Dzień: 2024-08-01

(do użytku służbowego)

Prezydium Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność”, na wniosek WONDER FILMS Sp. z o.o., wyraża zgodę na użycie nazwy i znaku graficznego NSZZ „Solidarność” w scenografii do filmu pod roboczą nazwą „Likaony” w reżyserii Władysława Pasikowskiego.

Prezydium Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność”, na wniosek Rady Miejskiej w Miechowie oraz Zarządu Regionu Małopolskiego NSZZ „Solidarność”, wyraża zgodę na użycie nazwy i znaku graficznego NSZZ „Solidarność” w nazwie ronda zlokalizowanego w ciągu drogi wojewódzkiej nr 783.

Prezydium Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność” zgłasza następujące uwagi do projektu z dnia 4 lipca 2024 r. o zmianie ustawy – Kodeks pracy przygotowanego przez Ministerstwo Rodziny Pracy i Polityki Społecznej.

Opiniowany projekt przewiduje wprowadzenie do Kodeksu pracy przepisów przewidujących nowe zasady ustalania okresu zatrudnienia. W myśl proponowanych przepisów do okresu zatrudnienia, poza okresami przewidzianymi w przepisach odrębnych, byłyby wliczane również okresy podlegania ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z tytułu prowadzenia przez osobę fizyczną pozarolniczej działalności oraz współpracy przy jej prowadzeniu, wykonywania pracy na podstawie umów cywilnoprawnych oraz współpracy przy ich wykonywaniu, członkostwa w spółdzielni rolniczej a nawet okresy, w trakcie których taka działalność zawodowa była wykonywana mimo niepodlegania w ich trakcie ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym. Poza tymi przypadkami do okresu zatrudnienia byłyby wliczane również okresy, które już dziś, z mocy odrębnych przepisów, podlegają wliczeniu do stażu pracy. W projekcie proponuje się umieszczenie w art. 302¹ § 5 Kodeksu pracy wyliczenia tych okresów. Warunkiem wliczenia tych okresów do stażu pracy byłoby ich potwierdzenie przez ZUS w drodze zaświadczenia o podleganiu ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym, o podleganiu ubezpieczeniu zdrowotnemu lub innego zaświadczenia. Zgodnie z art. 3 § 1 i art. 4 projektu ustawy uprawnienia pracownicze wynikające z wliczenia w/w okresów do okresu zatrudnienia, przysługują od dnia wejścia w życie niniejszej ustawy tj. od dnia 1 stycznia 2026 r.

Celem projektu jest realizacja postulatu, aby zarówno uprawnienia pracownicze, jak i dostęp do stanowisk wymagających potwierdzonego doświadczenia zawodowego były takie same niezależnie od prawnej i organizacyjnej formy wcześniejszej pracy. W warunkach coraz większej dyferencjacji form świadczenia pracy zarobkowej ideę tę należy uznać generalnie za słuszną i zgodną z zasadą równości wyrażoną w art. 32 Konstytucji RP. Projekt realizuje ponadto jeszcze jeden cel, który nie został wprost wyartykułowany w uzasadnieniu projektu. Chodzi o naprawienie szkód wyrządzonych osobom, które w minionych latach zostały zmuszone do podjęcia pracy w ramach tzw. fikcyjnego samozatrudnienia lub przez wiele lat wykonywały pracę na podstawie umowy cywilnoprawnej a następnie podjęły lub podejmą w przyszłości pracę w ramach stosunku pracy. Osobom tym okres ubezpieczenia z tych tytułów będzie wliczany do okresu zatrudnienia.

Proponowane rozwiązania wywołają bezpośrednie i korzystne skutki w odniesieniu do osób, które w dniu wejścia w życie nowej regulacji pozostają w stosunku pracy i które w okresie swojej wcześniejszej kariery zawodowej prowadziły pozarolniczą działalność lub świadczyły pracę na podstawie umowy cywilnoprawnej, która do tej pory nie była zaliczana do stażu pracy. Chodzi zwłaszcza o pracowników, których system wynagradzania przewiduje, że wysokość wynagrodzenia albo prawo do składnika wynagrodzenia (np. dodatek stażowy) lub innego świadczenia ze stosunku pracy (nagroda jubileuszowa) zależy od długości okresu zatrudnienia. W ich przypadku wejście w życie proponowanego rozwiązania skutkować będzie zwiększeniem wysokości wynagrodzenia lub przyspieszeniem nabycia prawa do nagrody jubileuszowej. Dotyczy to zwłaszcza pracowników objętych pragmatykami pracowniczymi (jak np. członkowie korpusu służby cywilnej, pracownicy samorządowi, urzędnicy państwowi, nauczyciele, nauczyciele akademiccy), którzy są objęci takimi systemami wynagradzania. W ich przypadku wprowadzenie proponowanego rozwiązania zostanie sfinansowane ze środków publicznych.

