Wynagrodzenie chorobowe i zasiłek chorobowy

Katarzyna Wronka

 

Przepisy kodeksu pracy stanowią o dwóch świadczeniach, jakie przysługują pracownikom za czas ich niezdolności do pracy, mianowicie o wynagrodzeniu chorobowym i zasiłku chorobowym. Wynagrodzenie chorobowe otrzymuje pracownik, za czas niezdolności do pracy na skutek choroby lub odosobnienia w związku z chorobą zakaźną – trwającą łącznie do 33 dni w ciągu roku kalendarzowego. Natomiast za czas niezdolności do pracy, która trwa dłużej niż 33 dni w ciągu roku kalendarzowego, pracownikowi przysługuje zasiłek chorobowy (na zasadach określonych w ustawie o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa).

 

Okres 33 dni niezdolności do pracy oblicza się sumując poszczególne okresy niezdolności do pracy w ciągu roku kalendarzowego, nawet jeśli pomiędzy nimi występują przerwy. Jeśli w trakcie roku kalendarzowego pracownik zmienił miejsce pracy (lub podjął dodatkowe zatrudnienie), do okresu 33 dni niezdolności do pracy wlicza się okresy wypłaty wynagrodzenia chorobowego przed zmianą pracodawcy lub przed podjęciem dodatkowego zatrudnienia.

 

Warunkiem nabycia prawa do wynagrodzenia chorobowego i zasiłku chorobowego jest posiadanie 30-dniowego okresu wyczekiwania. Jeśli niezdolność do pracy powstała jeszcze w okresie wyczekiwania, wtedy ten czas nie jest wliczany do limitu 33 dni w roku kalendarzowym. Do limitu 33 dni nie wlicza się także okresów niezdolności do pracy powstałych w okresie korzystania z urlopu bezpłatnego, urlopu wychowawczego oraz w okresie tymczasowego aresztowania lub odbywania kary pozbawienia wolności.

 

Wynagrodzenie chorobowe wynosi 80 % wynagrodzenia pracownika, chyba, że w zakładzie pracy obowiązują w tym zakresie przepisy korzystniejsze (przewidujące wyższe wynagrodzenie z tego tytułu). Trzeba pamiętać, że w żadnym wypadku, wynagrodzenie chorobowe nie może być niższe, niż zagwarantowane w Kodeksie pracy 80% wynagrodzenia. Natomiast, jeżeli niezdolność do pracy jest następstwem wypadku w drodze do pracy lub z pracy albo choroby przypadającej w okresie ciąży – w takim okresie, jaki wskazano powyżej – wówczas pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia chorobowego w wysokości 100% wynagrodzenia. 100% wynagrodzenia chorobowego przysługuje również za czas niezdolności pracownika do pracy, który poddał się niezbędnym badaniom lekarskim przewidzianym dla kandydatów na dawców komórek, tkanek i narządów oraz poddania się zabiegowi pobrania komórek, tkanek i narządów. W tym przypadku również obowiązuje termin 33 dni w ciągu roku kalendarzowego.

 

Kolejne przepisy Kodeksu pracy stanowią, iż wynagrodzenie chorobowe oblicza się według zasad obowiązujących przy ustalaniu podstawy wymiaru zasiłku chorobowego i wypłaca za każdy dzień niezdolności do pracy, również za dni wolne od pracy. Wynagrodzenie, jakie uwzględnia się w podstawie zasiłku to przychód pracownika stanowiący podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe, po odliczeniu potrąconych przez pracodawcę składek na ubezpieczenie emerytalne, rentowe oraz na ubezpieczenie chorobowe, finansowanych ze środków pracownika. Podstawę wymiaru zasiłku chorobowego (także wynagrodzenia za czas choroby) stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenie wypłacone pracownikowi za okres 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy. Jeśli natomiast niezdolność do pracy powstała przed upływem 12 miesięcy zatrudnienia, wówczas podstawę wymiaru zasiłku chorobowego dla pracownika ustala się przyjmując przeciętne miesięczne wynagrodzenie za pełne miesiące kalendarzowe jego zatrudnienia.

 

Ponieważ zasady obliczania wysokości wynagrodzenia chorobowego wyznaczają przepisy dotyczące zasiłku chorobowego, to trzeba przypomnieć, że wynagrodzenie chorobowe nie przysługuje pracownikowi, jeżeli pracownik nie ma prawa do zasiłku chorobowego. Wynagrodzenie to nie ulega obniżeniu, w przypadku ograniczenia podstawy wymiaru zasiłku chorobowego.

 

Co do zasady począwszy od 34 dnia niezdolności do pracy w roku kalendarzowym pracownikowi przysługuje zasiłek chorobowy. Zasiłek chorobowy przysługuje ponadto już od pierwszego dnia niezdolności do pracy w roku kalendarzowym, jeśli niezdolność do pracy jest spowodowana wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową natomiast, jeśli po okresie niezdolności do pracy i pobierania z tego tytułu zasiłku chorobowego z ubezpieczenia wypadkowego, pracownik stał się niezdolny do pracy z innych przyczyn, za okres niezdolności do pracy będzie przysługiwało mu wynagrodzenie chorobowe. Zasiłek chorobowy z ubezpieczenia wypadkowego nie przysługuje tylko za okres niezdolności do pracy spowodowanej wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową, za które ubezpieczony na podstawie odrębnych przepisów zachowuje prawo do wynagrodzenia, uposażenia, stypendium lub innego świadczenia przysługującego za czas niezdolności do pracy. Zasiłek chorobowy z ubezpieczenia wypadkowego wynosi 100% podstawy wymiaru.

