Autor: Sekretariat Prezydium

Decyzja Prezydium nr 78/2012 ws. opinii w sprawie Krajowego Planu Działań na Rzecz Zatrudnienia 2012 – 2014

Napisany w dniu | przez Sekretariat Prezydium

Prezydium Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność”  negatywnie opiniuje Krajowy Program Działań na Rzecz Zatrudnienia na lata 2012 – 2014.

Przedłożony projekt w ślad za Krajowym Planem Reform na lata 2009 – 2011, powiela nadmiernie optymistyczne dane w zakresie prognozy dotyczącej: wzrostu rozwoju gospodarczego, stopnia inwestycji, popytu, konsumpcji, poziomu zatrudnienia, wzrostu płac, stopnia wykorzystania mocy produkcyjnych, wzrostu aktywizacji zawodowej, poprawy mobilności bezrobotnych i kondycji Funduszu Pracy.

Założenia KPDZ bagatelizują zastój w absorpcji środków unijnych, zamrożenie zatrudnienia, znaczące redukcje pracowników, rejestracje emigrantów w pośrednictwie pracy oraz powszechny brak dostępu do kredytów. Jednocześnie informacje zawarte w KPDZ w zakresie lat ubiegłych wykazują bezskuteczność dotychczasowych działań podejmowanych w celu aktywizacji osób bezrobotnych. Prezydium KK wskazuje, iż z przedstawionych w KPDZ danych wyraźnie wynika znaczne zmniejszenie ilości wolnych miejsc pracy oraz aktywizacji bezrobotnych w latach od 2007 do 2009 roku (o 83 816 w sektorze publicznym oraz o 236 053 pracy subsydiowanej). Ogółem, w tym uwzględniając aktywizację zawodową oraz prace zarobkowe, ilość wolnych miejsc pracy w tych latach uległa drastycznemu zmniejszeniu tj. o 499 137, przy jednoczesnym wzroście stopy bezrobocia. Dane te wyraźnie pokazują brak skuteczności działań objętych KPDZ. Stałe zmniejszanie środków finansowych na aktywizację osób bezrobotnych, w tym pogarszanie kondycji finansowej Funduszu Pracy istotnie wpływają na stałe pogarszanie się sytuacji beneficjentów publicznych służb zatrudnienia. Prezydium KK zwraca przy tym uwagę, iż aktualną wersję KPDZ dyskwalifikuje duża liczba zadań niemierzalnych, a także brak źródeł finansowania części zadań.

Słusznie przyjęte priorytety KPDZ, tj. wzrost aktywności Polaków jako pracowników, sprawny rynek pracy i doskonalenie aktywnych polityk rynku pracy, efektywne kształcenie młodzieży wymagają interwencjonizmu państwa w celu wzmocnienia inwestycji na rynku pracy, ochrony miejsc pracy, wzrostu popytu wewnętrznego.

Prezydium KK wyraża stanowczy sprzeciw wobec zadania 1.7. KPDZ, w którym założono wydłużenie wieku emerytalnego w celu wydłużenia aktywności zawodowej. Wskazać należy, iż zadanie to nie ma nic wspólnego z aktywizacją osób bezrobotnych oraz zmniejszeniem stopy bezrobocia. Podwyższenie wieku emerytalnego spowoduje wzrost stopy bezrobocia osób w wieku emerytalnym i nie będzie stanowiło elementu wspierającego zatrudnienie. Wprowadzenie tego instrumentu jako zadania w ramach KPDZ spowoduje pogorszenie sytuacji na polskim rynku pracy.

Nadto Prezydium KK podtrzymuje opinię wyrażoną w decyzji dotyczącej KPDZ na lata 2009 – 2011, w zakresie odejścia od przedłożonej wieloletniej wersji KPDZ, na rzecz jego corocznie aktualizowanej wersji uwzględniającej bieżące działania rządu. Tymczasem obecny plan działania obejmuje dwukrotnie dłuższy okres w odniesieniu do planu poprzedniego, co jeszcze bardziej utrudni jego realizację oraz kontrolę w tym zakresie.

