Tag: 2021

Prezydium Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność” postanawia wskazać Ewę Kędzior jako kandydatkę na zastępcę członka Grupy Pracowniczej Rady Administracyjnej  Międzynarodowej Organizacji Pracy na kadencję 2021 – 2024  r.

(do użytu służbowego)

Prezydium KK
nr 19/21
ws. udzielenia pełnomocnictw do reprezentowania  Niezależnego Samorządnego
Związku Zawodowego „Solidarność” na Zwyczajnym Zgromadzeniu Wspólników
Spółki Fundusz Wczasów Pracowniczych Sp. z o.o.  z siedzibą w Warszawie
w dniu 19 lutego 2021 roku

Prezydium Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność” postanawia wskazać do:
– Zespołu negocjacyjnego – „praca” – Pana Henryka Nakoniecznego
– Zespołu negocjacyjnego – „gospodarka” – Pana Daniela Czerwińskiego
– Zespołu negocjacyjnego – „finanse publiczne” – Panią Katarzynę Zimmer-Drabczyk

Prezydium Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność” wnosi następujące uwagi do projektu Ministra Rodziny i Polityki Społecznej Krajowego Programu Przeciwdziałania Ubóstwu i Wykluczeniu Społecznemu. Aktualizacja 2021-2027 z perspektywą do roku 2030.
Diagnoza:
Pomimo, że zawarta w opiniowanym dokumencie diagnoza skali ubóstwa i wykluczenia społecznego w Polsce dotyczy większości sfer życia społecznego, nie uwzględnio szczególnej sytuacji roku 2020, kiedy życie społeczne i gospodarcze zostało zamrożone, powodując szereg problemów dla przedsiębiorców oraz pracowników, które niesie ze sobą kryzys spowodowany Covid-19. Z dużym prawdopodobieństwem można przewidywać, że zasięg ubóstwa ulegnie zmianie na niekorzyść, a przecież program stanowić ma plan działania do roku 2027 z perspektywą do roku 2030. Oczywiście, jest zbyt wcześnie, aby przewidzieć wszystkie skutki pandemii, jednak pewne następstwa już można dostrzec. Wiadomo także, że na skutek pandemii wiele osób straciło pracę, ograniczyły się możliwości do podejmowania prac dorywczych, w których zatrudniane są zwykle osoby o niższym wykształceniu. Jak wskazuje prof. hab. Ryszard Szarfenberg w raporcie „Monitoring ubóstwa finansowego i polityki społecznej przeciw ubóstwu w Polsce w 2019 i pierwszej połowie 2020 r.” badania wpływu pandemii w przeszłości wykazują, że zwiększyły one nierówności w dochodach, zmniejszały szanse na zatrudnienie osób z niskim poziomem wykształcenia a w niewielkim stopniu wpływały na osoby z wyższym wykształceniem. Bardziej zagrożeni ubóstwem ze względu na słabą pozycję na rynku pracy ubożeli, pozostali zachowywali swoją pozycję. Za taki wpływ odpowiadały kryzysy gospodarcze związane z pandemiami i ich negatywny wpływ na sytuację tych, którzy są „ostatni do zatrudnienia i pierwsi do zwolnienia”. Podobne mechanizmy stwierdzono również w przypadku obecnej pandemii. Jeżeli firmy upadają, to przestają płacić podatki, składki na ubezpieczenie zdrowotne i społeczne. Może wzrosnąć bezrobocie, które w ostatnich latach malało. Te wyzwania niestety nie zostały uwzględnione w omawianym dokumencie.
W diagnozie usług opieki długoterminowej nie przedstawiono sytuacji i statystyk działalności opieki prowadzonej przez podmioty niepubliczne. Zignorowanie rozwoju prywatnych usług opiekuńczych zniekształca obraz tego sektora, co utrudnia planowanie działań w tym zakresie.
Cele strategiczne:
Cele strategiczne zostały postawione na ogólnym poziomie. Walka z ubóstwem i wykluczeniem społecznym ma opierać się na wzroście gospodarczym i zatrudnieniu, jednak, najbliższe lata skupią się na odbudowie gospodarki po kryzysie spowodowanym pandemią.  Jeśli problemy te mają być rozwiązywane dzięki nowoczesnej i skutecznej ochronie socjalnej to niestety, rozwiązania wspierające instytucje pomocy społecznej i pracowników socjalnych są niewystarczające. Od lat szeroka grupa zawodowa pracowników socjalnych apeluje o dostrzeżenie jej trudnej sytuacji. Niedofinansowanie wynagrodzeń wśród służb społecznych sprawia, że ta grupa zawodowa znajduje się wśród biednych pracujących. Nie zaproponowano żadnego rozwiązania, które mogłoby przyczynić się do realnej poprawy sytuacji materialnej tych pracowników. 
Wątpliwości natury organizacyjnej i finansowej budzi tzw. deinstytucjonalizacja usług, czyli przybliżanie ich do odbiorców  oraz osadzenie w środowisku lokalnym. Należy pamiętać, że niski prestiż zawodu oraz wieloletnie zaniedbania płacowe mogą utrudnić lub całkowicie zahamować ten proces.
Priorytety:
Priorytet I: Przeciwdziałanie ubóstwu i wykluczeniu społecznemu dzieci i młodzieży.
Działanie 1.1. Rozwój usług środowiskowych wspierających rodzinę oraz usług opiekuńczych i edukacyjnych dla dzieci.
