Miesiąc: październik 2022

Prezydium Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność” pozytywnie ocenia zmiany zaproponowane w komisyjnym projekcie ustawy o zmianie ustawy o związkach zawodowych.

Szeroko rozumiana cyfryzacja stosunków pracy nie pozostaje bez wpływu na warunki pracy. Stawia to związki zawodowe przed nowymi wyzwaniami związanymi z ochroną pracowników pracujących z wykorzystaniem najnowszych technologii lub których praca jest zorganizowana lub oceniana za pomocą tychże. Stąd dostęp do informacji dotyczących zasad na jakich skonstruowane są algorytmy lub systemy sztucznej inteligencji wykorzystywane w pracy stał się niezbędnym do prowadzenia działalności związkowej, w tym do sprawowania kontroli nad przestrzeganiem w zakładzie pracy przepisów prawa pracy. Poszerzenie katalogu informacji, których pracodawca jest obowiązany udzielić na wniosek zakładowej organizacji związkowej o „parametry, zasady i instrukcje, na których opierają się algorytmy lub systemy sztucznej inteligencji, które mają wpływ na podejmowanie decyzji, a które mogą mieć wpływ na warunki pracy i płacy, dostęp do zatrudnienia i jego utrzymanie, w tym profilowanie” pozwoli zakładowym organizacjom związkowym na skontrolowanie pod kątem zgodności z prawem stosowanych zasad, co przyczyni się do wzmocnienia ochrony pracowników i przestrzegania prawa pracy.

Decyzja
Prezydium KK
nr 126/22
ws. opinii o projekcie rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości zmieniającego rozporządzenie ws. stanowisk i szczegółowych zasad wynagradzania urzędników i innych pracowników sądów i prokuratury oraz odbywania stażu urzędniczego

Prezydium Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność” zgłasza zastrzeżenia do propozycji wprowadzenia w rozporządzeniu w sprawie stanowisk i szczegółowych zasad wynagradzania urzędników i innych pracowników sądów i prokuratury oraz odbywania stażu urzędniczego nowego niestałego składnika wynagrodzenia, tj. stołecznego dodatku specjalnego.

Z jednej strony w uzasadnieniu projektu jako ratio legis wskazano założenie, zgodnie z którym świadczenie pracy w sądach i prokuraturach, których siedziba znajduje się w Warszawie, należy do najbardziej wymagających pod względem kompetencji, odporności na stres, dyspozycyjności, odpowiedzialności i realizacji zadań wymagających szczególnego nakładu pracy. Z drugiej strony jednoznacznie określono główny cel projektowanej instytucji dodatku specjalnego, którym jest zapobieżenie strukturalnym problemom kadrowym występującym w warszawskich sądach i prokuraturach, związanym z niewystarczającą obsadą na stanowiskach urzędniczych.

W pierwszej kolejności należy podnieść, że pomysł wprowadzenia przedmiotowego dodatku jest nietrafiony, ponieważ pracownicy (również Ci świadczący pracę w sądach i prokuraturach warszawskich) oczekują wyższych wynagrodzeń zasadniczych, a nie doraźnych, jednorazowych środków finansowych dla wybranej grupy pracowników, które w dłuższej perspektywie czasu nie rozwiążą problemów kadrowych w poszczególnych jednostkachsądownictwa powszechnego i powszechnych jednostkach organizacyjnych prokuratury.

Odnosząc się do podstawowego założenia istnienia szczególnego dodatku specjalnego, należy podnieść, że rozszerzone kompetencje sądów warszawskich, o których mowa w uzasadnieniu projektu w znakomitej większości dotyczą dwóch jednostek organizacyjnych, tj. Sądu Okręgowego w Warszawie i Prokuratury Okręgowej w Warszawie, a w warstwie merytorycznej dotyczą niemal wyłącznie orzeczników. Dlatego też nie można zgodzić się z argumentami podanymi w uzasadnieniu m.in. co do szczególnych kompetencji, większego zakresu obowiązków służbowych, czy też obciążenia pracą urzędników ww. jednostek mających siedzibę w Warszawie, albowiem dotyczy to wszystkich sądów i prokuratur w Polsce, które od wielu lat borykają się z problemami kadrowymi. Przykładem są np. małe jednostki, w których ze względu na braki kadrowe, pracownicy są obciążani tak wieloma zadaniami, że wyspecjalizowani są w różnych dziedzinach. W sądach i prokuraturach warszawskich można z całą pewnością powiedzieć o bardzo dużej liczbie wpływających i rozpoznawanych spraw, co niewątpliwie przekłada się na tempo wykonywanej pracy pod presją czasu, jednak pod względem nakładu wykonywanie czynności nie odbiega od tych wykonywanych w innych miejscach w kraju, gdyż wszystkie jednostki obowiązują te same przepisy.

