Są potrzebni

Kazimierz Pasternak

 

Społeczni inspektorzy pracy, często marginalizowani i lekceważeni potrafią pomagać. Mają ustawowe, znaczące uprawnienia. Wbrew wszystkiemu są bardzo potrzebni, szczególnie pracownikom w dochodzeniu przysługującym im praw oraz pracodawcy. Z pobieżnych analiz można wywnioskować, że tam gdzie społeczna inspekcja pracy funkcjonuje na przyzwoitym poziomie spada wskaźnik zagrożeń wypadkami na stanowiskach pracy, jest mniej zagrożeń dla zdrowia i życia pracowników oraz większa świadomość pracowników chociażby na płaszczyźnie stosowania sprzętu ochrony osobistej, profilaktyki zdrowotnej czy wykonywania obowiązków pracowniczych zgodnie z obowiązującymi normami bezpieczeństwa i higieny pracy. Obecność społecznego inspektora pracy w zakładowych zespołach powypadkowych jest swoistą gwarancją obiektywnej oceny przyczyn wypadku przy pracy, zabezpieczenia dowodów i odpowiedzi na pytanie o ustalenie winnych. Społeczny inspektor pracy z racji posiadanych uprawnień pełni funkcję zastępcy przewodniczącego zakładowej komisji do spraw bezpieczeństwa i higieny pracy, która obowiązkowo jest powoływana u pracodawców, którzy zatrudniają co najmniej 250 pracowników. Tego rodzaju komisja ma uprawnienia opiniodawczo-doradcze i jest swego rodzaju zakładowym parlamentem od zagadnień bhp mającym wpływ na długofalową i doraźną strategię pracodawcy w zakresie systemowej poprawy bezpieczeństwa i higieny pracy. Dla przypomnienia, w skład tej komisji wchodzą między innymi specjaliści zakładowi do spraw bhp oraz lekarze medycyny pracy sprawujący bezpośredni nadzór nad zdrowiem pracowników. Społeczny inspektor pracy jest zawsze obecny podczas corocznych przeglądów warunków pracy dokonywanych przez zespół powoływany decyzją pracodawcy. Udział społecznego inspektora pracy w takim zespole daje gwarancję obiektywizmu pracy zespołu i stwarza możliwość na szczegółowe uwzględnienie w protokołach pokontrolnych uwag zgłaszanych przez pracowników dotyczących występujących zagrożeń na stanowiskach pracy. Społeczny inspektor pracy ma prawo wglądu w ostateczne wyniki kontroli warunków pracy wykazanych przez wyspecjalizowane instytucje państwowego nadzoru na warunkami pracy. Ma także prawo do podejmowania własnych ustaleń, wniosków i zaleceń pokontrolnych dokumentowanych w szczegółowo określonym trybie. Przy realizacji ustawowych uprawnień może i powinien korzystać z pomocy zarówno zakładowych organizacji związkowych jak również Państwowej Inspekcji Pracy i innych instytucji realizujących zadania eliminujące zagrożenia w miejscu pracy. Społeczny inspektor pracy jest wreszcie uprawniony do podejmowania bieżących działań mających ostatecznie na celu przeciwdziałanie praktykom nieprzestrzegania kompleksowo ujmowanego prawa pracy.

Co zrobić, aby społeczną inspekcję pracy u danego pracodawcy wybrać? Podstawowy warunek to funkcjonowanie zakładowej bądź międzyzakładowej organizacji związkowej. Brak związku zawodowego u pracodawcy uniemożliwia wybór sip. Związek zawodowy winien przyjąć regulamin wyboru społecznej inspekcji pracy. Wzorce regulaminu są do pobrania w Zarządzie Regionu Świętokrzyskiego NSZZ "Solidarność". Zakładowa organizacja związkowa winna następnie ustalić dokładny termin wyborów i je nadzorować. Pracodawca ma ustawowy obowiązek udzielenia organizacyjnej pomocy w przeprowadzeniu wyborów. Społeczny inspektor pracy korzysta przez okres czteroletniej kadencji i rok po jej zakończeniu ze szczególnej ochrony stosunku pracy. Dotyczy to zarówno zakładowych jak również inspektorów oddziałowych, wydziałowych i grupowych. Wybory sip winny stanowić jeden z podstawowych priorytetów adresowanych do zakładowych organizacji związkowych NSZZ "Solidarność" wybranych na nową czteroletnią kadencję 2006-2010. Dobrze byłoby przed wyborami przeprowadzić wśród pracowników kampanię promocyjno-popularyzatorską ułatwiając najlepszy wybór i zrozumienie uprawnień oraz zadań, jakimi dysponuje społeczny inspektor pracy. Warto w zakładzie pracy zadbać o profesjonalnego obrońcę swoich praw.