Bez względu na sektor rynku pracy (publiczny i niepubliczny) bezpośrednim i korzystnym skutkiem wprowadzenia proponowanego rozwiązania będzie zwiększenie wymiaru urlopu wypoczynkowego przysługującego pracownikom prowadzącym wcześniej pozarolniczą działalność lub pracującym wcześniej na podstawie umów cywilnoprawnych, legitymujących się do tej pory okresem zatrudnienia krótszym niż 10 lat.

W pozostałym zakresie skutki wprowadzenia proponowanego rozwiązania nie są tak pozytywne. Trafnie zwraca się uwagę w Ocenie Skutków Regulacji, że nowa regulacja zwiększy skłonność osób prowadzących pozarolniczą działalność oraz wykonujących pracę na podstawie umów cywilnoprawnych do przejścia na umowę o pracę u pracodawców, u których możliwe będzie zaliczenie tych okresów do stażu pracy. Ale projekt zwiększa jednocześnie atrakcyjność samozatrudnienia lub świadczenia pracy na podstawie umów cywilnoprawnych. Spodziewać się trzeba zatem również reakcji odwrotnych – większej łatwości podejmowania decyzji o podjęciu pracy w ramach tzw. samozatrudnienia lub na podstawie umowy cywilnoprawnej, zwłaszcza przez osoby młode wchodzące dopiero na rynek pracy, a także wydłużania takiego okresu pracy, skoro osoby te będą mogły w każdym czasie w przyszłości zdyskontować swoje uprawnienia i wliczyć ten okres do okresu zatrudnienia. Dlatego wprowadzeniu proponowanego rozwiązania towarzyszyć powinno równoczesne wprowadzenie rozwiązań osłonowych, chroniących te osoby przed nadużywaniem formuły samozatrudnienia lub pracy w ramach umowy cywilnoprawnej, o co od wielu lat bezskutecznie walczy NSZZ „Solidarność”. Chodzi zwłaszcza o wprowadzenie domniemania stosunku pracy, wzmocnienie uprawnień kontrolnych Państwowej Inspekcji Pracy w tym zakresie jak i o likwidację bodźców ekonomicznych do wykorzystywania tych form pracy występujących w prawie ubezpieczeń społecznych oraz prawie podatkowym.

Wprowadzenie proponowanego rozwiązania może przyczynić się do obniżenia atrakcyjności pracowników legitymujących się długim okresem pracy w ramach samozatrudnienia oraz na podstawie umów cywilnoprawnych na rynku pracy. Pracodawcy nie chcąc ponosić kosztów związanych z realizacją uprawnień wynikających z długiego okresu takiej pracy będą odmawiać zatrudnienia takich osób w ramach stosunku pracy bądź kontynuować współpracę z takimi osobami w ramach samozatrudnienia lub na podstawie umowy cywilnoprawnej aż do osiągnięcia wieku emerytalnego. Nie można również wykluczyć zjawiska rozwiązywania przez pracodawców stosunków pracy z pracownikami legitymującymi się długim okresem pracy w ramach samozatrudnienia lub na podstawie umowy cywilnoprawnej w celu uwolnienia się od kosztów związanych z zaliczeniem tych okresów do tzw. pracowniczego stażu pracy.

Inną negatywną konsekwencją przyjęcia proponowanego rozwiązania może być zjawisko ucieczki od rozwiązań stażowych (zwłaszcza dodatków stażowych i nagród jubileuszowych) w systemach wynagradzania pracowników zatrudnionych w segmencie prywatnym rynku pracy, a w konsekwencji większa skłonność pracodawców do wypowiadania i tak już niewielkiej liczby układów zbiorowych pracy zawierających takie rozwiązania oraz do wprowadzania odpowiednich zmian w regulaminach wynagradzania.

            Do projektu należy zgłosić również następujące uwagi o charakterze szczegółowym:

1. w proponowanym art. 302¹ 2 k.p. pominięto okresy podlegania ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z tytułu posiadania statusu osoby duchownej. Przepisy prawa ubezpieczeń społecznych zrównują osoby duchowne podlegające ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność, osobami wykonującymi pracę na podstawie umowy cywilnoprawnej, osobami współpracującymi w zakresie uprawnień ubezpieczeniowych związanych ze sprawowaniem osobistej opieki nad dzieckiem do ukończenia przez nie 6 roku życia (art. 6a ust. 1 pkt 5 ustawy z dnia 13 październik 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, Dz. U. z 2024 r. Nr 497). Należy zatem przejąć, że osoby duchowne oraz pracownicy, osoby prowadzące pozarolniczą działalność, osoby świadczące pracę na podstawie umów cywilnoprawnych oraz osoby współpracujące z tymi osobami znajdują się w sytuacji relewantnej skoro ustawodawca analogicznie traktuje okres przerwy w wykonywaniu aktywności zawodowej spowodowanej sprawowaniem osobistej opieki nad dzieckiem do lat 6. W konsekwencji pominięcie okresu podlegania ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z tytułu posiadania statusu osoby duchownej naraża proponowaną regulację na zarzut naruszenia zasady równości wyrażonej w art. 32 Konstytucji RP;
2. do katalogu okresów wliczanych do okresu zatrudnienia z mocy przepisów odrębnych należy dodać okresy wykonywania pracy na podstawie umowy i pracę nakładczą, o których mowa w § 32 ust. 2 i § 33 rozporządzenia Rady Ministrów z 31 grudnia 1975 r. w sprawie uprawnień pracowniczych osób wykonujących pracę nakładczą (Dz. U. z 1976 r. Nr 3, poz. 19, z późn. zm.).