Trudno nie zgodzić się z twierdzeniem, że sądy i prokuratury w Warszawie od lat mają strukturalne problemy kadrowe i borykają się z ogromnymi trudnościami w zakresie trwałego obsadzenia wakatów urzędniczych. Dotyka to większości jednostek sądownictwa w Polsce, jednak skala tego zjawiska w Warszawie, z uwagi na koncentrację na niewielkim obszarze wielu dużych sądów (w tym dwóch największych w Polsce), jest najbardziej widoczna.

Nawiązując do samego brzmienia proponowanych zmian należy podkreślić, że norma regulująca przyznanie stołecznego dodatku specjalnego zawiera bardzo ogólną treść. Wskazuje bowiem tylko na określoną grupę osób uprawnionych do jego otrzymania (urzędnik zatrudniony w sądzie lub w powszechnej jednostce organizacyjnej prokuratury mających siedzibę na obszarze m.st. Warszawy), tymczasowy charakter świadczenia (może zostać przyznany na „nieokreślony” czas określony) i jego maksymalną wysokość (25% wynagrodzenia zasadniczego i dodatku z tytułu zajmowanego stanowiska lub pełnionej funkcji łącznie), nie wskazując na żadne inne dodatkowe przesłanki, które zostały przedstawione dopiero w uzasadnieniu projektu (np. świadczenie pracy na obszarze m.st. Warszawy). W związku z powyższym jedynym kryterium przyznania dodatku jest fakt zatrudnienia w jednym z warszawskich sądów lub prokuratur. Łącznie z dodatkiem specjalnym przyznanym w najwyższej wysokości tj. 40%, będzie on wynosił 65% wynagrodzenia zasadniczego i dodatku z tytułu zajmowanego stanowiska lub pełnionej funkcji łącznie. Z pewnością zaś projektowana regulacja nie koresponduje z zasadą zaufania do państwa i wybrzmiewającą z orzecznictwa lojalności państwa wobec adresata norm prawnych. Nie gwarantuje bowiem unormowań o maksymalnej przewidywalności rozstrzygnięć podejmowanych przez organy stosujące prawo (por. wyrok z dnia 11 maja 2004 r., sygn. akt K 4/03, OTK ZU 2004, nr 5, poz. 41). Wobec braku precyzyjnych regulacji nie jest także do pogodzenia z transparentnością i przewidywalnością wydatkowania środków publicznych oraz kształtowania wynagrodzeń osób zatrudnionych w sądach i prokuraturze.

Ponadto na negatywną ocenę zasługuje propozycja sposobu finansowania stołecznego dodatku specjalnego, którego źródłem mają być oszczędności wypracowane przez dany sąd lub prokuraturę, które to środki już w latach ubiegłych w dużej mierze wydatkowane były na przyznanie pracownikom dodatków specjalnych. W efekcie tworzy się iluzję podejmowania działań zaradczych wobec bardzo trudnej sytuacji kadrowej sądów i prokuratury, nie przeznaczając na ten cel dodatkowych środków finansowych.

Prezydium KK stwierdza, że wprowadzenie stołecznego dodatku specjalnego w żaden sposób nie poprawi sytuacji, w tym kadrowej, w warszawskich sądach i prokuraturach. Dodać należy, że strona społeczna od wielu lat żąda systemowych rozwiązań w celu uregulowania płac w sądownictwie powszechnym, jak i jednostkach organizacyjnych prokuratury. Problem ten był poruszany m.in. w dezyderacie Sejmowej Komisji Sprawiedliwości i Praw Człowieka, postanowieniu sygnalizacyjnym Trybunału Konstytucyjnego dotyczącym waloryzacji wynagrodzeń, wystąpieniu Rzecznika Praw Obywatelskich w sprawie systemowego, ustawowego uregulowania płac w sądach i prokuraturach.