Decyzja Prezydium nr 77/2012 ws. opinii o Komunikacie Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów „w kierunku odnowy gospodarczej sprzyjającej zatrudnieniu” KOM 2012(173)

Napisany w dniu | przez Sekretariat Prezydium

Komunikat Komisji „W kierunku odnowy gospodarczej sprzyjającej zatrudnieniu” [KOM(2012)173] jest częścią pakietu na rzecz zatrudnienia.  Jest kolejnym dokumentem stanowiącym próbę ukierunkowania polityk gospodarczo – społecznych w krajach członkowskich na ścieżkę rozwoju. Niestety trudno odnaleźć w Komunikacie nowe recepty na postępującą w całej Europie erozję jakości rynku pracy, a co za tym idzie na ubóstwo obywateli Europy.

Wprawdzie trafnie zdiagnozowano problemy rynku, jednakże nie znajdujemy w nim na nie odpowiedzi, a te które zostały przedstawione, są powieleniem pomysłów forsowanych od lat, w dłuższym okresie niesprawdzających się.  Głównym z nich to flexicurity, którego hasła zostały wdrożone w politykę rynku pracy z pozytywnymi skutkami jedynie w krajach skandynawskich, gdzie poziom zabezpieczenia społecznego pracowników jest na wysokim poziomie. W pozostałych krajach UE, w tym w Polsce, rozwiązania związane z uelastycznianiem rynku pracy nie zdały egzaminu, sprawiły jedynie, że obniżył się poziom zabezpieczenia pracowników. W krajach południowej europy model ten poniósł największą klęskę obnażając swoją słabość masowym wzrostem bezrobocia w czasach recesji. Najbardziej dotkniętą grupą pracowników stali się pracownicy zatrudnieni w elastycznych formach pracy. Hipokryzją więc jest dzisiaj proponowanie pogłębiania tego modelu.

Komunikat jednakże zawiera kilka dobrych propozycji: wzmocnienie udziału partnerów społecznych w szczegółowym opracowaniu polityk makroekonomicznych i rynku pracy, roli godziwego wynagrodzenia w zabezpieczeniu jakości miejsc pracy i popytu wewnętrznego, wzrostu płacy minimalnej w celu walki z ubóstwem pracujących oraz działania na rzecz wsparcia zatrudnienia młodzieży i walki z szarą strefą.

Pozytywnie oceniając zawarte w Komunikacie priorytety, ukierunkowane na: wzrost zatrudnienia, polepszenie jakości nowych miejsc pracy, dofinansowanie instrumentów sprzyjających aktywizacji zawodowej, podwyższenie wynagrodzenia, zwracamy jednak uwagę, iż obecnie w warunkach polskiego rynku pracy założenia te są mało realne. Wiąże się to głównie z prowadzeniem polityki niezwiązanej z pełnym i produktywnym zatrudnieniem.

Prezydium Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność”  uważa, że cele zawarte w wyżej wymienionym dokumencie Komisji nie zostaną osiągnięte w polskich realiach z uwagi na:

  • znaczne obniżenie środków Funduszu Pracy, w tym poprzez realizowanie przez ten fundusz celów niezwiązanych z aktywizacją bezrobotnych (szkolenia lekarzy i pielęgniarek) oraz zamrożenie jego aktywów,
  • nierozwiązanie problemu bezrobocia długotrwałego,
  • obniżenie jakości usług publicznych służb zatrudnienia, chociażby poprzez obniżenie kwalifikacji doradców zawodowych i personalnych (ostatnie projekty ustaw),
  • brak prowadzenia przez pracodawców szkoleń dla pracowników zatrudnionych,
  • zwiększanie obciążeń podatkowych oraz innych kosztów zatrudnienia (ZUS) wbrew założeniu 1.1. ust. 2 ww. KOM zmierzającemu do obniżenia kosztów zatrudnienia.

