Renty z tytułu niezdolności do pracy.

Nowe zasady orzekania o niezdolności do pracy

Katarzyna Wronka

 

Od dnia 1 listopada 2005 roku, na podstawie ustawy zmieniającej ustawę o emeryturach i rentach z FUS uległy zmianie niektóre zasady orzekania renty z tytułu niezdolności do pracy. Od 3 miesięcy, niezdolność do pracy jest orzekana na okres nie dłuższy niż 5 lat, z zastrzeżeniem, że nie może być orzekana na okres dłuższy niż do osiągnięcia wieku emerytalnego.

 

Według przepisów tej ustawy niezdolną do pracy jest osoba, która całkowicie lub częściowo utraciła zdolność do pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu i nie rokuje odzyskania zdolności do pracy po przekwalifikowaniu. Niezdolność do pracy może być całkowita lub częściowa. Całkowicie niezdolną do pracy jest osoba, która utraciła zdolność wykonywania jakiejkolwiek pracy. Natomiast częściowa niezdolność do pracy wyraża się w tym, że osoba w pewnym stopniu utraciła zdolność do wykonywania pracy, zgodnie z posiadanymi przez nią kwalifikacjami.

 

Zgodnie z przepisami ustawy o emeryturach i rentach z FUS renta z tytułu niezdolności do pracy przysługuje ubezpieczonemu, który jest niezdolny do pracy (nastąpiła u niego utrata lub ograniczenie zdolności do pracy zarobkowej), jednocześnie ma wymagany okres składkowy i nieskładkowy, a także niezdolność do pracy powstała w określonym przepisami ustawy okresie czasu. Warunek posiadania odpowiednich okresów składkowych i nieskładkowych nie jest wymagany, jeśli niezdolność do pracy nastąpiła w wyniku wypadku w drodze do pracy lub z pracy.

Wymagany okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w przepisach ustawy powinien wynosić co najmniej:

- 1 rok, jeśli niezdolność do pracy powstała przed ukończeniem 20 lat,

- 2 lata, jeśli niezdolność do pracy powstała w wieku powyżej 20 do 22 lat,

- 3 lata, jeśli niezdolność do pracy powstała w wieku powyżej 22 do 25 lat,

- 4 lata, jeśli niezdolność do pracy powstała w wieku powyżej 25 do 30 lat,

- 5 lat, jeśli niezdolność do pracy powstała w wieku powyżej 30 lat.

Warunkiem jest, aby okresy te przypadały w ciągu ostatniego dziesięciolecia przed zgłoszeniem wniosku o rentę lub przed dniem powstania niezdolności do pracy. Do tego okresu nie można jednak wliczać okresu pobierania renty rodzinnej, renty szkoleniowej lub renty z tytułu niezdolności do pracy. Jeżeli ubezpieczony, który zgłasza wniosek o orzeczenie renty z tytułu niezdolności do pracy nie posiada wymaganego okresu składkowego i nieskładkowego, wówczas uważa się, że warunek posiadania tych okresów został spełniony, jeśli osoba ta została zgłoszona do ubezpieczenia przed ukończeniem 18 roku życia lub w ciągu 6 miesięcy od zakończenia nauki w szkole ponadpodstawowej, ponadgimnazjalnej lub w szkole wyższej oraz do dnia powstania niezdolności do pracy miał, bez przerwy lub z przerwami nieprzekraczającymi 6 miesięcy, okresy składkowe i nieskładkowe.

Art. 57 ust. 1 pkt 3 ustawy o emeryturach i rentach z FUS stanowi, iż niezdolność do pracy musi powstać w czasie ubezpieczenia (albo w czasie okresów składkowych lub nieskładkowych, o których mowa w przepisach ustawy) lub nie później niż w ciągu 18 miesięcy od ustania tych okresów.

 

Od dnia 1 listopada ubiegłego roku zostały zmienione zasady orzekania w zakresie nabycia prawa do rent. Zniesiono między innymi pojęcie trwałej niezdolności do pracy, a obecnie niezdolność do pracy będzie orzekana na okres nie dłuższy niż 5 lat. Może się jednak zdarzyć, że niezdolność będzie orzeczona na okres dłuższy niż 5 lat, o ile według wiedzy medycznej nie ma rokowań odzyskania zdolności do pracy przed upływem tego okresu. Zatem obecnie ZUS nie przyznaje rent z tytułu niezdolności do pracy na stałe, ale na czas trwania niezdolności odo pracy.

Warto jednak zaznaczyć, że osoby, którym do dnia 31 października 2005 roku lekarze orzecznicy i komisje lekarskie ZUS wydały orzeczenie stwierdzające trwałą niezdolność do pracy, nie utracą prawa do rent, do których mają prawo na podstawie wydanych orzeczeń. Nie będą one również podlegać weryfikacji.

 

Od dnia 1 listopada 21005 roku rentę z tytułu niezdolności do pracy nie można orzec na okres dłuższy niż do osiągnięcia wieku emerytalnego. Jest to związane ze zmianami, jakie obowiązują w systemie emerytalnym od dnia 1 stycznia 2006 roku. Orzeczenia te będą wydawanie w stosunku do osób, które pobierają rentę z tytułu niezdolności do pracy przez okres co najmniej 5 lat poprzedzający dzień badania lekarskiego oraz w stosunku do osób, którym do osiągnięcia wieku emerytalnego wynoszącego dla mężczyzn 65 i dla kobiet 60 lat brakuje mniej niż 5 lat.