Miesiąc: luty 2023

Prezydium Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność” wnosi następujące uwagi do projektu ustawy Ministra Rozwoju i Technologii z dnia 31 stycznia 2023 r. o pomocy państwa w oszczędzaniu na cele mieszkaniowe.

Przedstawiony projekt jest kolejną inicjatywą mającą wesprzeć szeroko rozumiany rozwój budownictwa mieszkaniowego w Polsce. Tym razem rozwiązania kierowane są do osób lub rodzin, które zamierzają oszczędzać na zakup lub budowę przyszłych mieszkań lub domów, ale także do gospodarstw domowych, które powstrzymały się od zaciągnięcia zobowiązania finansowego ze względu na zbyt duże koszty kredytów hipotecznych spowodowane podwyżką stóp procentowych.

Prezydium KK pragnie zauważyć, że duża liczba nowych rozwiązań przyjmowanych w pośpiechu, a więc bez należytych konsultacji i analiz, może nie przełożyć się na ogólny cel wzmocnienia polityki mieszkaniowej państwa. Opiniowany projekt oprócz wdrażania nowych rozwiązań nowelizuje także przepisy, które funkcjonują od niedawna a nawet takie, które jeszcze nie weszły w życie. Tak tworzone prawo sprawia wrażenie chaosu i uniemożliwia jego rzetelną analizę. Tym bardziej Prezydium KK NSZZ „Solidarność” zwraca uwagę, na skrócony termin konsultacji opiniowanego projektu, który został przyjęty przez ustawodawcę.

Projekt ustawy o pomocy państwa w oszczędzaniu na cele mieszkaniowe może przyczynić się do zwiększenia skłonności obywateli do oszczędzana, jednakże Prezydium KK wyraża wątpliwości co do skuteczności niektórych rozwiązań.

Uwagi szczegółowe:

W projektowanym Rozdziale 2 reguluje się zasady oszczędzania na Koncie Mieszkaniowym (dalej konto) oraz Lokacie Mieszkaniowej (dalej lokata).

1) konto i lokata mogą być prowadzone na rzecz osoby, która nie posiada prawa własności albo spółdzielczego prawa do lokalu lub domu jednorodzinnego, chyba że zamieszkuje z dziećmi na ograniczonej (określonej ustawą) powierzchni użytkowej. Takie ograniczenie, zdaniem Prezydium KK jest zbyt zawężone, gdyż zamieszkiwać można w jednym mieszkaniu czy domu także z innymi członkami rodziny (rodzeństwo, rodzice, dziadkowie) co oznacza, że takie rodziny także mogą borykać się z ciasnotą. Prezydium KK uważa, że należy uwzględnić w regule zawartej w art. 3 ust. 2 projektu opiniowanej ustawy także innych niż dzieci członków rodziny zamieszkujących określony lokal;

2) projektodawca zakłada minimalny (3 lata) oraz maksymalny okres oszczędzania na koncie (10 lat) – biorąc pod uwagę cel oszczędzania niezrozumiałe jest ograniczenie górnej granicy czasu oszczędzania w ramach wspieranego systemu – przy możliwości prowadzenia kont dla małoletnich. Z dużym prawdopodobieństwem można przewidzieć, że duży odsetek takich osób nie będzie w stanie w tak młodym wieku (23 lata) podjąć wysiłku kupna, budowy lub partycypacji w innym przedsięwzięciu mieszkaniowym, a przekształcenie konta w lokatę może nie stanowić rozwiązania problemu gdyż oszczędzający będzie obarczony dodatkową opłatą (prowizją banku) – proponujemy wydłużenie możliwości oszczędzania na koncie co najmniej do 15 lat. (art. 6 ust. 1 projektu);

3) niezrozumiałe jest ustalenie oprocentowania konta i lokaty na poziomie niższym niż przyjęte w danym banku (nie niżej niż 75% stopy oprocentowania obowiązującej w danym banku). Umożliwienie udzielania bankom niższego oprocentowania może zniechęcić oszczędzających do skorzystania z takiej oferty, gdyż konieczność przeznaczenia oszczędności na inny cel (wcześniej nieprzewidziany, ale wymuszony przez zdarzenie losowe, np. leczenie), oznaczać będzie stratę dla oszczędzającego. Należy pamiętać, że w Polsce nadal funkcjonuje niskie zaufanie do instrumentów finansowych (oszczędzania długoterminowego) oferowanych przez państwo, jest to efekt demontażu OFE widoczny w sceptycznym przyjęciu PPK przez Polaków – postulujemy o odstąpienie od możliwości ustalania oprocentowania Kont i Lokat Mieszkaniowych na niższym niż ustalony w danym banku poziomie (art. 7 ust. 3 projektowanej ustawy).