W Programie (s. 20) podkreśla się, że „Dane GUS za 2019 r. dotyczące ubóstwa ekonomicznego wskazują na wyraźnie wyższy wskaźnik ubóstwa wśród gospodarstw domowych, z co najmniej jednym dzieckiem do 16 roku życia z orzeczeniem o niepełnosprawności (15,6 %) zarówno w porównaniu do gospodarstw domowych z głową gospodarstwa z orzeczeniem o niepełnosprawności (10,6%) jak i do gospodarstw bez osób z niepełnosprawnościami (8,2%)”. Jednocześnie wskazuje się (s.39), iż „ pomoc dzieciom dotkniętym ubóstwem powinna przede wszystkim skupiać się na zmniejszaniu ubóstwa rodziców poprzez zwiększanie ich zatrudnienia”. Należy więc przyjąć, że w ramach proponowanego programu działań na rzecz przeciwdziałania ubóstwu i wykluczeniu społecznemu również powinno się dążyć do zwiększenia zatrudnienia [rodziców] w rodzinach/ gospodarstwach domowych z dziećmi niepełnosprawnymi.
Prezydium KK NSZZ „Solidarność” proponuje uzupełnienie działania o: promocję/dofinansowanie wydłużonych lub bardziej elastycznych godzin pracy przedszkoli, szkół i placówek, które odpowiadałyby godzinom aktywności zawodowej rodziców z uwzględnieniem dojazdu do pracy (mobilności terytorialnej)^[1], czyli takich, które oferują opiekę przez dłużej niż 8 godzin.
Działanie 1.3. Wsparcie finansowe rodzin z dziećmi
Aktualnie wysiłki systemu wsparcia finansowego rodzin skupiają się przede wszystkim na świadczeniu 500+, które jest wypłacane dla wszystkich rodzin z dziećmi do 18 roku życia bez kryterium dochodowego, a zatem bez względu na zasobność gospodarstwa domowego. Jednakże, zdaniem Prezydium KK NSZZ „Solidarność”, bezwzględnej reformy wymaga system świadczeń rodzinnych, który jest systematycznie marginalizowany. Będąc skierowanym do najuboższych rodzin, ma ograniczony zasięg, gdyż charakteryzuje go niskie kryterium dostępności oraz świadczenia o wymiarze symbolicznym. System świadczeń rodzinnych, w czasie kryzysu powinien być wentylem bezpieczeństwa dla najsłabszych ekonomicznie rodzin z dziećmi, aby zapewnić im bezpieczeństwo ekonomiczne.
W tym działaniu (s.44) wskazuje się na podwyższenie kryterium dochodowego uprawniającego do świadczenia alimentacyjnego do 900 zł od dnia 1 października 2020 roku. Prezydium KK NSZZ „Solidarność” wskazuje, że w zakresie wsparcia samotnych rodziców, jest to pomoc niewystarczająca, o czym świadczyć może także projekt ustawy z dnia 8 marca 2020 r. przedstawiony przez Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej do konsultacji, zmieniający m.in. wysokość kryterium oraz zapewniający jego automatyczny wzrost w zależności od szybkości wzrostu wynagrodzeń, gdyż jak wynika z diagnozy każdorazowy wzrost minimalnego wynagrodzenia za pracę powoduje, że osoby samotnie wychowujące jedno dziecko tracą prawo do świadczeń z funduszu alimentacyjnego. Prezydium KK NSZZ „Solidarność” zauważa, że pomimo istoty problemu, ani odpowiednia wysokość kryterium dochodowego, ani automatyzm jego indeksacji nie zostały ujęte w kierunkach działań na rzecz walki z ubóstwem i wykluczeniem społecznym, a sam projekt zmieniający ustawę nie dotarł nigdy do Sejmu.
Dobrze działający system opieki domowej nad dziećmi mógłby pomóc w czasie epidemii. Jednocześnie zatrudnianych legalnie opiekunek jest coraz mniej, mimo nieustannego wzrostu świadczeń wypłaconych rodzicom z tytułu opieki nad dzieckiem. Niania, obok żłobka i klubu dziecięcego, jest dziś jedną z form opieki, którą przewiduje ustawa z 4 lutego 2011 r. o opiece nad dziećmi w wieku do lat 3 (tj. Dz.U. z 2020 r. poz. 326). Niestety, cały czas niewiele z nich jest zatrudnianych przez rodziców legalnie na podstawie umowy uaktywniającej. Świadczą o tym statystyki. Z danych ZUS wynika, że na koniec września do ubezpieczenia zdrowotnego z tytułu sprawowania opieki nad dziećmi na podstawie umowy uaktywniającej było zgłoszonych 5,4 tys. osób. Dla porównania w pierwszym półroczu 2019 r. było to 7,3 tys., a na koniec roku 6,5 tys. Ograniczenie o połowę od 2018 r. dofinasowania do płaconych przez rodziców składek za nianie przyczyniło się do jeszcze mniejszej atrakcyjności legalnego ich zatrudniania.
Wprawdzie w programie dostrzeżono konieczność rozwoju usług społecznych, które umożliwią rodzicom łączenie ról społecznych, ale jednocześnie brak jest propozycji dotyczących systemu podatkowego dla rodziców. Zdaniem Prezydium KK NSZZ „Solidarność” ten element powinien być priorytetowy, jeśli chcemy zwiększyć aktywność zawodową rodziców. Jednocześnie należy rozważyć możliwość dopłat do wynagrodzeń lub w formie innych świadczeń dla rodziców, którzy chcą lub z różnych względów mogliby pracować w niepełnym wymiarze czasu pracy.
Działanie 1.5. Unowocześnianie systemu kształcenia młodzieży poprzez zorientowanie na kształcenie kompetencji kluczowych, w tym kreatywności, przedsiębiorczości oraz kooperacji.
Prezydium Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność” proponuje uzupełnienie działania o:  promocję i rozwój wolontariatu wśród dzieci i młodzieży wszystkich grup wiekowych, jako elementu koniecznego w ramach wzmocnienia edukacji obywatelskiej w procesach kształcenia.Program proponuje takie działania, ale dopiero na etapie pracy z młodzieżą (Działanie 1.7), co wydaje się jednak zbyt późnym działaniem – wolontariat znacząco może wzmocnić kompetencje kooperacji, otwartości na innego człowiek/ rówieśnika i zapobiegać postawom wykluczającym. Jednocześnie takie działanie powinno wzmocnić realizację Działania 3.1: Wsparcie dla osób z niepełnosprawnościami.