1. Prezydium Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność” opiniując projekt zmieniający po raz kolejny ustawę o zmianie ustawy o odpowiedzialności podmiotów zbiorowych za czyny zabronione pod groźbą kary zauważa iż przedłożony projekt nie zmienia treści art. 1 ustawy, co oznacza iż zakresem tego przepisu nadal pozostają czyny objęte przepisami art. 35 ustawy o związkach zawodowych. Tym samym zachowują aktualność uwagi zawartew Decyzji Prezydium KK Nr 86/18 ws. opinii o projekcie ustawy o odpowiedzialności podmiotów zbiorowych za czyny zabronione pod groźbą kary (UD 74).
2. W związku z powyższym pragniemy przypomnieć, iżZakres podmiotowy art. 35 ustawy
   o związkach zawodowych obejmuje osoby reprezentujące pracodawcę, które w związku z zajmowanym stanowiskiem albo pełnioną funkcją popełniły czyn określony w pkt 1-4. Mimo, iż odpowiedzialności za dokonanie czynu zabronionego podlegają wskazane w przepisie osoby, korzyść majątkową z czynu osiąga inny podmiot, a mianowicie pracodawca tj. podmiot zbiorowy w rozumieniu projektu ustawy.
   1. W ocenie NSZZ „Solidarność”, rozszerzenie odpowiedzialności za naruszenie art. 35 ustawy o związkach zawodowych również na podmioty zbiorowe, na zasadach określonych w projekcie w praktyce może przyczynić się do wzmocnienia ochrony działania związków zawodowych i prowadzić do skutecznego zniechęcenia, w szczególności duże przedsiębiorstwa, do naruszania ustawy o związkach zawodowych. Biorąc pod uwagę, iż zakładowa organizacja związkowa jest z mocy art. 26 pkt 3 ustawy o związkach zawodowych uprawniona do sprawowania kontroli nad przestrzeganiem w zakładzie pracy przepisów prawa pracy, wzmocnienie ochrony organizacji związkowej miałoby przełożenie na poprawę przestrzegania przez pracodawców prawa pracy i w konsekwencji, poprawę sytuacji materialnej i prawnej pracowników.
   2. W sferze zbiorowego prawa pracy, skutkiem naruszenia art. 35 ustawy
      o związkach zawodowych, w szczególności pkt. 2 dotyczącego przestępstwa utrudniania wykonywania działalności związkowej łączy się z uzyskiwaniem korzyści majątkowej przez podmiot zbiorowy – pracodawcę. Przez korzyść majątkową w tym przypadku należy rozumieć utrzymanie status quo w sferze poziomu świadczeń i zablokowanie dążeń organizacji związkowej do zwiększenia świadczeń dla pracowników, co mogłoby zostać osiągnięte, gdyby nie doszło do naruszenia np. przepisu art. 35 pkt. 2 ustawy o związkach zawodowych, tj. gdyby zrealizowany był np. obowiązek uzgadniania (uzyskania zgody zakładowej organizacji związkowej na treść postanowień) np. treści regulaminu wynagradzania czy regulaminu pracy. Korzyścią materialną jest również pomniejszenie wydatków w wyniku naruszania przepisów prawa pracy (przekraczanie norm czasu pracy, niewypłacanie nadgodzin, zaniżanie lub niewypłacanie wynagrodzeń), gdy naruszanie ustawy o związkach zawodowych ma na celu uniemożliwienie sprawowania kontroli przez zakładową organizację związkową nad przestrzeganiem przepisów prawa pracy w zakładzie.
   3. Związkom zawodowym nie przysługują takie uprawnienia kontrolne jakie przysługują Państwowej Inspekcji Pracy. Jednak, w przeciwieństwie do Inspekcji, związki zawodowe swoim działaniem są w stanie objąć większą liczbę pracodawców niż Inspekcja (ze względu na ograniczone zasoby kadrowe), zaś znakomita część postępowań kontrolnych Inspekcji wszczynana jest właśnie na wniosek zakładowych organizacji związkowych, na podstawie zaobserwowanych przez związki nieprawidłowości. Dlatego naruszanie ustawy o związkach zawodowych łączy się z wymiernymi korzyściami po stronie pracodawcy.