W projektowanym rozdziale 3 opiniowanej ustawy reguluje się zasady wypłaty premii mieszkaniowej. Wśród wielu celów, określonych w art. 13 ust. 1, na które można przeznaczyć zaoszczędzone na koncie lub lokacie środki, tak aby otrzymać dopłatę do nich, nie ma remontu lub modernizacji lokalu mieszkalnego. Można założyć, że wśród osób, na rzecz których będzie prowadzone konto i później lokata będą także takie osoby, które nabędą nieruchomość w drodze spadku lub darowizny, ale jedynie po przeprowadzonej modernizacji lub remoncie taki lokal będzie możliwy do zamieszkania. Prezydium KK wnosi, żeby wydatki na cele remontowe lokali mieszkalnych lub domów jednorodzinnych nabytych w drodze dziedziczenia/darowizny w trakcie oszczędzania na koncie lub lokacie zostały uznane za przesłankę do wypłaty premii mieszkaniowej.

            Projektowany Rozdział 6 w art. 23 zmienia ustawę o rodzinnym kredycie mieszkaniowym (której nowelizacja wchodzi w życie z dniem 1 marca 2023 r.), wprowadzając nowe rozwiązanie dla wybranych kredytobiorców, tzw. Bezpieczny kredyt 2% dodając Rozdział 3 w zmienianej ustawie. Prezydium KK zwraca uwagę na następujące kwestie:

1) jednym z warunków umożliwiających skorzystanie z Bezpiecznego kredytu jest nieposiadanie przez osoby wchodzące w skład gospodarstwa domowego prawa własności lub spółdzielczego prawa do lokalu lub domu jednorodzinnego, chyba że jest to udział nie wyższy niż 50 %, nabyty w drodze dziedziczenia.

Zdaniem Prezydium KK odstępstwo zawężone do przypadku dziedziczenia spowoduje wyłączenie z możliwości uzyskania „Bezpiecznego kredytu 2%” kręgu młodych rodzin, w których jeden z małżonków, otrzymał udział w lokalu/domu w formie darowizny (poniżej 50% udziału) od krewnych (zwykle rodziców). W konsekwencji w takiej nieruchomości może zamieszkiwać kilka rodzin np. rodzina rodziców, rodzina rodzeństwa oraz młoda rodzina z dziećmi na ograniczonej powierzchniowo przestrzeni. Prezydium KK wnosi o zmianę projektowanego art. 9a ust. 2 pkt 1 tak, aby odnosił się także do udziałów nabytych w drodze darowizny od bliskich członków rodziny;

2) konsekwentnie wymóg określony w art. 9a ust. 2 pkt 1 a) niezamieszkiwania w takim lokalu od co najmniej 12 miesięcy uniemożliwia skorzystanie z preferencyjnego kredytu ww. rodzinom. Uzasadnionym jest zatem odstąpienie od wymogu niezamieszkiwania w dziedziczonej lub otrzymanej w formie darowizny części lokalu, w przypadku, kiedy gospodarstwo domowe składa się z dwóch lub więcej rodzin;

3) w projektowanym art. 9b zmienianej ustawy określa się zasady udzielania dopłat do Bezpiecznego kredytu:

a) zgodnie z ust. 5 wysokość dopłat jest ograniczona wysokością oprocentowania kredytów hipotecznych określoną na poziomie 10%. Z projektu nie wynika w jaki sposób ma być pokryta różnica między wysokością raty kredytu a wysokością dopłaty w momencie przekroczenia tej wartości. Zdaniem Prezydium KK należy uściślić zapis, tak aby jasno rozstrzygał w czyjej gestii będzie uzupełnienie ww. różnicy i jak to ograniczenie wpłynie na wysokość raty spłacanej przez kredytobiorcę,

b) w ust. 11 określa się zdarzenia, które determinują wygaśnięcie dopłat do rat, i tak:

– w pkt. 3 d) jest mowa o zmianie sposobu użytkowania części lokalu (w tym domu) nabytego przy wykorzystaniu Bezpiecznego kredytu, w sposób uniemożliwiający zaspokojenie potrzeb mieszkaniowych. Należy doprecyzować ten warunek,

– w pkt. 3 e) jest mowa o nabyciu przez kredytobiorcę innego lokum mieszkalnego, chyba że został on nabyty w drodze spadku, postulujemy konsekwentnie aby odstępstwem od reguły także była darowizna od najbliższych członków rodziny,

– w pkt. 3 f) jest mowa o zaprzestaniu przez kredytobiorcę lub kredytobiorców prowadzenia gospodarstwa domowego, nie przewiduje się jednak, że mogą ten lokal zamieszkiwać same dzieci, postulujemy o takie odstępstwo od zasady,

4) Art. 9c zmienianej ustawy umożliwia wydłużenie okresu spłaty kredytu maksymalnie o 5 lat po 10-letnim okresie dopłat do kredytu na wniosek kredytobiorcy, jeżeli kwota pierwszej raty nieobjętej dopłatą jest wyższa od raty tego kredytu pomniejszonej o dopłatę, jednak pod warunkiem , że kredytobiorca nie ukończył 50 lat. Zdaniem Prezydium KK NSZZ „Solidarność” jest to element dyskryminacji ze względu na wiek i należy od niego odstąpić, tym bardziej, że projektodawca nie uzasadnia takiego ograniczenia.

Podstawową wadą projektowanego Bezpiecznego kredytu 2% jest jego krótki zasięg czasowy (4 lata). Wszelkie instrumenty wspomagające rozwój mieszkalnictwa w Polsce powinny opierać się na przedyskutowanych założeniach i być realizowane w systemowy sposób, gwarantując tym samym ich trwałość. Projektowane rozwiązanie kierowane jest do gospodarstw domowych, które powstrzymały się od zaciągnięcia kredytu na zakup mieszkania/domu ze względu na rosnące koszty takich zobowiązań. Wątpliwości budzą skutki wdrożenia dopłat do kredytów hipotecznych, które niewątpliwie będą zachętą do podjęcia decyzji o długoterminowych zobowiązaniach. Dzisiaj, kiedy trudno jest przewidzieć trendy finansowe, ale także gospodarcze, wzbudzanie akcji kredytowej może być ryzykowane dla kredytobiorców, zwłaszcza tych wrażliwych finansowo.

Wydaje się także, że jest to działanie neutralizujące efekty wzrostu stóp procentowych dyktowane przez NBP mające doprowadzić do obniżenia inflacji poprzez m.in. zahamowanie sprzedaży kredytów. Ocena Skutków Regulacji projektowanych rozwiązań nie obejmuje analizy, jak pobudzenie rynku hipotek wpłynie na ceny mieszkań oraz kredytów, dlatego Prezydium KK NSZZ „Solidarność” wyraża swoje wątpliwości co do zasadności wdrażania Bezpiecznego kredytu 2%.

Zdaniem Prezydium Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność” należy podjąć działania zachęcające i wspierające samorządy do budowania mieszkań czynszowych o odpowiednich standardach  i lokalizacjach, co może jednocześnie przyczynić się do rozwoju regionów, które aktualnie się wyludniają na rzecz dużych aglomeracji miejskich.

Prezydium Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność”, działając w związku z art. 47 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 24 lipca 2015 r. o Radzie Dialogu Społecznego i innych instytucjach dialogu społecznego (t.j. Dz. U. z 2018 r. poz. 2232 z późn. zm.), oraz na wspólny wniosek Pana Bogusława Motowidełko Przewodniczącego Zarządu Regionu NSZZ „Solidarność” w Zielonej Górze oraz Pana Waldemara Rusakiewicza Przewodniczącego Zarządu Regionu Gorzowskiego NSZZ „Solidarność”, z uwagi na zwiększenie liczby przedstawicieli NSZZ „Solidarność” w Wojewódzkiej Radzie Dialogu Społecznego w województwie lubuskim wskazuje do prac w przedmiotowym WRDS Pana Michała Kukułę.