Zdaniem Prezydium KK NSZZ „Solidarność” należy położyć szczególny nacisk na zajęcia ruchowe w ramach obowiązkowych zajęć szkolnych. Wraz z informatyzacją społeczeństwa wychowanie fizyczne staje się nieraz jedynym socjalizującym przedmiotem w szkołach, wywołującym interakcje społeczne. Co jest oczywistym, zajęcia sportowe pozwalają też zmniejszyć niekorzystne efekty długiego siedzenia dzieci i młodzieży przed komputerem.
Według Prezydium KK NSZZ „Solidarność”, znacznym problemem społecznym jest nieznajomość prawa wśród obywateli, dlatego warto rozważyć wprowadzenie obowiązkowych zajęć z podstaw prawa, w szkołach ponadpodstawowych. Nauczycielami tego przedmiotu powinny być osoby mające skończone studia prawnicze lub osoby posiadające ukończone studia administracyjne. Program powinien obejmować najczęstsze sytuacje życiowe takie jak np. prawo spadkowe, pomoc społeczna, załatwianie spraw w urzędzie, przemoc w szkole, prawa dłużnika, podstawowe umowy cywilnoprawne, praktyczne aspekty prawa pracy i ubezpieczeń społecznych. Świadomość praw, ale i zagrożeń wynikających z niekorzystnych zobowiązań może przyczynić się do ograniczenia ubóstwa ekonomicznego.
Warto zastanowić się czy zamiast świadczenia „Dobry start” w wysokości 300 zł raz w roku nie zdecydować się na zorganizowanie każdemu uczniowi tabletu z dostępem do Internetu, oprogramowaniem ujednoliconym w całym kraju do systemu nauczania wraz z podręcznikami i lekturami wgranymi do urządzenia.
Priorytet III: Usługi społeczne dla osób z niepełnosprawnościami, osób starszych i innych osób potrzebujących wsparcia w codziennym funkcjonowaniu
Działanie 3.1. Wsparcie osób z niepełnosprawnościami
Prezydium KK NSZZ „Solidarność proponuje uzupełnienie działania o:
– promocję i wzmocnienie usług asystencji osobistej, również, jako zawodu przyszłości (+ wprowadzenie prawnego uregulowanie zawodu „asystenta osobistego” – Ustawa o zawodzie..);
– działania monitorujące sytuację osób niepełnosprawnych/ osób zależnych, poprzez tworzenie „indywidualnych planów zabezpieczenia na przyszłość” (nazwa robocza), które wskazywałyby opcjonalne scenariusze na wypadek śmierci obecnych opiekunów osób niepełnosprawnych/ osób zależnych (lub innej zmiany o charakterze nagłym/ krytycznym np. choroba).
Działania w ramach realizacji rządowego Programu kompleksowego wsparcia dla rodzin „Za życiem”.
Zdaniem Prezydium KK NSZZ „Solidarność”, mając na uwadze Wyrok TK dotyczący aborcji należy zadbać o kobiety, które dowiadują się o uszkodzeniu płoduoraz o ciężko chorych dzieciach.
Brakuje współpracy szpitali z hospicjami perinatalnymi oraz brakuje samych hospicjów  perinatalnych. Szpitale powinny otrzymywać dodatkową punktację za współpracę z hospicjum perinatalnym. Kobieta otrzymująca niekorzystną diagnozę swojej ciąży aktualnie nie dostaje skierowania do hospicjum perinatalnego ani informacji, że takie istnieje. Tam, po odpowiedniej rozmowie z psychologiem, lekarzem i innymi specjalistami (hospicja perinatalne są do tego przygotowane, ale należy zbadać czy we wszystkich są odpowiednie standardy) kobieta powinna dowiedzieć się, co może zrobić. Kobieta z diagnozą nie może pozostać sama. Następnie w razie ewentualnego prowadzenia pacjentki przez hospicjum do końca ciąży musi nastąpić obowiązkowa dalsza współpraca szpitala z hospicjum. W konsylium przed porodem, po którym dziecko najprawdopodobniej umrze powinny brać udział oprócz lekarzy odbierających poród pracownicy hospicjum oraz rodzice. Poród to bardzo trudny moment dla rodziców, na który powinni być przygotowani również przez takie konsylium, gdzie wyjaśnione będzie, że nie będzie stosowana uporczywa terapia oraz inne ważne ustalenia jak np. warunki takiego porodu (warunki porodu również powinny mieć standardy opracowane przez specjalistów) np. osobne pomieszczenie oddzielone od matek, które urodziły zdrowe dzieci – jedno pomieszczenie wspólne to sytuacja niekomfortowa dla obu stron.Zapis z konsylium powinien być wiążący dla każdej placówki również niezaplanowanej np. w razie wcześniejszego porodu i dotarciu do innej placówki. Obowiązkowo również powinny być przeprowadzone szkolenia dla lekarzy z komunikacji oraz podstaw opieki paliatywnej nad pacjentką dowiadującą się o trudnej diagnozie swojej ciąży. Hospicja takie nie powinny być zdane na finansowanie z projektów lub darczyńców, ale ze stałych zapewnionych ustawą źródeł.
Hospicja zapewniają opiekę dzieciom, których choroba prowadzi do śmierci. Są dzieci, których stan nie będzie się pogarszał, ale potrzebują całodobowej opieki. Przy najcięższych schorzeniach rodzice powinni mieć prawo do opieki podobnej jak w hospicjum, czyli pomocy 24 godzinnej, ale w domu rodzinnym. Niewystraczające są tu urlopy wytchnieniowe. Należy zadbać o kompleksowe wsparcie rodziców, gdy tego żądają tak, aby mogli pracować i funkcjonować w życiu społecznym, gdyż to właśnie rodzice dzieci niepełnosprawnych najczęściej bywają wykluczonymi społecznie.