3. Pewien niepokój – z punktu widzenia zatrudnionych tam pracowników – budzi propozycja wyłączenia spod zakresu definicji podmiotów zbiorowych zawartej w nowym brzmieniu art. 2 u. pod. zbior. Skarbu Państwa, jednostek samorządu terytorialnego i ich związków oraz podmiotów zbiorowych: a) zatrudniających w co najmniej jednym roku z dwóch ostatnich lat obrotowych mniej niż 500 pracowników albo osiągających roczny obrót netto ze sprzedaży towarów, wyrobów i usług oraz z operacji finansowych nieprzekraczający równowartości w złotych 100 milionów euro i niebędących mikroprzedsiębiorcą, małym przedsiębiorcą ani średnim przedsiębiorcą w rozumieniu art. 7 ust. 1 pkt 1–3 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców (Dz. U. z 2021 r. poz. 162 i 2105 oraz z 2022 r. poz. 24 i 974); oraz b) których głównym celem ustawowym lub statutowym nie jest prowadzenie działalności gospodarczej – zob. art. 1 pkt 1 Projektu. W tej grupie podmiotów propozycja wprowadza tym samym przeszkodę w ściganiu czynów z art. 35 ustawy o związkach zawodowych, a nie sposób wykluczyć możliwości popełnienia tego rodzaju czynów przez kierownictwo tychże podmiotów.
4. Projekt ustawy na nowo, w sposób bardziej szczegółowy, określa przesłanki odpowiedzialności podmiotów zbiorowych – zob. art. 1 pkt 2 i 3 Projektu poprzez usunięcie dotychczasowych przepisów art. 3-5 oraz dodanie po art. 5 przepisów art. 5a‑5c w nowych brzmieniach. O ile podane tam nowe warunki odpowiedzialności prawnej nie budzą wątpliwości od strony materialnoprawnej o tyle w praktyce, pozostając w obszarze czynów zabronionych z art. 35 u. zw. zaw. w ewentualnej praktyce ich stosowania pojawią się problemy natury dowodowej praktycznie uniemożliwiające pociągnięcie kogokolwiek do odpowiedzialności. Tytułem przykładu należy wskazać na takie proponowane okoliczności – niezwykle trudne dowodowo jak: fakt braku należytej staranności w wyborze osoby, albo w nadzorze nad nią ze strony podmiotu zbiorowego (art. 5b ust. 2 pkt 1 Projektu) czy fakt posiadania wiedzy o nieprawidłowości w organizacji, która ułatwiła lub umożliwiła popełnienie czynu zabronionego (art. 5b ust. 2 pkt 4 Projektu). Wprost zwalnia od odpowiedzialności podmiot zbiorowy fakt braku posiadania wiedzy przez organy i osoby uprawnione do działania w imieniu lub w interesie tego podmiotu lub nabywcy oraz osoby, o których mowa w art. 5b ust. 1 o czynie zabronionym będącym podstawą odpowiedzialności i przy zachowaniu należytej staranności nie mogły takiej wiedzy uzyskać, a podmiot zbiorowy nie powstał w celu wykonania połączenia albo podziału (art. 16a ust. 6 dodanego w art. 1 pkt 9 Projektu).
5. W związku z uchyleniem dotychczasowego art. 16 ustawy zawierającego katalog czynów zabronionych stanowiących przesłankę odpowiedzialności podmiotu zbiorowego, co definitywnie w naszym przekonaniu usuwa wątpliwości w odniesieniu do objęcia odpowiedzialnością podmiot zbiorowy za czyny z art. 35 u.z.z. proponujemy aby z treści dotychczasowego przepisu art. 22 u. pod. zbior. stanowiącym odesłanie do przepisów kodeksu postępowania karnego usunąć wyrażenie „przedstawicielu społecznym” co pozwoli na wzięcie udziału w ewentualnym postepowaniu sądowym organizacji związkowych w tym właśnie charakterze.

