Porady prawne

 

Nowa ustawa z dnia 7 kwietnia br. o informowaniu pracowników i przeprowadzaniu z nimi konsultacji nadal przysparza wiele kłopotów w zakładach pracy, a jej postanowienia nie są jednoznaczne dla wszystkich. W związku z tym, pragniemy odpowiedzieć na łamach Tygodnika na najczęściej powtarzające się pytania.

 

 

Czy wszyscy pracodawcy są zobowiązani do tworzenia rad pracowników?

 

Przepisy ustawy o informowaniu pracowników i przeprowadzaniu z nimi konsultacji w art. 2 określa, iż przepisy ustawy nie stosuje się do wszystkich pracodawców, ale jedynie do tych, którzy prowadzą działalność gospodarczą i zatrudniają co najmniej 50 osób. Zatem zwolnieni z obowiązku tworzenia rad są organy administracji publicznej i ich jednostki organizacyjne, stowarzyszenia czy fundacje i in. Ponadto, jak wynika z zapisów Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2002/14/WE z dnia 11 marca 2002 roku ustanawiającej ogólne ramowe warunki informowania i przeprowadzana konsultacji z pracownikami we Wspólnocie Europejskiej, rad pracowników nie muszą powoływać pracodawcy, którzy realizują cele polityczne, edukacyjne i charytatywne.

Jednocześnie ustawa zaznacza dalej krąg pracodawców, do których przepisów ustawy nie stosuje się. Są to: przedsiębiorstwa, gdzie powoływane są z mocy ustawy rady zakładowe, a więc przedsiębiorstwa państwowe, w których tworzony jest samorząd załogi przedsiębiorstwa, przedsiębiorstwa mieszane zatrudniające co najmniej 50 pracowników, państwowe instytucje filmowe.

 

 

Kto będzie finansował rady pracowników?

O kosztach związanych z tworzeniem i funkcjonowaniem rady zdecydował ustawodawca w art. 6 ustawy. Zatem koszty funkcjonowania rady pracowników będą ponosić odpowiednio:

- organizacje związkowe, jeżeli u pracodawcy działają związki zawodowe i one wybierają członków rady pracowników i powołują radę, lub

- pracodawca, jeżeli nie działają u niego związki zawodowe i rada jest wybierana bezpośrednio przez pracowników.

 

 

Czy po zawarciu porozumienia związków zawodowych z pracodawcą nadal istnieje obowiązek utworzenia rady?

Zgodnie z treścią art. 24 ustawy o informowaniu pracowników i przeprowadzaniu z nimi konsultacji przepisów ustawy nie stosuje się do pracodawców, u których przed dniem wejścia w życie ustawy (czyli przed dniem 25 maja 2006r.) zostało zawarte porozumienie dotyczące informowania pracowników i przeprowadzania z nimi konsultacji.

Porozumienie takie powinno zapewniać warunki informowania i przeprowadzania konsultacji uwzględniające interes pracodawcy i pracowników, co najmniej równe określonym w ustawie (lub korzystniejsze ze względu na interes pracowników). Porozumienie powinno określać zasady wyboru rady i zasady ponoszenia kosztów związanych z wyborem oraz funkcjonowaniem rady, zakres, zasady i tryb przekazywania informacji i przeprowadzania konsultacji oraz tryb rozstrzygania spraw spornych. Jeśli pomimo zawarcia porozumienia, pomiędzy jego stronami (pracodawcą i związkami zawodowymi) nadal istnieją rozbieżności w stosowaniu jego zapisów, wówczas należy odpowiednio stosować przepisy ustawy.

Także, gdy strony nie dojdą do zgody i treść porozumienia nie będzie im odpowiadać, wówczas każda ze stron może złożyć drugiej stronie pisemne zastrzeżenia co do spełniania przez to porozumienie wymogów określonych przepisami ustawy. Wtedy w terminie 30 dni od dnia zgłoszenia zastrzeżenia strony porozumienia powinny wyjaśnić kwestie sporne. Jeśli nie uzgodnią wskazanych w nim zarzutów, wówczas porozumienie rozwiązuje się z mocy prawa, a zaczyna się stosować przepisy ustawy.

 

 

Ile osób powinna liczyć rada zakładowa? Od czego jest uzależniona liczebność rady?

Ustawodawca zdecydował, że obowiązek powoływania rady dotyczy pracodawców zatrudniających co najmniej 50 osób. O ilości członków rady rozstrzyga art. 3 ustawy, który uzależnia wielkość rady od wielkości zatrudnienia u pracodawcy. I tak, rady pracowników składać się będą z odpowiednio 3, 5 lub 7 osób i tak: u pracodawcy zatrudniającego od 50 do 250 pracowników, radę tworzyć będzie 3 pracowników, u pracodawcy zatrudniającego od 251 do 500 pracowników będzie to 5 pracowników, a u pracodawcy zatrudniającego powyżej 500 pracowników radę pracowników tworzyć będzie 7 osób.

Jednakże przepisy ustawy nie normują tej kwestii sztywno, gdyż bez względu na liczbę organizacji związkowych działających u pracodawcy, każda z nich (o ile ma status organizacji reprezentatywnej rozumieniu art. 241 ^25a Kodeksu pracy) ma prawo wyboru nie mniej niż jednego członka rady pracowników. Natomiast, jeżeli liczba organizacji związkowych jest większa niż przewidziana prawem liczba członków rady pracowników, wówczas każdej z tych organizacji przysługuje prawo wyboru jednego członka rady.

Ponadto, ustawodawca przewidział, że organizacje związkowe mogą ustalić odmienne, od wskazanych w ustawie, zasady reprezentacji w radzie pracowników.

 

 

Czy członkowie rady pracowników podlegają szczególnej ochronie?

 

O szczególnej ochronie, jaką ustawodawca otoczył członków rady pracowników stanowi art. 17 ustawy. Zgodnie z jego brzmieniem, pracodawca nie może bez zgody rady pracowników, wypowiedzieć ani rozwiązać stosunku pracy z pracownikiem będącym jej członkiem w okresie jego członkostwa w radzie pracowników. Ponadto pracodawca nie może, bez zgody rady, zmienić jednostronnie warunków pracy lub płacy na niekorzyść pracownika będącego członkiem rady pracowników w okresie jego członkostwa w radzie (chyba, że dopuszczają to odrębne przepisy). W ustawie przewidziano 4-letią kadencję rady, zatem ochrona, z jakiej będą korzystać członkowie rad też będzie trwać 4 lata, bez żadnego okresu ochronnego po zakończeniu kadencji. Jeśli pracownik zostanie odwołany z rady, straci równocześnie ochronę, jaka mu z tego tytułu przysługuje.

Pracownik będący członkiem rady pracowników ma prawo do zwolnienia od pracy zawodowej, z zachowaniem prawa do wynagrodzenia, na czas niezbędny do udziału w pracach rady pracowników, które nie mogą być wykonywane poza godzinami pracy, jeżeli nie korzysta on ze zwolnienia z innego tytułu.

oprac.:Katarzyna Wronka-Dział Prawny

Zarządu Regionu Świętokrzyskiego

NSZZ "Solidarność"