Prezydium Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność” pozytywnie ocenia zmianę w art. 52 ustawy o rachunkowości polegająca na dodaniu ustępu 2b o następującej treści:

W przypadku gdy kierownikiem jednostki jest organ wieloosobowy – sprawozdanie finansowe może podpisać jedna osoba wchodząca w skład tego organu po złożeniu przez pozostałe osoby wchodzące w skład tego organu oświadczeń, że sprawozdanie finansowe spełnia wymagania przewidziane w ustawie. Odmowa złożenia oświadczenia jest równoważna z odmową podpisu i wymaga pisemnego uzasadnienia dołączonego do sprawozdania finansowego.

            Proponowana zmiana jest odpowiedzią na postulat Związku, aby w sytuacjach gdy kierownikiem jednostki jest organ wieloosobowy – sprawozdanie mogło zostać podpisane przez osobę wchodzącą w skład tego organu.

            Omawiany projekt zakłada dodanie w art. 45 ust 1f ustawy o rachunkowości zdania drugiego o treści „Szczegółowe wymagania techniczne w zakresie trybu i sposobu opatrywania sprawozdania finansowego kwalifikowanym podpisem elektronicznym, podpisem zaufanym albo podpisem osobistym mogą zostać udostępnione w Biuletynie Informacji Publicznej na stronie podmiotowej urzędu obsługującego ministra właściwego do spraw finansów publicznych.” Lepszym rozwiązaniem byłoby zastąpienie zwrotu „mogą zostać udostępnione” zwrotem „są udostępniane” albo rezygnacja z całego zapisu.Wprowadzenie samej możliwości, a nie obowiązku udostępniania informacji w zakresie udostępniania informacji nie gwarantuje pewności przekazywania informacji na stronie BIP i może prowadzić do skomplikowania procesu uzyskiwania informacji przez podmioty zainteresowane.

            Prezydium Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność” zwraca uwagę, że termin 7-dniowy wejścia w życie ustawy jest zbyt krótki.

ws. udzielenia pełnomocnictwa do reprezentowania NSZZ „Solidarność” na Nadzwyczajnym Zgromadzeniu Wspólników Spółki Fundusz Wczasów Pracowniczych Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w Warszawie w dniu 4 lutego 2021 r.

(do użytku służbowego)

Prezydium Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność” wskazuje następujących członków doraźnego zespołu problemowego ds. ochrony zdrowia Rady Dialogu Społecznego z ramienia NSZZ „Solidarność”:

– Maria Ochman – przewodnicząca Sekretariatu Ochrony Zdrowia NSZZ „Solidarność”,

– Bogdan Kubiak – zastępca przewodniczącego KK NSZZ „Solidarność”.

Prezydium Komisji KrajowejNSZZ „Solidarność” negatywnie ocenia Ustawę o służbie zagranicznej.

1. Na zdecydowaną krytykę zasługuje sposób postępowania przy procedowaniu projektu Ustawy o służbie zagranicznej polegający na braku skonsultowania projektu ze związkami zawodowymi. Prezydium KK protestuje przeciwko uniemożliwieniu NSZZ „Solidarność” wyrażenia opinii do projektu ustawy zarówno na etapie prac rządowych, jak również podczas prac legislacyjnych w Sejmie RP. Projekt Ustawy o służbie zagranicznej został przekazany drogą elektroniczną do Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność” 22 stycznia 2021 roku tj. dzień po tym, jak Sejm przyjął projekt w trzecim czytaniu.

Uchybienie obowiązku konsultacji publicznych stanowiło nie tylko naruszenie prawa lecz także negatywnie wpłynęło na jakość stanowionego prawa, uniemożliwiając parlamentowi zasięgnięcie opinii podmiotów zewnętrznych, co ma tym poważniejsze skutki, że Ustawa o służbie zagranicznej dotyczy nie tylko organizacji funkcjonowania jednego z segmentów administracji publicznej, lecz odnosi się również do normowania praw człowieka i obywatela (w tym wolności związkowych) pracowników MSZ, a wszelkie regulacje ograniczając te prawa i wolności muszą odpowiadać szczególnym wymaganiom, ustanowionym zwłaszcza w art. 31 Konstytucji.

1. Ustawa o służbie zagranicznej zawiera propozycje regulacji, które w ocenie Prezydium Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność”, są sprzeczne z Konstytucją Rzeczypospolitej Polskiej, niezgodne z prawem Unii Europejskiej i międzynarodowymi aktami prawnymi ratyfikowanymi przez Polskę. Niektóre przepisy ustawy mają charakter antypracowniczy i antyzwiązkowy.
2. Wprowadzana przez art. 4.1. Ustawynorma, według której„stosunek pracy w służbie zagranicznej wygasa w dniu ukończenia przez osobę, o której mowa w art. 3 ust. 1 pkt 1, [przyp.: „członkowie korpusu służby cywilnej zatrudnieni w urzędzie obsługującym ministra właściwego do spraw zagranicznych, w tym: a) dyplomaci zawodowi stanowiący personel dyplomatyczno-konsularny;

b)   pracownicy krajowi zatrudnieni na podstawie powołania w celu wykonywania obowiązków służbowych w placówce zagranicznej jako członkowie personelu pomocniczego lub obsługi]65 lat” jest sprzeczna z art. 24 i art. 32.2 Konstytucji RP, prawem Unii Europejskiej, ustawodawstwem obowiązującym w Rzeczypospolitej Polskiej i ma charakter dyskryminacyjny.