            Komisja Europejska w komunikacie wskazuje na potencjał w zakresie tworzenia miejsc pracy leżących w zielonej gospodarce, szacując że „tylko w sektorach związanych z efektywnością energetyczną i energią odnawialną do 2020 roku może powstać około 5 mln miejsc pracy”. W komunikacie jednak brak wskazań ile miejsc pracy zostanie zlikwidowanych lub utraconych w tradycyjnych, wysokoenergetycznych gałęziach gospodarki oraz czy bilans w zakresie liczby miejsc pracy wypadnie dodatnio czy ujemnie.  Przedstawiony w załączniku zestaw działań w zakresie zatrudnienia w zielonej gospodarce, wymienia zaledwie kwestie kierowania osób poszukujących pracy i  pracowników zagrożonych zwolnieniem do nowych zielonych zawodów. W ramach dialogu publicznych służb zatrudnienia, brak jest natomiast działań zaprojektowanych z myślą o pracownikach sektorów wysokoenergetycznych, których wdrożenie prowadziłoby do utrzymania zatrudnienia przez tych pracowników.

            Komunikat wskazuje na potencjał leżący w zatrudnieniu w sektorze zdrowia i opieki społecznej uzasadniając go starzeniem się społeczeństwa oraz rosnącym popytem na zindywidualizowaną opiekę i profesjonalne usługi socjalne. Zauważając możliwości zwiększenia zatrudnienia w tym obszarze Komunikat nie wskazuje zagrożeń w realizacji tego celu związanych z innych charakterem miejsc pracy niż np. w zielonej gospodarce. Co do zasady opieka zdrowotna nie generuje zysków, a wręcz przeciwnie jest kosztochłonna. Koszty opieki zdrowotnej i społecznej ponosi budżet państwa. Ze względu na obecne ograniczenia w wydatkach budżetowych związanych z kryzysem, nie można oczekiwać wzrostu wydatków na ten cel. Ograniczenie wydatków budżetowych nie pozostanie bez wpływu na niewykorzystanie potencjału zatrudnienia w tym sektorze. Część wydatków na opiekę, w szczególności zindywidualizowaną, w części nie finansowanej ze środków publicznych lub w przypadkach braku współfinansowania ze środków publicznych, jest ponoszona przez obywateli.  Ograniczone środki osób indywidualnych powodują, że znaczna część zatrudnienia w tej sferze jest zatrudnieniem nierejestrowanym. Bez wprowadzenia dodatkowych rozwiązań w postaci wsparcia/współfinansowania ze środków publicznych, nie należy oczekiwać, że sytuacja ta ulegnie zmianie. Brak jest wskazówek Komisji dla krajów członkowskich do wprowadzania rozwiązań zmierzających do obniżenia kosztów zatrudnienia opiekuna dla osoby indywidualnej. Zawarte w komunikacie działania zmierzające do wymiany praktyk i uznawania kwalifikacji opiekuna, jakkolwiek cenne, są jednak niewystarczające do pełnego wykorzystania potencjału wzrostu zatrudnienia spoczywającego w sektorze ochrony zdrowia i opieki społecznej.

            Komunikat wskazując na niedostateczny poziom mobilności zawodowej pracowników oraz korzyści jakie można wiązać ze zdolnością do zatrudnienia w innych krajach członkowskich dla wsparcia wzrostu gospodarczego i zwiększenia zatrudnienia w krajach przyjmujących, pomija jednak negatywne aspekty mobilności, w szczególności koszt dla rodziny (pomoc w opiece nad członkami rodziny, koszty edukacji), oraz negatywne kwestie dla sytuacji gospodarczej państw pochodzenia związanymi z faktem wyjeżdżania z niego osób z najwyższymi kwalifikacjami, co nie pozostanie obojętne dla pogłębiania się nierówności rozwojowych UE.

            Zgadzając się z oceną zawartą w komunikacie, dotyczącą braku świadomości swoich praw i obowiązków przez wielu pracowników mobilnych tzn. pracujących w innym kraju członkowskim niż kraj pochodzenia, istnienia licznych nieprawidłowości w zakresie stosowania obowiązujących przepisów oraz z koniecznością wprowadzenie dodatkowych mechanizmów egzekwowania prawa, uważamy że mechanizmy te jednak nie powinny zostać ograniczone do systemu zabezpieczeń społecznych ale również powinny obejmować egzekucję świadczeń oraz ułatwiać dochodzenie roszczeń wynikających ze stosunku pracy.

