizacji Funduszu.

 

Ustawa z dnia 17 lipca zastąpi dwa dotychczasowe akty prawne. Tracą moc: ustawa z dnia 29 grudnia 1993 roku o ochronie roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy (Dz.U. z 2002r. nr 9 poz. 85 z późn.zm.) i ustawa z dnia 28 czerwca 1995 roku o zaspokajaniu ze środków Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych niektórych świadczeń przysługujących emerytom i rencistom. (Dz. U. nr 87, poz. 436 z późn.zm.).