Generalną konstytucyjną zasadę ochrony stosunku pracy, wynikającą z art. 24 Konstytucji RP („Praca znajduje się pod ochroną Rzeczypospolitej Polskiej”), uzupełnia Dyrektywa Rady 2000/78/WE z dnia 27 listopada 2000 r. ustanawiająca ogólne warunki ramowe równego traktowania w zakresie zatrudnienia i pracy. Dyrektywa Rady 2000/78/WE stanowi w pkt 11.: „Dyskryminacja ze względu na […] wiek […] może być przeszkodą w realizacji celów traktatu [UE], w szczególności w zakresie wysokiego poziomu zatrudnienia i ochrony socjalnej, podnoszenia poziomu i jakości życia, spójności gospodarczej i społecznej, solidarności i swobodnego przepływu osób”, podkreślając w pkt. 25, że „Zakaz dyskryminacji ze względu na wiek jest podstawowym elementem na drodze do osiągnięcia celów określonych w wytycznych dotyczących zatrudnienia i popierania zróżnicowania zatrudnienia.”

W polskim prawie pracy bezpośredni zakaz dyskryminacji z jakiejkolwiek przyczyny, w tym także ze względu na wiek, ustanawia art. 183a § 1 Kodeksu pracy. („Pracownicy powinni być równo traktowani w zakresie nawiązania i rozwiązania stosunku pracy, warunków zatrudnienia, awansowania oraz dostępu do szkolenia w celu podnoszenia kwalifikacji zawodowych, w szczególności bez względu na płeć, wiek, niepełnosprawność, rasę, religię, narodowość, przekonania polityczne, przynależność związkową, pochodzenie etniczne, wyznanie, orientację seksualną, zatrudnienie na czas określony lub nieokreślony, zatrudnienie w pełnym lub
w niepełnym wymiarze czasu pracy.”)

W duchu uznania, że rozwiązanie stosunku pracy (w różnej formie: wypowiedzenie, wygaśnięcie) wyłącznie z powodu uzyskania przez pracownika wieku emerytalnego jest niedopuszczalne, podąża orzecznictwo. Sąd Najwyższy (Uchwała Sądu Najwyższego w składzie 7 sędziów z dnia 21 stycznia 2009 r. II PZP 13/08) uznał, że takie działanie pracodawcy stanowi przejaw dyskryminacji ze względu na wiek
w odniesieniu do wszystkich pracowników.

Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 25 sierpnia 2020 r. (II GSK 560/20) uznał, że przepis Ustawy z 22 marca 2018 r. o komornikach sądowych przewidujący, że Minister Sprawiedliwości odwołuje komornika, jeżeli ukończył on 65. rok życia, stanowi przejaw dyskryminacji bezpośredniej w rozumieniu art. 2 ust. 2 (a) wspomnianej wyżej Dyrektywy Rady 2000/78/WE. Rzecznik Praw Obywatelskich zwrócił się z wezwaniem do uchylenia przepisu ustawy pozbawiającego komorników powyżej 65. roku życia możliwości dalszego wykonywania zawodu wyłącznie z powodu osiągnięcia określonego wieku.

Dyskryminacyjny charakter art. 4.1. Ustawy o służbie zagranicznejprzejawia się także w tym, że – według tego artykułu – dwie grupy urzędników służby zagranicznej: dyplomaci zawodowi oraz pracownicy krajowi są traktowani mniej korzystnie w porównaniu zinnymi osobami wykonującymi tę samą pracę, mianowicie z ambasadorami i pełnomocnymi przedstawicielami Rzeczypospolitej Polskiej w innym państwie lub przy organizacji międzynarodowej oraz z pracownikami zagranicznymi, zatrudnionymi na podstawie powołania w celu wykonywania obowiązków służbowych w placówce zagranicznej jako członkowie personelu dyplomatyczno-konsularnego. Obligatoryjne wygaśnięcie stosunku pracy po osiągnięciu wieku 65. lat dotyczy tylko dyplomatów zawodowych, nie dotyczy natomiast ambasadorów i pełnomocnych przedstawicieli RP w organizacjach międzynarodowych.

Budzi także wątpliwości prawne zgodność art. 4.1. z Ustawą z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Ustawa
o emeryturach i rentach określa wiek nabycia prawa do emerytury na 60 lat dla kobiet i 65 dla mężczyzn. Tymczasem autorzy projektu Ustawy o służbie zagranicznej określili obligatoryjne wygaśnięcie stosunku pracy na 65 lat, zarówno dla kobiet jak też mężczyzn.

Ograniczenia wykonywania zawodu z powodu osiągnięcia pułapu określonego wieku spotyka się wprawdzie w niektórych regulacjach, lecz dotyczą one tych zawodów (głównie służb mundurowych), które wymagają od pracownika szczególnej sprawności fizycznej. Elementarna znajomość pragmatyki funkcjonowania służby zagranicznej wskazuje, że ambasador lub przedstawiciel Rzeczypospolitej Polskiej przy organizacji międzynarodowej z racji natężenia obowiązków i wykonywanej pracy musi wykazywać się znacznie lepszym zdrowiem i wytrzymałością fizyczną niż, przykładowo, urzędnik konsularny wydający wizy czy analityk, których praca ma przeważająco siedzący charakter.