Decyzja Prezydium nr 76/2012 ws. opinii o poselskim (KP PiS) projekcie ustawy o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych i ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych

Napisany w dniu | przez Sekretariat Prezydium

Prezydium Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność” wnosi następujące uwagi do poselskiego projektu (KP Prawo i Sprawiedliwość) ustawy o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych i ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Propozycja wykreślenia art. 19 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych z jednoczesnym utrzymaniem ograniczenia maksymalnego wskaźnika podstawy wymiaru świadczenia na poziomie 250 % w art. 15 ust. 5 ustawy o emeryturach i rentach z FUS narusza art. 2 Konstytucji RP i wyrażoną tam zasadę sprawiedliwości społecznej oraz art. 64 ust. 2 Konstytucji RP i przewidzianą tam zasadę ochrony własności i innych praw majątkowych, z uwagi na  fakt, że zwiększenie podstawy wymiaru składki powyżej 30 – krotności przeciętnego wynagrodzenia w skali roku nie znajduje odzwierciedlenia w podstawie wymiaru emerytur obliczonej w/g. formuły zdefiniowanego świadczenia.

Zwracamy jednocześnie uwagę na fakt, że konsekwencją uchylenia tego artykułu, w odniesieniu do osób objętych systemem emerytalnym zdefiniowanej składki będzie nadmierne rozwarstwienie społeczne osób w wieku emerytalnym. Ponieważ w odniesieniu do większości osób objętych nowym systemem emerytalnym należy spodziewać się świadczeń o niskiej wysokości, wprowadzenie możliwości opłacenia składek od kwoty przekraczającej 30 – krotność przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia spowoduje powstanie nadmiernych dysproporcji w wysokości otrzymywanych świadczeń emerytalnych oraz może być powodem drastycznych napięć społecznych.

Decyzja Prezydium nr 75/2012 ws. opinii o poselskim (KP PiS) projekcie ustawy o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz ustawy o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych

Napisany w dniu | przez Sekretariat Prezydium

Prezydium Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność” wnosi następujące uwagi do poselskiego (KP Prawo i Sprawiedliwość) projektu ustawy o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz ustawy o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych.

Projekt należy traktować jako propozycję otwierającą dyskusję nad systemowymi rozwiązaniami dotyczącymi dalszego funkcjonowania tzw. II filara systemu emerytalnego, czyli otwartych funduszy emerytalnych (OFE).

Propozycja stworzenia możliwości określenia przez ubezpieczonych wielkości bieżącej składki podlegającej odprowadzeniu do OFE oraz możliwości rezygnacji osób, które zawarły umowy członkowskie z OFE z odprowadzania bieżącej składki emerytalnej w warunkach niestabilnej sytuacji ekonomicznej może praktycznie oznaczać likwidację II filara ubezpieczeń.

Decyzja Prezydium nr 74/2012 ws. opinii o poselskim (KP PiS) projekcie ustawy o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych

Napisany w dniu | przez Sekretariat Prezydium

Prezydium Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność” negatywnie opiniuje poselski projekt (KP Prawo i Sprawiedliwość) ustawy o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych.

W nowym systemie emerytalnym wysokość świadczeń jest wprost proporcjonalna do wysokości składek opłacanych w okresie ubezpieczenia oraz do długości podlegania ubezpieczeniu. Wprowadzenie preferencyjnych stawek na ubezpieczenia emerytalne negatywnie wpłynie na wysokość przyszłych emerytur jakie przysługiwać będą ubezpieczonemu będącemu pracownikiem bądź chałupnikiem.

Stanowisko nr 14/12 ws. forsowania przez Rząd RP zmian w systemie emerytalnym

Napisany w dniu | przez Sekretariat Prezydium

Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność” wzywa Rząd RP do wycofania się z projektu wydłużania wieku uprawniającego do przejścia na emeryturę.