(du użytku służbowego)

Prezydium Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność” negatywnie opiniuje projekt rozporządzenia Ministra Rozwoju i Technologii zmieniającego rozporządzenie w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy procesach galwanotechnicznych ze względu na uchybienia w zakresie techniki legislacyjnej oraz potencjalnie negatywne skutki proponowanych zmian dla pracowników.

Uwagi szczegółowe :

1. Nie można zgodzić się na uchylenie pkt 5 w § 1 ust. 2 rozporządzenia w obecnym brzmieniu. Powoduje to bowiem wyeliminowanie z tego rozporządzenia definicji legalnej substancji chemicznych i ich mieszanin, o których mowa odpowiednio w art. 2 pkt 1 i 2 ustawy z dnia 25 lutego 2011 r. o substancjach chemicznych i ich mieszaninach. Najbardziej pożądanym rozwiązaniem z punktu widzenia prawidłowej legislacji byłoby przykładowo dokonanie zmiany § 1 ust. 2 pkt 5 rozporządzenia poprzez odesłanie do wspomnianych przepisów ustawy, tak jak było dotychczas, tyle tylko że zamiast nieobowiązującej już ustawy istniałoby odesłanie do ustawy obowiązującej.
2. Zupełnie nieakceptowalne jest z punktu widzenia pracownika narażonego na szkodliwe czynniki chemiczne uchylenie § 10 ust. 6 dotychczasowego rozporządzenia. W pierwszej kolejności, wbrew temu co twierdzi autor projektu, przepis ten nie jest powtórzeniem przepisów zawartych w §12 ust. 2 pkt 2. Skoro § 12 jest po § 10 nie może być mowa o powieleniu treści §12 w §10. Po drugie, co jest istotniejsze, §10 ust. 6 dotyczy instalacji alarmowej na wypadek wyłączenia bądź awarii systemu wentylacji mechanicznej we wszystkich pomieszczeniach związanych z procesem galwanotechnicznym, które to pomieszczenia zostały wymienione w sposób wyczerpujący (katalog zamknięty) w §10 ust. 1 rozporządzenia. Natomiast §12 ust. 2 pkt 2 rozporządzenia dotyczy jednej tylko czynności wykonywanej w ramach procesu galwanotechnicznego, jakim jest kąpiel galwanizacyjna. Zatem § 10 ust. 6 dotyka problemu pod względem podmiotowym (miejsca), natomiast §12 ust. 2 pkt 2 pod względem przedmiotowym (konkretna czynność, będąca roztworem substancji chemicznych lub ich mieszanin stosowanym w procesie galwanotechnicznym). Trzeba bowiem podkreślić, że zmiany dot. uchylenia § 10 ust 6. w sposób bardzo istotny ograniczają zapewnienie odpowiednich rozwiązań technicznych, by jak najbardziej zminimalizować narażenie pracowników na występujące na stanowisku pracy zagrożenia. Ważne jest to tym bardziej, gdyż mamy do czynienia z pracami, w których chwila nieuwagi może spowodować tragiczne skutki. Jest tak bowiem poważnym źródłem zagrożenia są wykorzystywane w procesie galwanizowania substancje chemiczne, które często mają właściwości rakotwórcze lub toksyczne (w celu dokładnego poznania właściwości danych preparatów konieczne jest sprawdzenie informacji zawartych w kartach charakterystyki). W zależności od procesu technologicznego stosuje się substancje o działaniu rakotwórczym, mutagennym lub ostrym toksycznie.

W galwanizerni występują następujące czynniki rakotwórcze:

•    bezwodnik kwasu chromowego,

•    dichromian potasu,

•    dichromian sodu,

•    siarczan niklu,

•    chlorek niklu,

•    azotan niklu zawarty w Gardobond R/51; 3190E, 4040,

•    bezwodnik kwasu chromowego zawarty w Bonderite,

•    formaldehyd zawarty w kleju BWF-41.

Natomiast do czynników o działaniu toksycznym należą:

•      azotyn sodu,

•      cyjanek sodu,

•      cyjanek potasu,

•      cyjanek srebra,

•      Gardobond AS 4200 B,

•      Gardobond AS 4200 F,

•      Gardobond Z 3190 A,

•      Gardacid P 4392,

•      Chlorek niklu,

•      Siarczek sodu 9-wodny.

Wobec tego sygnalizacja dźwiękowa i świetlna jest najskuteczniejszym sposobem informowania pracownika o zagrożeniu związanym z wadliwie działającą bądź zupełnie wyłączoną wentylacją mechaniczną we wszystkich miejscach związanych z procesem galwanotechnicznym, czyli pomieszczeniach: lakierni, galwanizerni, magazynach chemicznych i laboratorium.

Wobec tego nie można się zgodzić z twierdzeniem zawartym w pierwszym zdaniu pkt IV uzasadnienia projektu rozporządzenia, albowiem proponowane zmiany w powyższym zakresie absolutnie nie są ukierunkowane na podwyższenie standardów bezpieczeństwa w przedsiębiorstwach reprezentujących branżę galwanotechniczną. Wręcz przeciwnie, projektowane zmiany mogą doprowadzić do większego zagrożenia dla zdrowia pracowników.

 3. W § 14 ust. 2 oraz § 21 ust. 3 w projektowanym brzmieniu rozporządzenia mowa jest o substancjach stwarzających zagrożenie lub mieszaninach stwarzających zagrożenie, jednakże słowniczek rozporządzenia nie zawiera definicji legalnej tych substancji i mieszanin. Należy zatem wprowadzić przykładowo odesłanie do art. 2 pkt 31 ustawy z dnia 25 lutego 2011 r. o substancjach chemicznych i ich mieszaninach. Ta uwaga również dotyczy projektowanego dodanego zdania drugiego do § 22 ust. 1.