4.Art. 16 ustęp 2 w podpunkcie 5 [zakaz pełnienia przez dyplomatę zawodowego funkcji w związkach zawodowych] Ustawy o służbie zagranicznej jest sprzeczny z artykułem 59 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej i jest niezgodny z Konwencją nr 151 Międzynarodowej Organizacji Pracy dotyczącą ochrony prawa organizowania się i procedury określenia warunków zatrudnienia
w służbie publicznej, a także niezgodny z Europejską Kartą Społeczną sporządzoną w Turynie 18 października 1961 r.

Wolność tworzenia i swobodnego działania związków zawodowych jest uznana w art. 12 Konstytucji za jedną z fundamentalnych cech ustroju Rzeczypospolitej Polskiej. Art. 59 Konstytucji gwarantuje każdemu pracownikowi prawo do zrzeszenia się w związkach zawodowych oraz nieskrępowanej w nich działalności. Ustęp 4. art. 59 Konstytucji dopuszcza wprawdzie ograniczenia ustawowe w zakresie wolności zrzeszania się i działalności w związkach zawodowych, lecz tylko takie ograniczenia, „jakie są dopuszczalne przez wiążące Rzeczpospolitą Polską umowy międzynarodowe”.

Art. 5. Konwencji nr 151 Międzynarodowej Organizacji Pracy dotyczącej  ochrony prawa organizowania się i procedury określenia warunków zatrudnienia w służbie publicznej, którą to konwencję Polska ratyfikowała 12 lipca 1982 r., precyzuje, że ograniczenia krajowe mogą dotyczyć jedynie policji oraz członków sił zbrojnych. W Polsce przyjęto rozwiązania umożliwiające policjantom zrzeszanie się
w związkach zawodowych, ograniczając prawo do pełnienia funkcji związkowych jedynie policjantom zajmującym kierownicze stanowiska „dyrektora komórki organizacyjnej, zastępcy dyrektora komórki organizacyjnej albo naczelnika”
(art. 67.6 Ustawy z dnia 6 kwietnia 1990 r. o Policji). Podobną regulację zawiera Ustawa z 21 listopada 2008 r. o służbie cywilnej, której art. 78.6 stanowi, że „członek korpusu służby cywilnej zajmujący wyższe stanowisko w służbie cywilnej nie może pełnić funkcji w związkach zawodowych.”. Tymczasem projekt Ustawy o służbie zagranicznej obejmuje zakazem pełnienia funkcji związkowych na wszystkich, niezależnie od stopnia i stanowiska, członków korpusu dyplomatów zawodowych. Zatem zakres podmiotowy powyższego zakazu należy uznać za zbyt obszerny biorąc pod uwagę art. 1 ust. 2 Konwencji Nr 151, który stanowi,
że ustawodawstwo krajowe określi zakres stosowania gwarancji przewidzianych w niniejszej konwencji do pracowników na wysokich stanowiskach, których czynności uważa się z reguły za związane z tworzeniem polityki lub za funkcje kierownicze, albo do pracowników, których obowiązki mają w wysokim stopniu poufny charakter.

Nieuzasadnione będzie objęcie zakazem pełnienia funkcji związkowych wszystkich dyplomatów, co spowoduje, że dyplomaci zawodowi zostaną pozbawieni reprezentacji i ochrony związkowej, ponieważ ok. 75 procent członków związków zawodowych w MSZ stanowią dyplomaci. Wejście ustawy w życie będzie równoznaczne albo z rozwiązaniem zakładowej organizacji związkowej, albo z wyłonieniem Komisji Zakładowej, która nie będzie reprezentatywna, ponieważ będzie odzwierciedlać interesy i opinie niewielkiej grupy pracowników MSZ. Równorzędnym partnerem pracodawcy w Ministerstwie Spraw Zagranicznych może być jedynie taka związkowa Komisja Zakładowa, w której składzie znajdą się dyplomaci dorównujący przedstawicielom pracodawcy wiedzą o specyfice służby zagranicznej, stopniem dyplomatycznym i doświadczeniem zawodowym.