Nie do przyjęcia są argumenty rządu uzasadniające te zmiany. Dotyczy to zarówno powoływania się na czynniki demograficzne, tzn.  starzenie się polskiego społeczeństwa – co jest konsekwencją notowanego od lat spadku dzietności oraz jednoczesnym wydłużaniem się trwania życia – jak i  straszenie niskim poziomem przyszłych świadczeń emerytalnych obliczanych według formuły zdefiniowanej składki.

„Solidarność” po raz kolejny stwierdza, że mechaniczne podnoszenie wieku emerytalnego nie zastąpi systemowych rozwiązań, których konieczność uznajemy, czego dowodem są przedstawione przez Związek pierwsze projekty ustaw.

Najważniejszym działaniem na rzecz poprawy i stabilizacji systemu emerytalnego powinna być Narodowa Strategia Demograficzna uwzględniająca rozwój polityki prorodzinnej oraz polityki migracyjnej, co w perspektywie 20-30 lat odwróciłoby niekorzystne trendy demograficzne.

Strategia rozwoju ludnościowego Polski powinna wpływać na wszystkie inne strategie narodowe. Z niej muszą wynikać i jej powinny być podporządkowane wszystkie działania i rozwiązania systemowe o charakterze legislacyjnym, instytucjonalno-prawnym, organizacyjnym i fiskalnym. Narodowa Strategia Demograficzna winna być dokumentem posiadającym szerokie poparcie społeczne.

Polski system zabezpieczenia społecznego opiera się w głównej mierze na  zasadzie solidaryzmu międzypokoleniowego i tylko w nieznacznej na mechanizmie kapitałowym oraz ustalaniu wysokości świadczeń wynikającej ze zdefiniowanej składki. Świadomość tego, w jaki sposób wydłużenie okresu pracy zarobkowej wpływa na wysokość przyszłego świadczenia stanowi wystarczający czynnik zachęcający ubezpieczonych do odkładania momentu przejścia na emeryturę.

Dla polepszenia funkcjonalności systemu emerytalnego – w tym zmniejszenia  kosztów jego utrzymania – konieczne jest zwiększenie przychodów.

W tym celu należy objąć obowiązkiem ubezpieczenia emerytalno-rentowego wszystkie jego tytuły niezależnie od ich charakteru i czasu powstawania, a więc: umowy cywilno-prawne w tym umowy o dzieło, tantiemy autorskie, wynagrodzenie za sprawowanie funkcji członka Rady Nadzorczej spółek, świadczenia i zasiłki przedemerytalne, umowy zlecenia, umowy o świadczenie usług. Konieczne jest również objęcie obowiązkowym ubezpieczeniem emerytalno-rentowym wszystkich posiadanych przez daną osobę tytułów ubezpieczeniowych, a nie tylko jednego wybranego. Dobrowolność ubezpieczenia powinna dotyczyć uczniów gimnazjów, szkół ponadgimnazjalnych, a także studentów zatrudnionych na podstawie umów cywilno-prawnych.

Podstawą wymiaru składek emerytalno-rentowych osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą muszą być ich rzeczywiste przychody, a nie deklarowane kwoty, będące proporcją prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce, a przynajmniej nie powinny być one mniejsze od przeciętnego wynagrodzenia.

Takie działania nie tylko rzeczywiście poprawią kondycję finansową systemu i zmniejszą obciążenie budżetu państwa, ale również przyczynią się do ograniczenia patologii w samozatrudnieniu i stosowania „umów śmieciowych”. Wpłyną również pozytywnie na wielkość kapitału emerytalnego gromadzonego przez ubezpieczonych, a tym samym na wysokość ich przyszłych świadczeń. Będzie to miało korzystny wpływ na stabilizację zawodową ludzi młodych.

Działania te należy połączyć ze zmianami regulacji prawnych w zakresie pracy tymczasowej. Praca tymczasowa z definicji powinna mieć charakter okresowy i być pomostem do stabilnego zatrudnienia, a nie patologicznie przekształcać się w „wieczną” pracę tymczasową. Konsekwencją naruszenia przesłanek pracy tymczasowej oraz okresu jej wykonywania powinno być przekształcenie terminowej umowy o pracę czy też umowy cywilno prawnej w umowę o pracę na czas nieokreślony. Konieczne jest ograniczenie sytuacji, w której wykonywanie pracy przez pracownika w całości lub w części jest zastępowane jej wykonywaniem przez pracownika tymczasowego.

