Porady prawne

 

Czy pracodawca może stosować kary dyscyplinarne dowolnie, czy powinien konsultować rodzaj kary ze związkami zawodowymi, czy decydują o tym odgórne wytyczne? Kto decyduje o tym, jakie kary można zastosować wobec pracownika?

 

Pracodawca nie może w dowolny sposób nakładać na pracownika kar dyscyplinarnych, kierując się tylko swoim przekonaniem. Przepisy Kodeksu pacy wymieniają jako kary dyscyplinarne naganę, upomnienie lub karę pieniężną. Katalog kar zawarty w art. 108 k.p. stanowi katalog zamknięty i pracodawca nie ma prawa go poszerzać. Jeżeli pracodawca zastosowałby wobec pracownika jakąkolwiek inną karę wówczas jego działanie będzie stanowiło naruszenie przepisów prawa pracy, a skutkiem tego będzie wycofanie z akt decyzji o ukaraniu pracownika i ewentualnym powstaniem, po stronie pracownika, roszczenia o zwrot niesłusznie nałożonej kary pieniężnej. Niektórzy pracownicy muszą jednak pamiętać, że podlegają nie tylko przepisom Kodeksu pracy, ale także innych ustaw. Jeżeli ustawy szczegółowe pozwalają nakładać inne kary (niż  zawarte w art. 108 k.p.) wówczas pracodawca może z nich skorzystać.

 

 

Czy pracodawca zawsze powinien zapewniać pracownikom odzież roboczą? Co należy rozumieć pod pojęciem „odzież robocza i środki ochrony indywidualnej”?

 

Przepisy prawa pracy stanowią, że pracodawca ma obowiązek zapewnić pracownikowi narzędzia i sprzęt niezbędny do wykonywania pracy na danym stanowisku. Pracownik ma jednocześnie prawo domagać się nieodpłatnego dostarczenia środków ochrony indywidualnej oraz odzieży i obuwia roboczego. Ponadto, jak wynika z przepisów Kodeksu pracy, pracodawca nie może dopuścić pracownika do pracy bez środków ochrony indywidualnej oraz odzieży i obuwia roboczego, przewidzianych do stosowania na danym stanowisku pracy.

Rodzaje środków ochrony indywidualnej oraz odzieży i obuwia roboczego, a także zasady ich przyznawania pracownikom określa pracodawca w wewnątrzzakładowym prawie pracy, najczęściej w regulaminie pracy. Do środków ochrony indywidualnej zalicza się odzież ochronną oraz środki ochrony poszczególnych części ciała, np. rąk, nóg, głowy, twarzy, oczu, układu oddechowego, słuchu, czy też środki izolujące cały organizm oraz chroniące pracownika przed upadkiem z wysokości.

Jeżeli pracodawca powierza pracownikowi środki ochrony indywidualnej, lub też odzież roboczą, wówczas środki te cały czas stanowią własność pracodawcy, a pracownik ma obowiązek je zwrócić lub się z nich rozliczyć.

 

 

Kiedy pracownik może liczyć na wypłatę ekwiwalentu za pranie odzieży własnej? Czy pracodawca musi zapewnić odzież roboczą na każdym stanowisku pracy?

 

Zasadą jest, że pracownik nie może zostać dopuszczony do pracy bez odpowiedniego obuwia i odzieży roboczej, a także bez tzw. środków ochrony indywidualnej.  Może się jednak zdarzyć, że pracodawca sam nie zapewni pracownikom odzieży roboczej i są oni zmuszeni, za zgodą pracodawcy, używać własną odzież i obuwie robocze. Wtedy dochodzi do roszczenia względem pracodawcy o wypłatę ekwiwalentu za pranie odzieży własnej. Jednak pracodawca nie może wypłacać pracownikowi ekwiwalentu w zamian za środki ochrony indywidualnej dlatego, że na mocy Kodeksu pracy jest on zobowiązany dostarczać te środki pracownikowi.

Korzystanie z odzieży własnej nie zawsze może mieć miejsce. Są takie stanowiska pracy, gdzie pracodawca ma bezwzględny obowiązek zapewnić pracownikom odzież i obuwie robocze. Są to stanowiska pracy, na których wykonywane są prace związane z bezpośrednią obsługą maszyn i urządzeń technicznych albo prace powodujące intensywne brudzenie się lub skażenie odzieży i obuwia środkami chemicznymi lub promieniotwórczymi albo materiałami biologicznie zakaźnymi.

Pracownik ma prawo domagać się prania i konserwacji, a także naprawy, odkażania i przechowywania odzieży roboczej w odpowiednich warunkach. Jest to konsekwencją obowiązków pracodawcy, do których należy także zapewnienie właściwości ochronnych i użytkowych odzieży i obuwia roboczego.

Jeżeli pracodawca zobowiązał pracownika do prania odzieży roboczej, ma obowiązek wypłacić mu za to ekwiwalent pieniężny. Z kolei pracodawca nie może nakazywać pracownikowi prania, konserwacji, odpylania i odkażania środków ochrony indywidualnej, odzieży i obuwia roboczego, które skażone są środkami chemicznymi lub promieniotwórczymi albo materiałami biologicznie zakaźnymi.

oprac.: Dział Prawny

Zarządu Regionu Świętokrzyskiego

NSZZ "Solidarność"