1. Na uznanie zasługuje rozszerzenie katalogu zabezpieczeń socjalnych urzędników służby zagranicznej zatrudnionych w placówkach zagranicznych, przykładowo, pokrycie opłat za przedszkole (art. 53.1. punkt 7 Ustawy) czy ubezpieczenie zdrowotne, wprowadzenie dodatków na utrzymanie współmałżonka i dzieci, zrównanie wymiaru dodatkowego urlopu członków korpusu dyplomatyczno-konsularnego z tym, jaki przysługuje mianowanym urzędnikom służby cywilnej. Niejednoznacznie brzmiące zapisy Ustawy w tych punktach należy jednakże uściślić, aby zapobiec uznaniowości w ich interpretacji. W projekcie zabrakło natomiast zobowiązania pracodawcy do ubezpieczania pracowników zatrudnionych za granicą na wypadek ich śmierci lub kalectwa.
2. Art. 50.1 Ustawy przewiduje określenie przez Prezesa Rady Ministrów nowych mnożników wynagrodzenia zasadniczego członków służby zagranicznej, co może skutkować obniżeniem wynagrodzeń (także wynagrodzeń pracowników prawnie chronionych) zwłaszcza, że ustawa nie przewiduje powiązania wysokości wynagrodzenia od stopnia dyplomatycznego, co stanowi jakościową, i niekorzystną, zmianę w porównaniu z dotychczas obowiązującym prawem. Nadmienić należy, że ustawa przewiduje 40-procentowy dodatek służby zagranicznej, tymczasem Ocena Skutków Regulacji nie zakłada przyznania dodatkowego finansowania resortu spraw zagranicznych, co rodzi obawy o to, że pracodawca (Ministerstwo Spraw Zagranicznych) będzie zmuszony do poszukiwania rozwiązań oszczędnościowych kosztem wynagrodzeń pracowników.
3. Projektowane rozwiązania mogą budzić wątpliwości z uwagi na ochronę macierzyństwa. Art. 52.1Ustawy(odwołanie dyplomaty zawodowego ze stanowiska w placówce zagranicznej po upływie 3 miesięcy nieobecności w pracy spowodowanej: zwolnieniem lekarskim, urlopem macierzyńskim, urlopem rodzicielskim lub urlopem ojcowskim) jest sprzeczny z art. 18 Konstytucji, który przewiduje, że macierzyństwo i rodzicielstwo znajdują się pod ochroną i opieką Rzeczypospolitej Polskiej. Należy zauważyć, że proponowane rozwiązanie jest sprzeczne z zasadą szczególnej ochrony trwałości stosunku pracy, która zakazuje pracodawcy podejmowania działań mających na celu zmianę warunków pracy i płacy pracownika (np. art. 179 k. p. przewiduje zakaz wypowiedzenia umowy o pracę pracownicy
   w ciąży oraz urlopu macierzyńskiego, a także zakaz wypowiedzenia zmieniającego). W przypadku projektowanego rozwiązania pracodawca jednostronną czynnością będzie mógł zmienić miejsce pracy pracownicy w ciąży, podczas urlopu macierzyńskiego, urlopu rodzicielskiego. Dodatkowo należy brać pod uwagę fakt, iż w większości będzie on odnosił się do pracownic, a to może zostać uznane za rozwiązanie mające charakter dyskryminujący ze względu na płeć. Można również zauważyć, że przepis ustawy nie uwzględnia sytuacji indywidualnych, w tym także takiej, która dotyczy małżeństwa pracującego na tej samej placówce, co podważa argument odnoszący się do oszczędności w opłacaniu mieszkania w trakcie urlopu macierzyńskiego.
   1. Ustawa nakłada na pracowników służby zagranicznej, zwłaszcza zaś dyplomatów zawodowych, a w szczególności podczas wykonywania przez nich pracy za granicą, wiele obowiązków i ograniczeń, których zakres może budzić uzasadnione wątpliwości. Dotyczy to m.in.: art. 56, który przewiduje wykonywanie pracy poza normalnymi godzinami pracy, a w uzasadnionych przypadkach także w niedziele i święta, bez prawa do oddzielnego wynagrodzenia i prawa do czasu wolnego w zamian za czas przepracowany;
      • art. 57 ust. 2, który dotyczy możliwości przeniesienia dyplomaty do pracy z jednej placówki na dowolną inną placówkę na okres do 6 miesięcy bez zobowiązania pracodawcy do zapewnienia warunków członkom rodziny pracownika pozostającym w miejscu dotychczasowej pracy dyplomaty co w sytuacji, gdy pracownik jest rodzicem małoletnich dzieci tworzy zagrożenie dla bezpieczeństwa rodziny i jej harmonijnego funkcjonowania;
   2. Ustawa niewystarczająco precyzyjnie określa status pracowników oddelegowanychz innych resortów do MSZ i na placówki zagraniczne na czas wykonywania zadań, którzy – wg art.3.2. – nie wchodzą w skład służby zagranicznej, niemniej (art.13) „wykonują zadania służby zagranicznej”. Konieczne jest doprecyzowanie tych przepisów.
4. Nie ma należytego uzasadnieniai pozostaje w sprzeczności zarówno z prawem międzynarodowym, jak z pragmatyką przepis art. 55 ust. 1 stanowiący,
   że małżonek członka służby zagranicznej może podejmować zatrudnienie poza granicami kraju w czasie pełnienia funkcji przez współmałżonka po uzyskaniu zgody Szefa Służby Zagranicznej. Kwestia zatrudnienia współmałżonka znajduje się poza zakresem ustawy, w związku z czym rozszerzanie kompetencji Szefa Służby Zagranicznej jest nieuprawnione. Ponadto art. 55.1 nie rozróżnia  sytuacji
   z podejmowaniem pracy przez współmałżonka w krajach UE lub w krajach, z którymi została zawarta umowa dwustronna o możliwości podejmowania zatrudnienia przez małżonków (np. z USA).
5. Przepis art. 82.1 wymagający od członków personelu dyplomatyczno-konsularnego ustania obywatelstwa innego państwa wydaje się być niezgodny z art. 3. 1. Ustawy z dnia 2 kwietnia 2009 r. o obywatelstwie polskim („Obywatel polski posiadający równocześnie obywatelstwo innego państwa ma wobec Rzeczypospolitej Polskiej takie same prawa i obowiązki jak osoba posiadająca wyłącznie obywatelstwo polskie”). Przepis ten, niepraktykowany w państwach UE, jest przy tym stosowany niekonsekwentnie wobec wszystkich członków korpusu służby zagranicznej, ponieważ wymóg ten nie obowiązuje osób pełniących funkcję ambasadora.
6. Wątpliwości budzi status dyplomatów zawodowych, którzy zostaną powołani na stanowiska ambasadorów. Czy objęcie politycznego, z definicji Ustawy, stanowiska pełnomocnego przedstawiciela Polski w innym państwie lub przy organizacji międzynarodowej oznacza utratę statusu dyplomaty zawodowego? I czy po zakończeniu misji ambasadora będą mieć oni prawo powrotu do korpusu dyplomatów zawodowych?
7. Wątpliwości co do porządkującego charakteru przepisów Ustawy budzi wprowadzenie funkcji Szefa Służby Zagranicznej (art. 9 i przepisy rozdziału II Ustawy) i przypisanie mu określonych Ustawą kompetencji, dublujących uprawnienia Dyrektora Generalnego Służby Zagranicznej oraz dyrektora komórki organizacyjnej właściwego do spraw osobowych. Pozbawienie Szefa Służby Cywilnej kompetencji w odniesieniu do tych urzędników służby cywilnej, którzy są członkami służby zagranicznej oznacza fragmentaryzację służby cywilnej, a także osłabienie nadzoru nad służbą cywilną jako całością oraz osłabienie konstytucyjnej funkcji Prezesa Rady Ministrów jako zwierzchnika służby cywilnej  (art. 153 Konstytucji RP).
8. Ustanowienie Konwentu Służby Zagranicznej, jako organu oceniającego kandydatów do objęcia funkcji ambasadora (art. 39, ust. 4-6), może ograniczać konstytucyjne kompetencje Prezydenta RP a także prowadzić do złamania ustanowionej zwyczajem procedury opiniowania kandydatów na funkcję ambasadora przez Komisje Spraw Zagranicznych Sejmu i Senatu RP.
9. Dezorganizacyjny wpływ na funkcjonowanie służby zagranicznej może mieć wprowadzenie przepisu art. 36.2, wyznaczającego zastępcę kierującego placówką zagraniczną jako osobę odpowiedzialną „za prawidłowe gospodarowanie mieniem, przestrzeganie dyscypliny finansów publicznych, przestrzeganie przepisów,
   w szczególności przepisów prawa pracy oraz przepisów dotyczących tajemnic ustawowo chronionych”. Proponowane rozwiązanie należy uznać za budzące wątpliwości, ponieważ niesie realne ryzyko rozproszenia odpowiedzialności, sporów kompetencyjnych.
10. Art. 76.1przewiduje obniżenie posiadanego stopnia dyplomatycznego dla określonej grupy pracowników Ministerstwa Spraw Zagranicznych. Powoływanie się przy tym na Konwencję wiedeńską o stosunkach dyplomatycznych jest wprowadzające w błąd, ponieważ Konwencja wiedeńska z 18 kwietnia 1961 r, dotyczy jedynie rang szefów misji dyplomatycznych.

