Prezydium Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność” wnosi następujące uwagi do projektu ustawy Ministra Pracy i Polityki Społecznej o ustaleniu i wypłacie zasiłków dla opiekunów.
1. Opiniowany projekt ustawy o ustaleniu i wypłacie zasiłków dla opiekunów ma stanowić realizację wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 5 grudnia 2013 r. (sygn. K27/13). Zgodnie z uzasadnieniem wyroku, przywrócenie prawa do świadczenia pielęgnacyjnego osobom, które świadczenie to utraciły od dnia 1 lipca 2013 r., wymaga bezzwłocznej interwencji ustawodawcy, który powinien wprowadzić odpowiednie korekty w systemie prawnym. Przesłany do konsultacji projekt wprowadza nowe świadczenie – zasiłek dla opiekunów. Mogą o nie wnioskować wszyscy ci opiekunowie osób niepełnosprawnych, którzy w lipcu 2013 r. utracili prawo do świadczenia pielęgnacyjnego a nie uzyskali w zamian specjalnego zasiłku opiekuńczego. Zasiłek dla opiekuna nie będzie jednak przyznawany z mocy prawa. Postępowanie w sprawie ustalania prawa do zasiłku dla opiekuna wszczyna się na wniosek osoby ubiegającej się o ten zasiłek. Wniosek może być złożony nie później niż w terminie 4 miesięcy od dnia wejścia w życie ustawy. Wniosek złożony po terminie pozostawia się bez rozpatrzenia.
Prezydium KK zwraca uwagę, że tak zaprojektowane przepisy naruszają zasadę zaufania obywateli do państwa i stanowionego przez nie prawa, wywodzoną z art. 2 Konstytucji RP. Wbrew tej samej zasadzie władza ustawodawcza pozbawiła, od lipca 2013 r., prawa do świadczenia pielęgnacyjnego opiekunów osób niepełnosprawnych,
a obecnie nakazuje im ubiegać się o zwrot tego, co im się prawnie należy, grożąc, że w przypadku przekroczenia terminu w ogóle nie uzyskają zasiłku.
2. Projekt nie przewiduje wypłaty odsetek od bezprawnie wstrzymanych świadczeń ani żadnego zadośćuczynienia za pomyłkę ustawodawcy.
Prezydium KK przypomina, że ustawodawca nie może skutków swoich błędów przerzucać na obywateli. Zgodnie z art. 77 Konstytucji RP, opiekunowie osób niepełnosprawnych powinni dostać rekompensatę za szkodę spowodowaną przez organy władzy publicznej. Zdaniem Prezydium KK NSZZ „Solidarność”, ustawowe odsetki to minimum rekompensaty.
3. Z projektu nie wynika kto ma obowiązek wpłaty składki na ubezpieczenie emerytalne, rentowe i zdrowotne od kwot zasiłków dla opiekuna za okresy poprzedzające wejście ustawy w życie. Ta kwestia powinna być wprost uregulowana w przepisach przejściowych wprowadzających ustawę.
Wyjaśnienia wymaga kwestia wypłaty zaległych świadczeń dla opiekunów, którzy
w okresie od lipca 2013 do dnia wejścia w życie ustawy, przestali zajmować się niepełnosprawnym członkiem rodziny, np. z powodu jego śmierci.