(do użytku służbowego)

(do użytku służbowego)

(do użytku służbowego)

Prezydium Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność” z zadowoleniem przyjmuje inicjatywę Komisji Europejskiej zmierzającą do wzmocnienia dialogu społecznego na wszystkich szczeblach w Unii Europejskiej wyrażoną w projektach: Komunikatu do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Społeczno-Ekonomicznego i Komitetu Regionów (COM(2023)40) oraz Zaleceń Rady (COM(2023)38). Jest oczywiste, że biorąc pod uwagę doświadczenia pandemii COVID-19 oraz skutków dla obywateli UE wojny rozpętanej przez Rosję, rola dialogu społecznego powinna zostać zasadniczo wzmocniona w odniesieniu do procesów decyzyjnych w krajach członkowskich jak i na szczeblu UE. Zaproponowane przez Komisję środki mogą się do tego przyczynić, przy czym powinno się dokonywać permanentnej ewaluacji efektów uzyskanych dzięki mechanizmom dialogu społecznego.

Obydwa dokumenty zawierają zapowiedzi szeregu inicjatyw mogących wzmocnić dialog społeczny, jednakże nie wszystkie kwestie są w nich jasno przedstawione i co za tym idzie, wymagają dogłębnej analizy ekspertów prawa pracy i stosunków przemysłowych, a także ponadgranicznej konsultacji związków zawodowych. W związku z tym NSZZ „Solidarność” na obecnym etapie prac przedstawia jedynie uwagi o charakterze ogólnym oraz odnoszące się do niektórych elementów obu projektów, nie wykluczając zgłoszenia kolejnych uwag, także w ramach konsultacji prowadzonych w ramach Europejskiej Konfederacji Związków Zawodowych.

Zdaniem Prezydium KK projekt Komunikatu dobrze diagnozuje elementy występujące w krajach członkowskich, które wpływają na jakość dialogu społecznego i autonomicznego, a co za tym idzie kształtowanie relacji między partnerami społecznymi. Potwierdza także, że niezmiennym uwarunkowaniem dla rozwoju dialogu jest wsparcie rokowań zbiorowych i promocja zawiązywania zakładowych i ponadzakładowych układów zbiorowych tak, aby objęci nimi byli także pracownicy o najsłabszej pozycji. Należy zadbać, aby interesy pracowników zatrudnianych w nowych formach pracy mogły być należycie reprezentowane. Trudno także nie zgodzić się z tezą, że dla dobrego funkcjonowania dialogu społecznego niezbędne jest stałe wsparcie budowania potencjału partnerów społecznych, a w szczególności związków zawodowych, przy wykorzystaniu środków Europejskiego Funduszu Społecznego +. Cenna jest propozycja ustanowienia koordynatora ds. dialogu społecznego przy każdej z dyrekcji generalnych Komisji Europejskiej. Pozwoli to na wzmocnienie rangi mechanizmu europejskiego dialogu społecznego. Prezydium KK potwierdza, że kluczem do właściwych konsultacji jest pełne zaangażowanie partnerów społecznych w kształtowaniu polityki w odpowiednich ramach czasowych niezależnie od szczebla dialogu (europejski, krajowy, branżowy) oraz przy wykorzystaniu rzetelnych i kompletnych informacji do tego niezbędnych.

W projekcie Komunikatu, Komisja słusznie zauważa konieczność wzmacniania potencjału partnerów społecznych, zwłaszcza organizacji pracowniczych, wobec wyzwań zmieniającego się świata pracy, cyfryzacji oraz przemian gospodarczych. Wsparcie rozwoju organizacji reprezentujących interes pracowniczy jest kluczowe, aby tym przemianom towarzyszyło porozumienie i wzajemne poszanowanie interesów wszystkich stron dialogu. Dlatego konieczne jest uruchomienie linii budżetowych Komisji służących wspieraniu projektów organizowania pracowników. Tego w projekcie Komunikatu niestety zabrakło.