Prezydium Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność” zgłasza następujące uwagi do projektu rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi zmieniającego rozporządzenie w sprawie warunków wynagradzania za pracę i przyznawania innych świadczeń związanych z pracą pracownikom jednostek doradztwa rolniczego.

Zdaniem Prezydium KK stawki wynagrodzenia zasadniczego pracowników jednostek doradztwa rolniczego zawarte w projekcie nie zapewnią wynagrodzenia dostosowanego do rynku pracy, co będzie skutkować drastycznym spadkiem ilości pracowników wykwalifikowanych, a tym samym – spadkiem jakości pracy (na co w uzasadnieniu zwrócił uwagę sam projektodawca).

W trakcie kariery zawodowej doradcy muszą w sposób ciągły podnosić kwalifikacje oraz zdobywać kolejne uprawnienia. Proponowane w tabeli stawki wynagrodzenia nie uwzględniają odpowiedzialności za pracę i nakładów poniesionych na zdobycie wiedzy oraz kwalifikacji niezbędnych do pracy w doradztwie rolniczym. Skutkuje to zarówno dużą rotacją wśród wykwalifikowanych specjalistów, jak i rezygnacją z pracy w Ośrodkach Doradztwa Rolniczego na rzecz podmiotów prywatnych.

Prezydium KK zwraca uwagę na potrzebę większego zróżnicowania minimalnych stawek wynagrodzenia zasadniczego pomiędzy stanowiskami w Tabeli miesięcznych stawek wynagrodzenia zasadniczego pracowników jednostek doradztwa rolniczego, ponieważ większość pracowników ODR na poszczególnych stanowiskach pracy, bez względu na staż, ma wynagrodzenie zasadnicze w wysokości najniższego wynagrodzenia określonego w tabeli:

1. główny specjalista i starszy specjalista mają taką samą stawkę 4 600 zł – biorąc pod uwagę, iż od głównego specjalisty wymaga się wyższych kwalifikacji i dłuższego stażu pracy;
2. informatyk ze średnim wykształceniem ma wyższą stawkę 4 800 zł niż główny specjalista (4 600 zł) i technik doradca (4 300 zł) – przy czym doradca musi nieustająco weryfikować swoją wiedzę i umiejętności, aby być na bieżąco w przypadku kolejnych zmian zarówno legislacyjnych, jak i dotyczących dofinansowania w rolnictwie;
3. technik doradca ma minimalną stawkę na poziomie minimalnego wynagrodzenia, które z założenia ustalane jest dla pracowników niewykwalifikowanych, nie posiadających żadnego wykształcenia i nie ponoszących odpowiedzialności za wykonywaną pracę.

Prezydium KK postuluje zwiększenie maksymalnej stawki wynagrodzenia dla stanowisk 27 (rzemieślnik, betoniarz, cieśla, elektromonter, ślusarz, malarz, murarz, spawacz, stolarz, tokarz, rymarz, monter, mechanik warsztatowy, elektryk, poligraf), 28 (brygadzista, rolnik hodowca, ogrodnik, pszczelarz) oraz 32 (kucharz, bufetowa, kelner, barman, intendent, zaopatrzeniowiec) o 200 zł, do wysokości odpowiednio: 8 300 zł, 8 300 zł oraz 6 800 zł.

Zdaniem Prezydium KK mylące jest określenie samodzielnego stanowiska o liczbie porządkowej 11, jako stażysta specjalista, stażysta doradca. Zgodnie z art. 2 ust. 34 ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy słowo staż oznacza nabywanie przez bezrobotnego umiejętności praktycznych do wykonywania pracy przez wykonywanie zadań w miejscu pracy bez nawiązania stosunku pracy z pracodawcą. Nazwa stanowiska wprowadza w błąd interesantów, którzy niechętnie korzystają z osoby na stanowisku stażysty doradcy mylnie uważając, że nie jest ona pracownikiem samodzielnym oraz nie posiada wystarczającej wiedzy do wykonywania obowiązków. Wcześniej było to stanowisko młodszego specjalisty, młodszego doradcy, która to nazwa była korzystniejsza dla pracowników i bardziej czytelna dla interesantów.