 

Zasiłek chorobowy przysługuje także pracownikowi, który stał się niezdolny do pracy z powodu choroby w czasie trwania zatrudnienia i choruje nieprzerwanie po rozwiązaniu stosunku pracy. Zasiłek przysługuje także, jeśli niezdolność do pracy trwała bez przerwy przez co najmniej 30 dni i powstała nie później niż w ciągu 154 dni od ustania zatrudnienia lub w ciągu 3 miesięcy od ustania zatrudnienia, w razie choroby zakaźnej, której okres wylęgania jest dłuższy niż 14 dni od początku choroby.

 

Zasiłek chorobowy, za okres po ustaniu zatrudnienia, nie przysługuje osobie uprawnionej do emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy, a także osobie, która podjęła lub kontynuuje działalność zarobkową, lub też nie nabyła prawa do zasiłku w okresie zatrudnienia, gdyż nieprzepracowała wymaganego okresu wyczekiwania. Zasiłek chorobowy nie przysługuje także bezrobotnemu uprawnionemu do zasiłku dla bezrobotnych, osobie, której przysługuje zasiłek przedemerytalny lub świadczenie przedemerytalne.

Prawo do zasiłku chorobowego po ustaniu dodatkowego zatrudnienia nie przysługuje jeśli to zatrudnienie zostało podjęte u innego pracodawcy w czasie urlopu bezpłatnego udzielonego pracownikowi przez pierwszego pracodawcę. W tym wypadku, po zakończeniu urlopu bezpłatnego zasiłek chorobowy przysługuje z tytułu zatrudnienia u pracodawcy, który tego urlopu udzielił.

 

Wynagrodzenie chorobowe i zasiłek chorobowy przysługują, bez okresu wyczekiwania:

- absolwentom szkół i szkół wyższych, którzy zostali objęci ubezpieczeniem chorobowym lub przystąpili do ubezpieczenia chorobowego w ciągu 90 dni od dnia ukończenia szkoły lub uzyskania dyplomu ukończenia studiów wyższych,

 

- jeżeli niezdolność do pracy została spowodowana wypadkiem w drodze do pracy lub z pracy,

 

- osobom ubezpieczonym obowiązkowo posiadającym wcześniejszy co najmniej 10 letni okres obowiązkowego ubezpieczenia chorobowego (przy czym do tego okresu nie zalicza się okresów urlopu wychowawczego lub bezpłatnego, pozostawania zarejestrowanym jako bezrobotny oraz pobierania zasiłku macierzyńskiego, chorobowego, lub świadczenia rehabilitacyjnego, przysługującego za okres po ustaniu zatrudnienia),

 

- posłom i senatorom, którzy podjęli zatrudnienie w ciągu 90 dni od dnia ukończenia kadencji.

 

Okres zasiłkowy, czyli okres płatności zasiłku chorobowego, wynosi 182 dni, a w przypadku niezdolności do pracy spowodowanej gruźlicą maksymalnie 270 dni. Do okresu zasiłkowego wlicza się wszystkie okresy nieprzerwanej niezdolności do pracy, za które przysługuje wynagrodzenie chorobowe i zasiłek chorobowy. Do okresu zasiłkowego wlicza się okresy poprzedniej niezdolności do pracy, spowodowanej tą samą chorobą, jeśli przerwa pomiędzy ustaniem poprzedniej, a powstaniem następnej niezdolności do pracy nie przekracza 60 dni. Z kolei do okresu zasiłkowego nie wlicza się okresów niezdolności do pracy przypadających w okresie wyczekiwania na prawo do zasiłku, a także w okresie urlopu bezpłatnego, urlopu wychowawczego, tymczasowego aresztowania lub odbywania kary pozbawienia wolności.

 

Istnieje także wiele okoliczności, które mogą powodować utratę prawa do zasiłku chorobowego. Zasiłek nie przysługuje m.in. gdy pracownik został odsunięty od pracy z powodu podejrzenia o nosicielstwo zarazków choroby zakaźnej i nie przyjął zaproponowanej przez pracodawcę innej pracy, która nie jest zabroniona takim osobom, a odpowiada jego kwalifikacjom zawodowym, lub która może być wykonywana po odpowiednim przeszkoleniu. Zasiłek nie przysługuje, gdy niezdolność do pracy została spowodowana w wyniku umyślnego przestępstwa lub wykroczenia, gdy niezdolność do pracy została spowodowana nadużyciem alkoholu (przez pierwsze 5 dni niezdolności do pracy) albo w okresie orzeczonej niezdolności do pracy wykonywał pracę zarobkową lub wykorzystywał zwolnienie lekarskie od pracy w sposób niezgodny z celem tego zwolnienia.

 

Jeżeli po upływie okresu zasiłkowego pracownik nie odzyskał zdolności do pracy, wówczas może mu zostać przyznane świadczenia rehabilitacyjne.