Zwracamy także uwagę, że projekt Komunikatu niewystarczająco odnosi się do sytuacji dialogu społecznego w państwach kandydujących do UE, w tym w Ukrainie, która jest państwem kluczowym w przyszłej geografii UE, ze względu na swój potencjał ludnościowy, a co za tym idzie, przyszły wpływ na europejski model społeczny po akcesji.

To co budzi nasze zaniepokojenie, to brak jednoznacznego wskazania w projekcie Komunikatu na konieczność łączności pomiędzy jakością europejskiego dialogu społecznego oraz tego, który ma miejsce na poziomie krajowym. Bez wskazania istotności takiego powiązania trudno będzie budować dialog społeczny wysokiej jakości na poziomie unijnym, w szczególności po spodziewanym rozszerzeniu UE.

W odniesieniu do projektu Zaleceń Rady dotyczących wzmocnienia dialogu społecznego w Unii Europejskiej (COM(2023) 38) Prezydium Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność” uznaje, że dokument ten stanowi krok w kierunku oczekiwanym przez ruch związkowy i odpowiada on na wyzwania, z którymi spotykają się polscy partnerzy społeczni, w szczególności w zakresie zapewnienia właściwych jakościowo i czasowo konsultacji dotyczących interesów pracowników prowadzonych przez władzę publiczną z partnerami społecznymi.

Odnosząc się do relacji między dialogiem społecznym na poziomie UE oraz krajowym dialogiem społecznym pozytywne jest jednoznaczne wskazanie w projekcie Zaleceń, że Państwa członkowskie powinny aktywnie wspierać działania krajowych partnerów społecznych dotyczące wdrażania autonomicznych porozumień ramowych zawieranych na poziomie UE. Dotychczasowe doświadczenia NSZZ „Solidarność” pokazują, że takie wsparcie jest wręcz niezbędne w polskich uwarunkowaniach dialogu społecznego.

W zakresie oceny jakości dialogu społecznego w państwach członkowskich szczególnie ważne jest zaproponowane w końcowej części dokumentu opracowanie wspólnych wskaźników w celu monitorowania wdrażania zaleceń. Będzie to jednak trudne do realizacji, szczególnie w kontekście aktualności i porównywalności danych, którymi dysponują krajowe urzędy statystyczne oraz terminów badań na ich podstawie wykonywanych.

Działania nakreślone w projekcie Zaleceń są ambitne i mogą przyczynić się do zwiększenia rangi dialogu społecznego w państwach takich jak Polska, dlatego oczekujemy, że zostaną one zaakceptowane przez państwa członkowskie i systematycznie przez nie wdrażane tak, aby nie pozostały jedynie pustymi zobowiązaniami.

Rząd aktualnie realizuje obowiązek wynikający z art. 77³ §1 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (Dz.U. z 2022 r. poz. 1510, 1700 i 2140), przeprowadzając konsultacje dotyczące projektów rozporządzeń w sprawie warunków wynagradzania za pracę i przyznawania innych świadczeń związanych z pracą dla pracowników zatrudnionych w jednostkach państwowej sfery budżetowej.

Prezydium Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność” nie wyraża akceptacji w sprawie wysokości wzrostu płac jedynie o 7,8% i podtrzymuje stanowisko z dnia 13 maja 2022 r., w którym postulowano wzrost wynagrodzeń w szeroko rozumianej sferze finansów publicznych na poziomie nie mniejszym niż 20%.

Prezydium KK NSZZ „Solidarność” podkreśla, że od momentu wydania stanowiska wskaźniki makroekonomiczne, takie jak poziom inflacji (prognoza NBP na rok 2023 z marca 2022 r. – 9%, z listopada 2022 – 13%) oraz wzrost PKB (prognoza NBP na rok 2023 z marca 2022 r. – 3%, z listopada 2022 – 0,7%) uległy pogorszeniu. Będzie to miało znaczący wpływ na spadek realnych dochodów pracowników.

Prezydium Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność” zgłasza następujące uwagi do opiniowanego projektu.

Przede wszystkim należy jednoznacznie krytycznie ocenić fakt, że dopiero XIII kategoria zaszeregowania przewiduje gwarancję uzyskania wynagrodzenia zasadniczego na poziomie płacy minimalnej, która będzie obowiązywała od 1 lipca br. Oznacza to, że już obecnie ponad połowa kategorii zaszeregowania plasuje się poniżej wynagrodzenia minimalnego (w wysokości od 1 lipca).

