Dodatki do wynagrodzenia

Katarzyna Wronka

 

Wynagrodzenie dodatkowe bardzo często stanowi istotny element zarobków pracownika. Prawo do dodatków do wynagrodzenia jest jednak uzależnione od spełnienia określonych prawem, lub przepisami wewnętrznymi przesłanek. Mogą to być indywidualne właściwości lub warunki wykonywania pracy, lub też kwalifikacje posiadane przez pracownika, które uprawniają do niektórych dodatków (np. dodatek funkcyjny).

 

Dodatki do wynagrodzenia mogą mieć charakter stały lub okresowy. Może się też tak zdarzyć, że dodatek będzie miał charakter jednorazowy lub wypłacany będzie w nieregularnych odstępach czasu. Zawsze trzeba zwracać uwagę na przepisy, jakie w tym względzie istnieją w zakładzie pracy.

 

Wśród dodatków, jakie pracownik może otrzymywać do wynagrodzenia zasadniczego wymienia się głównie:

- dodatek funkcyjny,

- dodatek za wysługę lat (tzw. stażowe),

- dodatek za pracę w godzinach nadliczbowych,

- dodatek za pracę w godzinach nocnych,

- dodatek za pracę w warunkach szkodliwych,

- dodatek specjalny,

- dodatek wyrównawczy.

 

Dodatek funkcyjny otrzymują pracownicy w związku z zajmowaną przez nich funkcją kierowniczą – stąd też przysługuje on osobom zatrudnionym na stanowiskach kierowniczych i dyrektorskich, kiedy praca związana jest z zarządzaniem i kierowaniem zespołem osób. Dodatek ten ma charakter stały i okresowy, a jego wysokość zależy od zasad wynagradzania poszczególnych kategorii pracowników, w zależności od ich zaszeregowania w tabeli płac.

 

Dodatek za wysługę lat (tzw. stażowe) przysługuje pracownikom po przepracowaniu pewnego okresu czasu. O tym, czy dodatek ten przysługuje pracownikom za dni, kiedy są w pracy czy również za czas pobierania wynagrodzenia chorobowego lub zasiłku z ZUS decydują umowa o pracę lub regulamin wynagradzania obowiązujący u pracodawcy. Jeżeli przepisy wewnętrzne nie stanowią inaczej, dodatek stażowy przysługuje w wysokości 5% po 5 latach pracy i wzrasta o 1% za każdy rok pracy, aż do osiągnięcia 20% miesięcznego wynagrodzenia zasadniczego po 20 (i więcej) latach pracy

 

Z kolei dodatek za pracę w godzinach nadliczbowych przysługuje pracownikom tylko za czas wykonywania pracy ponad obowiązujące normy ustalone przepisami Kodeksu pracy. Przepisy stanowią, iż za pracę w godzinach nadliczbowych pracownikowi przysługuje dodatek w wysokości 100% wynagrodzenia - za pracę w godzinach nadliczbowych przypadających w nocy, w niedzielę lub święto, niebędące dla pracownika dniami pracy, zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy, a także za pracę w godzinach nadliczbowych przypadających w dniu wolnym od pracy, udzielonym pracownikowi w zamian za pracę w święto, będące dla pracownika dniem pracy zgodnie z obowiązującym rozkładem czasu pracy. Natomiast dodatek za pracę w godzinach nadliczbowych przypadających w dni powszednie oraz w niedziele i święta będące dla pracownika dniami pracy zgodnie z obowiązującym rozkładem czasu pracy wynosi 50% wynagrodzenia. Podstawą wyliczenia wysokości dodatku za pracę w godzinach nadliczbowych jest wynagrodzenie pracownika wynikające z jego osobistego zaszeregowania określone stawką miesięczną lub godzinową. Jeśli natomiast u pracodawcy obowiązuje system akordowy lub prowizyjny – wówczas podstawą do wyliczenia dodatku jest 60% tegoż wynagrodzenia.

 

Dodatek za pracę w godzinach nocnych przysługuje pracownikom, którzy – pracują 8 godzin, z czego – co najmniej 3 godziny na dobę w porze nocnej (pomiędzy godzinami 21-ą, a 7-ą rano) lub jeżeli co najmniej ¼ czasu pracy w okresie rozliczeniowym przypada na porę nocną. Dodatek za pracę w nocy może mieć charakter stały, okresowy lub też nieregularny. Dodatek za każdą godzinę pracy w nocy wynosi 20% stawki godzinowej wynikającej z minimalnego wynagrodzenia.

 

Dodatek za pracę w warunkach szkodliwych dla zdrowia, szczególnie uciążliwych lub niebezpiecznych przysługuje pracownikowi, który narażony jest na działanie czynników szkodliwych, które w dłuższym czasie mogą spowodować obniżenie jego sprawności fizycznej i psychicznej lub spowodować zmianę w stanie zdrowia, skutkującą chorobą zawodową. Dodatek za pracę w warunkach szkodliwych dla zdrowia może być wypłacany bądź okresowo, bądź nieregularnie – w zależności od okoliczności pracy i istnienia powyższych przesłanek. Dodatek jest przyznawany za każdą godzinę pracy przepracowaną w warunkach uznawanych za szkodliwe, z tym, że pracodawca powinien określić liczbę godzin, jaką pracownik musi przepracować w warunkach szkodliwych, aby nabył prawo do tego dodatku.

 

Natomiast dodatek specjalny przysługuje pracownikom z tytułu trudnych warunków pracy lub z tytułu wykonywania dodatkowych zadań. Dodatek ten ma zazwyczaj charakter okresowy, a jego wysokość i zasady wypłacania określa system wynagradzania poszczególnych kategorii pracowników.

 

Dodatek wyrównawczy przysługuje w ściśle określonych przepisami prawa przypadkach. Pracodawca ma obowiązek wypłacać go kobiecie w ciąży lub matce karmiącej dziecko piersią, jeżeli ze względu na stopień narażenia pracownicy na czynniki szkodliwe dla zdrowia lub niebezpieczne, jest obowiązany przenieść ją do innej, gorzej płatnej pracy. W takim wypadku dodatek przysługuje do końca ciąży i/lub okresu karmienia. Dodatek wyrównawczy przysługuje także pracownikowi, którego przeniesiono do innej, niżej płatnej pracy, jeżeli przeniesienie nastąpiło po stwierdzeniu u pracownika objawów choroby zawodowej. W takiej sytuacji dodatek wypłacany jest przez okres 6 miesięcy. Dodatek ten należy się także wybranym grupom pracowników, przy zaistnieniu określonych przesłanek wynikających z ustawy o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników. Dodatek wyrównawczy przysługuje także pracownikom, którzy z uwagi na terminy wypłat niektórych składników wynagrodzenia lub rozkład czasu pracy otrzymują wynagrodzenie niższe niż określone ustawowo minimalne wynagrodzenia.

 

Oprócz regulacji powszechnie obowiązujących, należy zwrócić uwagę, jakie przepisy płacowe obowiązują w zakładzie pracy, wprowadzone przepisami wewnętrznymi. Pracodawca nie może sam, dobrowolnie ustalać, kto i w jakiej wysokości może otrzymać dodatek do wynagrodzenia. Pracodawca w ten sposób może nagradzać pracowników premiami regulaminowymi, ale nie dodatkami. Dodatki (ich wysokość, krąg osób uprawnionych) muszą wynikać z przepisów płacowych.

Powrót do strony: Tygodnik Solidarność Świętokrzyska