Prezydium Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność” ocenia negatywnie projekt ustawy o zmianie ustawy – Kodeks pracy (zwany dalej projektem) z uwagi na to, iż nie rozwiązuje on problemu systemowo i całościowo, a jest jedynie doraźną propozycją legislacyjną.

            Projekt odnosi się do problematyki wpływu poprzednich aktywności zawodowych w ramach okresów prowadzenia pozarolniczej działalności w rozumieniu przepisów o systemie ubezpieczeń społecznych lub współpracy przy wykonywaniu tej działalności na uprawnieniaprzewidziane przepisami prawa pracy. O ile cel projektu należy ocenić pozytywnie, to kształt proponowanej regulacji prawnej oraz jej miejsce zasługują na krytykę.

            Przede wszystkim należy postawić pytanie czy ustawodawca powinien uwzględnić fakt, że część osób wykonujących pracę zarobkową wykonuje pracę poza stosunkiem pracy, w innych formach niż służba i praca w indywidualnych gospodarstwach rolnych. Należy zauważyć, że ustawodawca pozwala już na wliczanie do okresu zatrudnienia, od którego zależą uprawnienia pracownicze wykonywanie pracy w ramach stosunków służbowych oraz pracę w indywidualnych gospodarstwach rolnych. Prezydium KK podkreśla, że obecnie praca wykonywana poza stosunkiem pracy, w ramach tzw. niepracowniczego zatrudnienia, jest wykonywana nie tylko w oparciu o prowadzenie działalności pozarolniczej, a także inne podstawy zatrudnienia m.in. umowy cywilnoprawne. Zatem opiniowany projekt odnosi się do problemu jedynie w niewielkim zakresie. Zdaniem Prezydium KK proponowana nowelizacja przyczyniłaby się do promocji tzw. samozatrudnienia pozwalającego obchodzić zatrudnienie pracownicze.

            Dodatkowo miejsce, w którym miałoby znaleźć się proponowane rozwiązanie jest nie do zaakceptowania. W projekcie proponuje się wprowadzenie omawianego rozwiązaniaw rozdziale dotyczącym zasad prawa pracy, które nie jest miejscem odpowiednim.W literaturze wskazuje się inne rozwiązania tego problemu. Najprostszym wskazywanym mechanizmem, który mógłby zastosować ustawodawca byłoby rozciągnięcie art. 302 k.p. także na inne niż służba formy zatrudnienia lub wprowadzenie nowego przepisuo analogicznym znaczeniu,który byłby im poświęcony (zob. J. Szmit, Staż pracy czy staż zatrudnienia. Reakcja na zmiany na rynku pracy, Praca i Zabezpieczenie Społeczne 2020/11).

      Prezydium Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność” zwraca uwagę, że poselski projekt ustawy o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19 innych chorób zakaźnych oraz wywoływanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw nie zawiera skutków finansowych zaproponowanych rozwiązań (włącznie ze skutkami finansowymi dla Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych). Nie przekonuje argument, że rozmiar pomocy niezbędnej dla beneficjentów – na ten moment nie jest możliwy do ustalenia. Dzisiaj wydaje się to łatwiejsze mając na uwadze doświadczenia związane z pierwszą oraz drugą falą pandemii COVID-19. Analiza skutków finansowych jest niezbędna na tym etapie procedowania projektu, a przekonało się o tym liczne grono projektodawców zmuszonych do ponownego przedstawienia projektu, uzupełnionego chociażby o szacunkowe dane.

      Ponadto, pomoc otwarta ujęta w projekcie tj. pomoc dla wszystkich bez względu na branże – będzie trudna do zrealizowania, z uwagi na ilość środków już skierowanych do pomocy oraz długi okres trwania stanu epidemii.

         Prezydium KK pozytywnie opiniuje umożliwienie przedsiębiorcom zawieszenia do dnia 31 marca 2021 r. obowiązku spłaty rat kredytów zaciągniętych w związku z działalnością przedsiębiorstwa lub rat leasingu.