Prezydium Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność” zgłasza następujące uwagi do projektu ustawy Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 7 stycznia 2015 roku o zmianie ustawy o świadczeniach rodzinnych oraz niektórych innych ustaw.
Zasadniczym założeniem projektu jest wprowadzenie świadczenia rodzicielskiego adresowanego do osób, które urodziły dziecko lub przyjęły dziecko na wychowanie, i które z powodu niepozostawania w stosunku pracy nie mają prawa do urlopu macierzyńskiego, dodatkowego urlopu macierzyńskiego i urlopu rodzicielskiego. Projekt przewiduje przyznanie tym osobom, na okres zasadniczo odpowiadający łącznej długości urlopów macierzyńskiego, dodatkowego macierzyńskiego i rodzicielskiego prawa do świadczenia finansowanego z budżetu państwa w wysokości 1000 zł. Kierunek zmian zaproponowany w tym projekcie ustawy należy uznać za trafny. Niskie wskaźniki dzietności w powiązaniu z wydłużaniem się średniej długości życia powodują, że w Polsce postępuje proces starzenia się społeczeństwa, który w przyszłości może spowodować wystąpienie poważnych problemów demograficznych w naszym kraju. Dlatego każda inicjatywa, której celem jest stworzenie zachęt dla osób i rodzin decydujących się na powiększenie, rodziny zasługuje na pozytywną ocenę.
Proponowane zmiany adresowane są do dwóch kategorii osób:
1) osób nieaktywnych zawodowo, w tym bezrobotnych oraz
2) osób, które wprawdzie są aktywne zawodowo, ale czerpią środki utrzymania z pracy świadczonej poza stosunkiem pracy np. w ramach pozarolniczej działalności (m.in. samozatrudnionych) lub na podstawie umów cywilnoprawnych.
Osoby prowadzące pozarolniczą działalność oraz zleceniobiorcy podlegają dobrowolnie ubezpieczeniu chorobowemu gwarantującemu m.in. zasiłki macierzyńskie. Przyznanie tym osobom prawa do świadczenia rodzicielskiego finansowanego ze środków budżetu państwa zniechęcać będzie te osoby do przezorności, a w konsekwencji prowadzić będzie do spadku liczby osób ubezpieczonych dobrowolnie na wypadek choroby i macierzyństwa. Odbije się to negatywnie na sytuacji finansowej funduszu chorobowego.
Warunkiem skuteczności działań zmierzających do poprawy wskaźników dzietności jest zapewnienie rodzinom i osobom w wieku prokreacyjnym bezpieczeństwa socjalnego. Spełnienie tego warunku zależy w dużej mierze od sytuacji materialnej młodych rodziców. Dlatego też NSZZ „Solidarność” negatywnie ocenia fakt, że projekt nie reguluje sytuacji osób bezrobotnych, które w związku z otrzymaniem nowego świadczenia stracą status osoby bezrobotnej, a tym samym, nie będzie w ich wypadku opłacana składka na ubezpieczenie zdrowotne. Nie reguluje również sytuacji osób korzystających z zasiłków stałych wypłacanych przez pomoc społeczną. W wypadku pobierania świadczenia rodzicielskiego osoby te stracą prawa do ubezpieczenia zdrowotnego, a tym samym do korzystania
z publicznej służby zdrowia.
Zmiany w opiniowanym projekcie polegające na dodaniu dwóch nowych ustępów
8 i 9 w artykule 24 są niespójne ze zmianami w tej samej ustawie i w tym samym artykule proponowanymi w drugim projekcie, który otrzymaliśmy jednocześnie z jednym pismem przewodnim.
Z projektu wynika, że kwota świadczenia rodzicielskiego podlegać będzie procedurze weryfikacji, o której mowa w artykule 18 i 19 ustawy o świadczeniach rodzinnych. NSZZ „Solidarność” negatywnie opiniuje ten mechanizm i postuluje wprowadzenie corocznej waloryzacji tego świadczenia.