Dzień: 2021-02-23

Prezydium Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność”, na wniosek profesora Zbigniewa Krysiaka, wyraża zgodę na użycie nazwy i znaku graficznego NSZZ „Solidarność” na stronie internetowej www.puncs.pl Powszechnego Uniwersytetu Chrześcijańsko-Społecznego Świętego Jana Pawła II i Sługi Bożego Roberta Schumana.

Prezydium Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność”, na wniosek dr. Marusza Wrony, wyraża zgodę na użycie nazwy i znaku graficznego NSZZ „Solidarność” w publikacji jubileuszowej Akademii Sztuk Pięknych w Gdańsku.

I. Prezydium KK NSZZ „Solidarność” przedłożone do wyrażenia opinii, rozwiązania prawne zawarte w poselskim projekcie zmian ustawy z dnia 20 marca 2015 r. o działaczach opozycji antykomunistycznej oraz osobach represjonowanych z powodów politycznych (Druk Sejmowy nr 917) opiniuje pozytywnie z uwagi na cel jakim jest poprawa dotychczasowej sytuacji życiowej wielu grup społecznych objętych ww. ustawą oraz innymi ustawami z nią związanymi.  Niemniej jednak wybrane rozwiązania zawarte w Projekcie ustawy skłaniają do przedstawienia następujących uwag szczegółowych:

1. Istnieje ryzyko przyjęcia niesprawiedliwego rozwiązania wprowadzenia uzależnienia opłat wnoszonych przez członków Korpusu Weteranów Walk o Niepodległość Rzeczypospolitej Polskiej oraz działaczy opozycji antykomunistycznej i osób represjonowanych z powodów politycznych za pobyt w domu pomocy społecznej albo o odmowie zwolnienia z opłat od możliwości i sytuacji finansowej gminy (art. 8 ust. 2 projektu).
2. Użyte wyrażenie „pomoc pieniężna jednorazowa” w kontekście możliwości wielokrotnego jej wypłacania (art. 1 pkt 1c projektu) należy doprecyzować.
3. Uzasadnionym jest zastanowienie się nad postulatem uzupełnienia przepisu art. 10 ust. 6 ustawy o działaczach […] aby pomoc pieniężna dotyczyła, oprócz dostosowania pomieszczeń mieszkalnych, również niezbędnej infrastruktury  (art. 1 pkt 1b projektu).
4. Należy rozważyć dokonanie poprawek o charakterze techniczno-legislacyjnym (kwestia tych samych treści w różnych zmienianych ustawach, zamiast powołania jednej – np. o ubezpieczeniach społecznych – odpowiednio umieścić odesłania w pozostałych zmienianych ustawach).
5. Prezydium KK proponuje wprowadzenie dłuższego vacatio legis dla proponowanych zmian, za wyjątkiem przepisów o częściowym lub całkowitym zwrocie kosztów za leki i leczenie medyczne oraz pomoc jednorazową doraźną w formie zasiłku celowego.
6. Oceniając pozytywnie proponowane rozwiązania dotyczące rozszerzenia zakresu dofinansowania wskazane w proponowanej treści art. 10 ust. 2 pkt 1 należy rozważyć  także zwiększenie pułapów, od których uzależnione jest otrzymanie pomocy pieniężnej co pozwoliłoby na korzystanie z pomocy pieniężnej w większym zakresie oraz szerszej grupie osób.
7. Należy ponownie przyjrzeć się postanowieniom art. 12a ustawy w kształcie  proponowanym w projekcie albowiem może  prowadzić do naruszenia równości w dostępie do świadczeń pracowników. Ewentualne przyznanie osobom uprawnionym z niniejszej ustawy dodatkowych dni urlopowych jest oczywiście do rozważenia, ale postanowienia w tym zakresie powinny zostać uściślone.
8. Należy też podzielić pozytywną ocenę pomysłu ograniczenia negatywnych skutków represji w zakresie naliczania wysokości świadczeń emerytalno-rentowych wskazany w proponowanej zmianie treści art. 6 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Wątpliwości budzi jedynie fakt, czy jest to zmiana wystarczająca.

II. Przy okazji nowelizacji ww. ustawy oraz innych związanych z nią ustaw NSZZ „Solidarność” pragnie poddać pod rozwagę  postulat legislacyjny niezwiązany z omawianą nowelizacją a dotyczący rozszerzenia definicji działacza opozycji antykomunistycznej o osoby poniżej 17 roku życia, które walczyły o wolną Polskę działając w różnych organizacjach. Brak takiego rozwiązania związanego z kryterium odpowiedzialności karnej jako warunku uznania kogoś za działacza opozycji objętego dobrodziejstwem tej ustawy należy uważać w tym wypadku za dyskryminujący wobec ówczesnych osób poniżej 17-tego roku życia działających w opozycji.