Niezbędne jest także podjęcie działań na rzecz wydłużenia rzeczywistego wieku aktywności zawodowej i poprawienia fizjologicznych możliwości wykonywania pracy przez osoby w wieku około emerytalnym. Konieczne jest podjęcie działań organizacyjnych i prawnych tworzących system stopniowego wyłączania się tych osób z aktywności zawodowej. Sprzyjać temu powinno  skracanie czasu ich pracy i elastyczne dostosowywanie go do ich indywidualnych oczekiwań. Musiałoby to łączyć się z uzupełniającym wypłacaniem częściowego świadczenia emerytalnego w wymiarze proporcjonalnym do skróconego czasu pracy. Ograniczenie obciążeń pracą fizyczną, upowszechnienie mądrego zarządzania wiekiem powinno  preferować  przedsiębiorców stosujących takie praktyki wobec osób w wieku 50+ w ubieganiu się o zamówienia publiczne.

Jednocześnie należy podjąć działania sprzyjające poprawie stanu zdrowia ogółu społeczeństwa, ze szczególnym uwzględnieniem profilaktyki zorientowanej na wydłużenie zdolności do pracy poprzez:

–       zwiększenie środków na cele związane z przeciwdziałaniem wypadkom przy pracy i powstawaniem chorób zawodowych oraz prewencją rentową;

–       ustalenie najniższej wysokości odpisu na cele prewencyjne;

–       umożliwienie finansowania wieloletnich projektów w obszarze prewencji;

–       rozszerzenie pojęcia prewencji o działania wspierające tworzenia bezpiecznych i przyjaznych warunków pracy dla osób w wieku starszym;

–       stworzenie możliwości współfinansowania projektów przez pracodawców.

Racjonalne zwiększenie wydatków na te cele nie będzie miało negatywnego wpływu na finanse publiczne, gdyż finansowane byłyby w całości z funduszu wypadkowego, który jako jedyny ma dodatnie saldo wpływów i wydatków oraz stabilną sytuację finansową.

Nierozerwalną częścią tych działań musi być zwiększenie efektywności służb publicznych i instytucji rynku pracy. Stworzenie nadzoru partnerów społecznych nad funduszem pracy (w części pozazasiłkowej) oraz ograniczenie wpływu ministra finansów nad rozporządzaniem wydatkami funduszu pracy jest potrzebą chwili. Zamrażanie depozytów funduszu pracy dla poprawy wyniku budżetowego, w czasie gdy bezrobocie przekracza 13%,  jest nieracjonalne i szkodliwe.

Koniecznością jest rozbudowa systemu usług publicznych wspierających rynek pracy w zakresie bezpiecznego transportu, instytucjonalnej opieki nad dziećmi i ludźmi starszymi, kształcenia i dokształcania oraz dostępu do tanich mieszkań na wynajem. Skuteczność tych działań zasadniczo zwiększy mobilność wszystkich uczestników rynku pracy oraz poprawi dostęp do jakościowo lepszych miejsc pracy.

Mając na uwadze dobro wszystkich Polek i Polaków oraz wyzwania rozwojowe stojące przed naszym krajem, wzywamy rząd do powrotu do negocjacji w przedstawionych sprawach. Ich zaniechanie będzie dowodem na brak dialogu, lekceważenie innych opinii i stosowanie polityki siły. Dla tak istotnych zmian konieczne jest zbudowanie szerokiego poparcia społecznego wspartego autorytetem wielu środowisk naukowych, a nie ograniczanie się do formalnych 30-dniowych konsultacji projektu podwyższającego wiek emerytalny.

Domagamy się od Posłanek i Posłów do Sejmu RP  odrzucenia projektu ustawy emerytalnej przedłożonego przez rząd. W przeciwnym przypadku wszelkie skutki  społecznego protestu będą obciążały rządzącą naszym krajem koalicję.