Ważne daty w historii Gorzowskiej Solidarności

  • 13 września 1980 – Powstał Międzyzakładowy Komitet Założycielski NSZZ „Solidarność”
  • 16 grudnia 1981 – Pacyfikacja przez ZOMO strajku w Zakładach Mechanicznych „Ursus”
  • 30 czerwca 1982 – Ukazał się pierwszy numer pisma Feniks
  • 31 sierpnia 1982 – Podczas kilkutysięcznej manifestacji w drugą rocznicę Porozumień Sierpniowych doszło do starć z oddziałami ZOMO
  • 4 sierpnia 1987 – Zmarł Edward Borowski, pierwszy przewodniczący Gorzowskiej Solidarności
  • 23 czerwca 2007 – W miejscowości Długie odbył się I Zjazd Gorzowskiej Opozycji
  • 13 grudnia 2007 – Biały Krzyż „powrócił na plac przy Katedrze
  • 11 listopada 2008 – Odsłonięto i poświęcono pomnik Marszałka Józefa Piłsudskiego wybudowany z inicjatywy gorzowskiej „Solidarności”
  • 7 października 2018 – Odsłonięcie pomnika Kapelana Solidarności ks. Witolda Andrzejewskiego
  • 13 grudnia 2019 – Tablica „Pro Memoria Więźniom Politycznym” odsłonięta w Gorzowie Wielkopolskim
  • 4 czerwiec 2022 – Odsłonięcie tablicy w celi byłego aresztu milicyjnego w Gorzowie Wielkopolskim
  • 30 sierpnia 2023 – Odsłonięcie tablicy pamiątkowej „Białego Krzyża” przedstawiającą krótką historię symbolu walki o wolną Polskę

Symbole Gorzowskiej Solidarności

ELEKTROCIEPŁOWNIA – Pomnik upamiętniający powstanie w Gorzowie Wielkopolskim Międzyzakładowego Komitetu Założycielskiego NSZZ „Solidarność”. Wybudowany według pomysłu Ryszarda Chromicza i śp. Edwarda Borowskiego. 13 września 1980 roku w budynku portierni EC przedstawiciele Elektrociepłowni, Zakładów Mechanicznych, Rejonu Dróg Publicznych i ZPJ „Silwana” podpisali dokument stanowiący o powstaniu w Gorzowie Wielkopolskim MKZ NSZZ „Solidarność”. Pomnik, którego odsłonięcie i poświęcenie przez kapelana „Solidarności” ks. prałata Witolda Andrzejewskiego nastąpiło w pierwszą rocznicę wydarzenia, umiejscowiony jest przy bramie głównej Elektrociepłowni Gorzów SA.

PIŁSUDSKI – Pomnik konny Marszałka Józefa Piłsudskiego wybudowany przez Stowarzyszenie, które powstało z inicjatywy Gorzowskiej „Solidarności”. Rzeźba z brązu o wysokości 3 m i wadze 1,5 t posadowiona została na 2,5 m cokole na którym umieszczono cytat Marszałka: „Być zwyciężonym i nie ulec – to zwycięstwo. Zwyciężyć i spocząć na laurach – to klęska”, które były mottem działającej w podziemiu gorzowskiej „Solidarności”. Uroczyste poświęcenie przez Ordynariusza Diecezji Biskupa Stefana Regmunta i odsłonięcie, które zgromadziło 10 tys. mieszkańców miasta, nastąpiło 11 listopada 2008 roku w 90. rocznicę Odzyskania Niepodległości. Pomnik autorstwa Roberta Sobocińskiego usytuowany jest na skwerze Wolności w Gorzowie Wielkopolskim.

KRZYŻ SOLIDARNOŚCI – „Krzyż Solidarności”, „Biały Krzyż” – symbol walki o „Solidarność” i wolną Polskę. Od 1981 roku przez kilka lat umiejscowiony przy gorzowskiej katedrze. Wykorzystywany był jako element ołtarza polowego i miejsce przy którym w stanie wojennym modlono się za Ojczyznę, a także składano wiązanki kwiatów i zapalano znicze nocą usuwane przez Służbę Bezpieczeństwa. Odsłonięcie i poświęcenie repliki „Białego Krzyża” przez Ordynariusza Diecezji Biskupa Adama Dyczkowskiego nastąpiło 13 grudnia 2007 roku po uroczystościach zorganizowanych przez Zarząd Regionu Gorzowskiego NSZZ „Solidarność”. Fundatorem „Białego Krzyża” o wysokości 6 m jest Zakład Mechaniczny „Mestil”.

TABLICA URSUSA – Tablica upamiętniająca pacyfikację przez oddziały ZOMO strajku w Zakładach Mechanicznych „URSUS” 16 grudnia 1981 roku. Znajduje się na budynku Gorzowskiego Rynku Hurtowego w sąsiedztwie nowo budowanej drogi łączącej ulicę Zieloną z Woskową. Pomysłodawcą jej umiejscowienia i jednocześnie honorowym „opiekunem” jest prezes GRH Ryszard Bronisz. Uroczyste poświęcenie i odsłonięcie tablicy, ufundowanej przez Zarząd Regionu Gorzowskiego NSZZ „Solidarność”, nastąpiło 16 grudnia 2006 roku podczas obchodów 25. rocznicy wprowadzenia stanu wojennego.