Oczywiście, o spełnieniu przesłanki otrzymywania co najmniej wynagrodzenia minimalnego decyduje suma różnych składników wynagrodzenia, ale po pierwsze nie wlicza się do tej sumy dodatku stażowego (który dla wielu pracowników samorządowych jest jedynym dodatkiem do wynagrodzenia zasadniczego), a po drugie o widełkach płacowych dla pracowników samorządowych zatrudnionych na podstawie umowy o pracę decydują także regulaminy wynagradzania (określając maksymalną wysokość wynagrodzenia zasadniczego). To jednak wskazywanie w akcie prawnym pochodzącym od organu jakim jest Rada Ministrów gwarancji zarobkowania (bo tak należy odczytywać ideę określenia minimalnego poziomu wynagrodzenia zasadniczego dla pracowników samorządowych) wyraźnie poniżej ustawowego wynagrodzenia minimalnego jest nie do pogodzenia ze spójnością systemu prawa. Powoduje to również zrozumiałe oburzenie adresatów tych rozwiązań, a także bezpośrednio wpływa na pogarszające się wskaźniki dotyczące chęci podejmowania pracy w tej sferze. Nie wymaga przy tym szerszego uzasadnienia stwierdzenie, że sytuacja taka jest jednoznacznie negatywna dla szeroko pojętego państwa.

Wzrost minimalnego wynagrodzenia zasadniczego o 50 lub 100 zł w zależności od kategorii zaszeregowania w połączeniu z pogarszającą się sytuacją finansową samorządów  będą skutkować dalszym spłaszczaniem wynagrodzeń oraz działać demotywująco na wysoko wykwalifikowaną kadrę.

Prezydium Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność”, działając na podstawie § 7 ust. 2 Uchwały KK nr 17/08 ws. zasad rejestracji i wyrejestrowania oraz funkcjonowania branżowych jednostek organizacyjnych Związku (z późn.zm.), dokonuje rejestracji Krajowej Sekcji Funkcjonariuszy i Pracowników Policji NSZZ „Solidarność”.

Decyzja wchodzi w życie z dniem podjęcia.

Prezydium Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność” przedstawia uwagi do projektu standardów raportowania dotyczące części ESRS S1 Own Workers (pracownicy spółki/grupy kapitałowej) z grudnia 2022 r.

Jak wskazuje projekt standardu, jego celem ma być określenie wymogów dotyczących ujawniania informacji, które umożliwią użytkownikom oświadczeń o zrównoważonym rozwoju zrozumienie istotnego wpływu przedsiębiorstwa na jego pracowników, a także powiązanych istotnych ryzyk i szans, w tym:

a) w jaki sposób przedsiębiorstwo wpływa na swoich własnych pracowników, pod względem istotnych pozytywnych i negatywnych faktycznych lub potencjalnych skutków;
b) wszelkie podjęte działania i wyniki takich działań w celu zapobieżenia, złagodzenia lub naprawienia rzeczywistych lub potencjalnych negatywnych skutków;
c) charakter, rodzaj i zakres istotnych ryzyk i szans zakładu związanych z jego wpływem i zależnością od własnej siły roboczej oraz sposób, w jaki zakład nimi zarządza;
d) skutki finansowe dla zakładu w perspektywie krótko-, średnio- i długoterminowej istotnych ryzyk i możliwości wynikających z wpływu zakładu i zależności od jego własnej siły roboczej.

1. Motyw (49) Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2022/2464 z dnia 14 grudnia 2022 r. w sprawie zmiany rozporządzenia (UE) nr 537/2014, dyrektywy 2004/109/WE, dyrektywy 2006/43/WE oraz dyrektywy 2013/34/UE w odniesieniu do sprawozdawczości przedsiębiorstw w zakresie zrównoważonego rozwoju wskazuje, które jednostki powinny ujawniać informacje, na temat czynników społecznych, w tym warunków pracy, zaangażowania partnerów społecznych, rokowań zbiorowych, równości, niedyskryminacji, różnorodności i włączenia społecznego oraz praw człowieka.

