O bezpieczeństwie w tle

Kazimierz Pasternak

 

Z lektury sprawozdań komisji zakładowych NSZZ "Solidarność" przedłożonych na związkowych zebraniach kończących kolejną kadencję trudno wnioskować o poziomie zaangażowania zakładowych organizacji związkowych w realizację statutowego zadania jakim jest bieżąca troska o poprawę warunków pracy ze szczególnym uwzględnieniem bezpieczeństwa i higieny pracy w wymiarze konstytucyjnym, kodeksowym, układowym i regulaminowym. Jeśli nawet znajdzie się wzmianka dotycząca tej problematyki, to najczęściej sprowadza się do rangi symbolu i co najwyżej kilkuzdaniowej informacji. A przecież organizacje zakładowe NSZZ "Solidarność" mają w tej materii wiele do zrobienia. Ich zadania i uprawnienia regulowane są w wielu aktach prawnych. Mają prawo i obowiązek pytać, interweniować, kontrolować i żądać. Prawie zawsze w sprawozdaniach komisji zakładowych NSZZ "Solidarność" nie ma informacji w przedmiocie wyboru i oceny pracy zakładowej społecznej inspekcji pracy. A przecież sip posiada bardzo znaczące uprawnienia do kompleksowej kontroli przestrzegania prawa pracy w tym warunków pracy i bhp. Kontrolę nad pracą sip sprawują każdorazowo zakładowe organizacje związkowe. Sip wykonuje swoje zadania na podstawie okresowego harmonogramu zatwierdzanego przez związki. Pytanie, dlaczego w sprawozdaniach brakuje chociażby kilkuzdaniowej informacji w tej kwestii? Nawet, jeśli mimo podejmowanych starań nie udało się dotychczas uzgodnić regulaminu i dokonać wyboru sip to należy także o tym wspomnieć. Stanowić to będzie dla przyszłych władz związkowych jedno z programowych zadań do wykonania. Społeczny inspektor pracy jest w stanie korzystając z przysługujących uprawnień przypilnować aby każde postępowanie miało obiektywny, szczegółowy przebieg. Może regulować zaistniałe nieprawidłowości w formie zaleceń i uwag. W szczególnych sytuacjach ma do dyspozycji Państwową Inspekcję Pracy. Nie zwalnia to w żadnym przypadku zakładowej organizacji związkowej od sprawowania bieżącej kontroli warunków pracy i eliminowania zagrożeń w świetle obowiązujących przepisów i uprawnień. Bardzo istotne są regulacje zakładowe zawarte jeszcze gdzie niegdzie zachowanych układach zbiorowych pracy lub regulaminach pracy. Każdorazowo stroną tych dokumentów są związki zawodowe. Dobrze byłoby, aby w sprawozdaniu znalazła się informacja o podejmowanych w tym względzie działaniach. Kadencja trwa cztery lata i w tym czasie winna być dokonana z udziałem związku co najmniej analiza przydatności istniejących zapisów uwzględniających zmiany przepisów ustawowych. Bezpieczeństwo i higiena pracy to systematyczna, bieżąca ocena i kontrola warunków pracy, stanu zagrożeń, podejmowanych przez pracodawcę inicjatyw profilaktycznych, to szkolenia i ich poziom w zakresie bhp, ocena ryzyka zawodowego, stan zabezpieczeń przeciwwypadkowych. Bardzo istotne są coroczne przeglądy warunków pracy, funkcjonowanie zakładowych komisji bhp i wreszcie poziom konsultacji między pracodawcą i związkami zawodowymi zagadnień w przedmiocie bhp zawartych w artykule 237 ^{11A .} Dobrze byłoby przed napisaniem sprawozdania pogłębić lekturę obowiązującej ustawy o związkach zawodowych (art. 19), czy inne ważne dla związków zawodowych akty prawne szczegółowo określające przedmiot bezpieczeństwa i higieny pracy. Wręcz niemożliwe staje się skuteczne stawanie przez związki zawodowe w obronie godności pracowników z pominięciem troski o warunki pracy i poziom gwarancji w zakresie bhp. W dobie olbrzymiej gonitwy za zyskami kosztem pracowników ich zdrowia, wypoczynku, bezpieczeństwa i higieny pracy związki zawodowe nie mogą marginalizować czy nie zauważać tej kwestii. O tym trzeba mówić, analizować, wyciągać wnioski i pomagać pracownikom.