TABLICA PAMIĄTKOWA „Białego Krzyża” – przedstawia krótką historię symbolu walki o wolną Polskę.

Tablica „Pro Memoria Więźniom Politycznym” odsłonięta w Gorzowie Wielkopolskim. Tablica, upamiętniająca internowanych w stanie wojennym, została uroczyście odsłonięta na ścianie Zakładu Karnego przy ulicy Podmiejskiej. Ma ona przypominać bohaterskie protesty członków Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego „Solidarność” i mieszkańców Gorzowa przeciwko wprowadzeniu przez komunistyczną dyktaturę stanu wojennego.

TABLICA PAMIĄTKOWA

Imiona i nazwiska ponad 250 działaczy antykomunistycznych znalazły się na tablicy pamiątkowej, którą odsłonięto w celi byłego aresztu milicyjnego w Gorzowie. Celę pozostawiono na pamiątkę, bo w zabytkowej willi, w której mieścił się przed laty areszt, działa od niedawna Lubuskie Centrum Przedsiębiorczości.

Odsłonięcie tablicy pamiątkowej w ciasnej celi poprzedziła krótka uroczystość przed budynkiem dawnego aresztu. Wielu jej uczestników było tu kiedyś aresztowanych. Jerzy Klincewicz siedział trzykrotnie. Miesiącami. Jak wspomina, raz zatrzymano go z matką, która, żeby przetrwać w celi, śpiewała religijne pieśni.
Marek Surmacz – obecnie zastępca prezesa Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego też ma swoje osobiste wspomnienia z gorzowskiego tzw. dołka. Choć inne niż inni opozycjoniści.
Jak mówi Waldemar Rusakiewicz przewodniczący zarządu regionu Solidarności w Gorzowie, który do tego aresztu trafiał kilkanaście razy, na tablicy pamiątkowej znalazło się w sumie 266 nazwisk osób zatrzymanych przez władze PRL w latach 1980-89.
Pozostawienie celi i odsłonięcie pamiątkowej tablicy to pomysł Jerzego Korolewicza także opozycjonisty z czasów PRL, a obecnie prezesa ZIPH w Gorzowie. To ta instytucja po wielu latach starań doprowadziła do remontu zabytkowej wilii i utworzenia w niej Lubuskiego Centrum Przedsiębiorczości.

POMNIK KAPELANA SOLIDARNOŚCI – ks. Witolda Andrzejewskiego
1980 – 2015
Pomnik ks. Witolda Andrzejewskiego, legendarnego kapelana gorzowskiej „Solidarności” stoi przed katedrą Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny, tuż obok repliki Białego Krzyża „Solidarności”.
Pomysłodawcą budowy pomnika jest Zarząd Regionu NSZZ „Solidarność”,a jego autorką rzeźbiarka Małgorzata Witaszak z Oborników Wielkopolskich. Odsłonięcie nastąpiło 7 października 2018 roku.
„Od momentu powstania był ściśle związany z NSZZ Solidarność. 13 grudnia 1981. Prałat odczytał z ambony gorzowskiej katedry list z protestem do władz politycznych i wojskowych PRL-u, podpisany przez wszystkich księży katolickich – proboszczów miasta Gorzowa, potępiający stan wojenny. Od nocy 12/13 grudnia 1981 roku ukrywał w swoim mieszkaniu sztandar gorzowskiej „Solidarności”, chroniąc ten przed aresztowaniem!
Po pacyfikacji Zakładów Mechanicznych URSUS, przesłuchiwany w prokuraturze i szykanowany. W latach 1982–1989 odprawiał w gorzowskiej katedrze Msze św. za Ojczyznę i w intencji prześladowanych za działalność niepodległościową. W tym czasie Jego patriotycznych kazań słuchało tysiące ludzi! Współdziałał z podziemiem Solidarności, wspierał rodziny skazanych, internowanych, więzionych odwiedzał, udzielał mieszkańcom Gorzowa Wlkp. wsparcia duchowego i materialnego. Od roku 1980 był kapelanem „Solidarności” Regionu Gorzowskiego oraz Duszpasterzem Ludzi Pracy, był także Kapelanem Światowego Związku Żołnierzy AK i Policji, wspierał Rodziny Katyńskie i Sybiraków, szczególną opieką otaczał miłośników Ziemi Wileńskiej.
40-letnie bogate doświadczenie kapłańskie księdza Witolda Andrzejewskiego oraz patriotyczne, autentyczne zaangażowanie w sprawy Polski i Polaków (także ofiara życia Jego Ojca Witolda. który został zamordowany w Katyniu) stawiają go jako wzór do naśladowania dla naszej młodzieży i pokoleń na przyszłość. Witold Andrzejewski, stojący na straży Białego Krzyża Gorzowskiej Solidarności, zasługuje na szczególny wyraz wdzięczności za poświęcenie swojego życia mieszkańcom naszego miasta, regionu, Polsce i Polakom.

Scroll to Top