Informacje te powinny obejmować wpływ jednostki na obywateli, w tym na pracowników, i na zdrowie ludzi (…). Jednostki powinny również mieć możliwość informowania o możliwych zagrożeniach i tendencjach w zakresie zatrudnienia i dochodów.

Standardy sprawozdawczości, w zakresie zrównoważonego rozwoju powinny określać m.in. informacje, które muszą być ujawnione przez podmiot sprawozdający w odniesieniu do Deklaracji Międzynarodowej Organizacji Pracy dotyczącej podstawowych zasad i praw w pracy, podstawowych konwencji Międzynarodowej Organizacji Pracy. Do podstawowych konwencji MOP należą m.in. konwencja MOP nr 87 dotycząca wolności związkowej i ochrony praw związkowych, przyjęta w San Francisco dnia 9 lipca 1948 r. i konwencja MOP nr 98 dotycząca stosowania zasad prawa organizowania się i rokowań zbiorowych, przyjęta w Genewie dnia 1 lipca 1949 r.

Powyższe akty wymagają poszanowania swobody zrzeszania się oraz efektywnego uznania prawa rokowań zbiorowych, zapewnienia pracownikom swobodnego wykonywania praw związkowych (art.11 Konwencji MOP nr 87.) Pracownicy powinni korzystać z należytej ochrony przed wszelkimi aktami dyskryminacji, dążącymi do naruszenia wolności związkowej w dziedzinie pracy. Taka ochrona powinna odnosić się w szczególności do czynów mających na celu:

a) uzależnienie zatrudnienia pracownika od warunku, że nie przystąpi on do związku zawodowego lub przestanie należeć do związku zawodowego, b) wydalenie pracownika lub skrzywdzenie go we wszelki inny sposób z powodu jego przynależności do związku zawodowego lub udział w działalności związkowej poza godzinami pracy lub za zgodą pracodawcy, podczas godzin pracy (art. 1 Konwencji MOP nr 98).

Zaproponowane w projekcie standardy sprawozdawczości w sposób niewystarczający odnoszą się do wskazanych powyżej wymagań międzynarodowych standardów pracy.

Prezydium KK NSZZ „Solidarność” zwraca uwagę, że na str. 5 projektu standardów, w pkt. 2 lit a) nr V) – określającym cel standardów ESRS S1 Own workforce (własne zasoby ludzkie) literalnie – własna siła robocza- pracownicy – wskazana jest m.in. wolność zrzeszania, jednak nie znajduje ona odpowiedniego rozwinięcia w dalszej części projektu standardów. W dodatku A: zdefiniowano terminy (str. 20-27), ale nie została zawarta definicja wolności zrzeszania. W dodatku B2 (str. 47) zostały wskazane polityki (działania pracodawcy), które składają się na wolność związkową.

Bez zagwarantowania realnej i prawdziwej wolności zrzeszania, wolnej od wszelkiej ingerencji ze strony pracodawcy/przedsiębiorstwa nie można mówić o istnieniu realnego dialogu społecznego. Dlatego uzasadnione jest twierdzenie, iż kwestia wolności związkowej rozumiana jako stan braku utrudniania działania związkom zawodowym w przedsiębiorstwie nie została w sposób wystarczający uwzględniona w projekcie standardów.

Prezydium KK NSZZ „Solidarność” podkreśla, że w motywie 16) Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i rady (UE) 2022/2041 z dnia 19 października 2022 r. w sprawie adekwatnych wynagrodzeń minimalnych w Unii Europejskiej, unijny prawodawca wprost mówi o zjawisku zwalczania związków zawodowych. Informacja o zjawisku zwalczania związków zawodowych nie może zostać pominięta w opiniowanych standardach, gdyż nie pozostaje ono bez wpływu na sytuację pracowników. Zwalczanie związków zawodowych nie jest niczym innym jak łamaniem międzynarodowych standardów, objętych obowiązkiem raportowania.

Wobec powyższego, przyjęty sposób prezentacji standardów nie realizuje celu jakim jest wskazanie jak stosowanie/brak stosowania standardów MOP dotyczących działalności związków zawodowych wpływa na sytuację pracowników przedsiębiorstwa.

W opinii Prezydium KK NSZZ „Solidarność”, aby zrealizować cel raportowania należy:

1. wprowadzić definicję wolności związkowej, w oparciu o zasady wskazane
   w Konwencji 87 i Konwencji 98 MOP,
2. w części zarządzanie wpływami, ryzykiem i szansami (str. 9 standardów), jako realizacja celu wskazanego w pkt. 19 dodać część mówiącą o zaangażowaniu po stronie przedsiębiorstwa/pracodawcy we współpracę z pracownikami, przedstawicielami pracowników i związkami zawodowymi.

Projekt standardów odnosi się wyłącznie do zaangażowania pracowników, a całkowicie pomija kwestię zaangażowania pracodawcy/przedsiębiorstwa w dialog z pracownikami i ich przedstawicielami, w tym ze związkami zawodowymi. Zaangażowanie przedsiębiorstwa w dialog z pracownikami i ich przedstawicielami znacząco wpływa na sytuację pracowników i otoczenie przedsiębiorstwa. Ze względu na uprawnienia związków zawodowych takie jak prawo konsultacji projektów aktów prawnych czy wniosek o inicjatywę legislacyjną zaangażowanie przedsiębiorstwa we współpracę ze związkiem zawodowym może przynieść wymierne korzyści dla przedsiębiorstwa. Na przykład współpraca w zakresie procedowanych zmian legislacyjnych nie dotyczących bezpośrednio kwestii pracowniczych, ale ważnych dla działania przedsiębiorstwa np. zmian podatkowych czy innych. Dobra współpraca i zaufanie między przedsiębiorstwem, a związkiem zawodowym pozwoliło niejednemu przedsiębiorstwu przetrwać trudne czasy.

Niestety związki zawodowe spotykają się również z taką sytuacją, gdy ich zwalczanie jest elementem polityki przedsiębiorstwa. Nie jest to ujmowane w żadnym wewnętrznym dokumencie pod postacią „polityki antyzwiązkowej”, ale ma miejsce w rzeczywistości. W takim przypadku, działanie przedsiębiorstwa stanowi element ryzyka (koszty konfliktu i koszt alternatywny braku współpracy), które również powinno podlegać raportowaniu i zostać uwzględnione w standardach. Czynnik ten powinien więc zostać uwzględniony przy ocenie ryzyka, o którym mowa w opisie celów standardów raportowania.

2. Celem powyższej propozycji uzupełnienia wymaganych informacji nie jest nałożenie dodatkowych obowiązków raportowych na przedsiębiorstwo lecz zapewnienie, iż przekazane dane – standardy – pozwolą na pokazanie prawdziwego obrazu dialogu społecznego w przedsiębiorstwie.

Nie jest również właściwe, aby kwestia współpracy lub braku współpracy przedsiębiorstwa ze związkiem zawodowym była przedmiotem jednostronnej oceny przez przedsiębiorstwo, gdyż może prowadzić to do zniekształcenia prawdziwego obrazu sytuacji. Zgodnie z motywem 52 dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2022/2464 z dnia 14 grudnia 2022 r. w sprawie zmiany rozporządzenia (UE) nr 537/2014, dyrektywy 2004/109/WE, dyrektywy 2006/43/WE oraz dyrektywy 2013/34/UE w odniesieniu do sprawozdawczości przedsiębiorstw w zakresie zrównoważonego rozwoju dialog i wymiana poglądów między przedstawicielami pracowników a centralnym kierownictwem lub innym szczeblem kierownictwa powinna umożliwić wyrażenie opinii przez przedstawicieli pracowników.

Zwracamy uwagę, że co do zasady sprawozdawczość w zakresie zrównoważonego rozwoju powinna być opracowywana na zasadzie określonej w motywie 52 dyrektywy tj. w drodze konsultacji. Jednak, zdaniem Prezydium KK NSZZ „Solidarność”, ta część sprawozdania która dotyczy oceny dialogu społecznego, powinna podlegać uzgodnieniu z organizacjami związkowymi a w przypadku odmiennych stanowisk, związek zawodowy powinien mieć prawo zajęcia stosownego stanowiska, które będzie stanowiło element sprawozdania, jak wskazuje ostatnie zdanie motyw 52 dyrektywy.