Prezydium Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność” pozytywnie ocenia kierunek zmian zaproponowanych w projekcie ustawy Ministra Rodziny i Polityki Społecznej o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz niektórych innych ustaw  z dnia 22 stycznia 2021 r. (dalej: projekt).
Projekt zawiera liczne rozwiązania porządkujące oraz ułatwiające stosowanie przepisów ubezpieczeniowych. Nie ma jednak w całości takiej natury; w części przypadków są to rozwiązania o dużych konsekwencjach praktycznych dla płatników i ubezpieczonych. Wobec części rozwiązań warto rozważyć rozwiązania alternatywne.
Zdaniem NSZZ „Solidarność” projekt pokazuje przede wszystkim potrzebę dalszych prac nad bardziej fundamentalnymi zmianami w systemie ubezpieczeń społecznych. Poza kwestią wielokrotnie podnoszoną w zakresie konieczności wprowadzenia pełnej składki na ubezpieczenie emerytalne i rentowe przy umowie zlecenia oraz kumulacji tytułów ubezpieczeniowych należy zwrócić uwagę na pilną potrzebę prac nad:
– konstrukcją dobrowolnego ubezpieczenia, którego to obecnie obowiązująca konstrukcja pokazała całą swoją dysfunkcyjność w okresie epidemii Covid-19. NSZZ „Solidarność” stoi na stanowisku konieczności  wprowadzenia regulacji obligującej osoby prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą do jej opłacania;
– konstrukcją samego prawa nabycia statusu emeryta. W obecnym stanie prawnym, w którym przesłanką nabycia prawa do emerytury jest jedynie wiek, co powoduje możliwość uzyskania statusu emeryta i równocześnie otrzymywania emerytury, której wysokość w żaden sposób nie zapewnia możliwości realizacji najbardziej elementarnych potrzeb bytowych, nie da się zachować spójności z obowiązującą regulacją, iż prawo do zasiłku chorobowego  za okres po ustaniu  tytułu ubezpieczenia (oraz prawo do zasiłku rehabilitacyjnego czy zasiłku wyrównawczego) nie przysługuje osobie, która ma ustalone prawo do emerytury;
– w kontekście proponowanych zmian porządkujących system ubezpieczeń społecznych NSZZ „Solidarność” zwraca uwagę  na problem zróżnicowanych okresów przedawnienia.  Zgodnie z art. 24 ust 4 o systemie ubezpieczeń społecznych należności z tytułu składek ulegają przedawnieniu po upływie 5 lat. Natomiast zgodnie z art. 133 ust 1 pkt 2 ustawy o emeryturach i rentach z FUS w razie ponownego ustalenia przez organ rentowy prawa do świadczeń następuje to za okres 3 lata. Racjonalne wydaje się wydłużenie okresu 3 lat do 5 w celu zwiększenia całościowej spójności regulacji;
– problematyka składu Rady Nadzorczej ZUS. W ostatnim czasie znacząco zwiększyła się liczba przedstawicieli reprezentatywnych organizacji pracodawców w Radzie Nadzorczej ZUS co jest prostą konsekwencją uzyskania przez kolejne organizacje przymiotu reprezentatywności na potrzeby RDS. Pracodawcy mają w tej chwili 6 przedstawicieli podczas, gdy reprezentatywne organizacje związkowe 3. Strona rządowa ma tylko 4 mandaty w Radzie. Narusza to proporcje i wpływ na decyzje Rady. Partnerzy społeczni powinni mieć równą liczbę reprezentantów. Zmiany powinny pójść w kierunku ograniczenia liczby przedstawicieli pracodawców do 3 i rotacyjnej obsady przez nich mandatów.
Podsumowując, NSZZ „Solidarność” uważa, że opiniowany projekt pokazuje, przede wszystkim pilną potrzebę bardziej pogłębionych prac biorących także pod uwagę konieczność przeprowadzenia analizy niezbędnych zmian w polskim systemie ubezpieczeniowym ze względu na wdrażanie Europejskiego Filara Praw Socjalnych i nadania im znacznego przyspieszenia.
Uwagi szczegółowe do projektu
W dalszej części stanowiska zastosowano numerację propozycji przedstawionych w projekcie zawartą w Uzasadnieniu.

1. Jako szczególnie ważne ze względu na stabilność wpływów do Funduszu Ubezpieczeń Społecznych jak też interes ubezpieczonych należy zaliczyć propozycję nr 1 (ujednolicenie zasad objęcia ubezpieczeniami wspólników jednoosobowych spółek z ograniczoną odpowiedzialnością oraz wspólników spółki jawnej, partnerskiej lub komandytowej) oraz propozycję nr 9 (inny sposób waloryzacji składek oraz kapitału początkowego dla osób, które wystąpią o emeryturę w czerwcu).
2. W odniesieniu do propozycji nr 8 (zwiększenie zakresu ochrony rentowej osób, które stały się całkowicie niezdolne do pracy w okresie pobierania świadczenia pielęgnacyjnego, specjalnego zasiłku opiekuńczego lub zasiłku dla opiekuna, bądź po ustaniu prawa do tych świadczeń) proponowany kierunek zmian jest właściwy, ale nie rozwiązuje istoty problemu. Preferowanym rozwiązaniem jest wprowadzenie obowiązku opłacania składki przez cały okres pobierania wyżej wskazanych świadczeń.Najlepszym rozwiązaniem byłoby opłacanie składek za cały czas pracy opiekuna nie ograniczając się do okresów minimalnych 20/25 lat. Uznając prawo opiekunów do ubezpieczenia społecznego nie ma podstaw do ograniczenia okresów jego ubezpieczenia.
3. W wypadku propozycji nr 10 (Ujednolicenie przepisów w zakresie przeliczania emerytur z tzw. starego i nowego systemu – emerytów kontynuujących aktywność zawodową i rozliczania świadczeń oraz ujednolicenie zasad udostępniania danych i dokumentów niezbędnych do ustalania prawa do świadczeń i ich wysokości albo potwierdzania istnienia do nich prawa w systemie pracowniczym i zaopatrzeniowym) należy rozważyć rozwiązanie alternatywne. Po pierwsze należy przyjąć, że ze względu na sytuację na rynku pracy i prognozowaną wysokość przyszłych świadczeń emerytalnych należy zachować/wprowadzić wszelkiego rodzaju rozwiązania promujące dłuższą, ponad ustawowy wiek emerytalny, aktywność. Można założyć, że starsze osoby (które otrzymują świadczenia emerytalne z tzw. starego systemu) napotykają więcej przeszkód związanych ze stanem zdrowia czy poziomem kompetencji, aby kontynuować aktywność zawodową – tak więc bardziej korzystne zasady przeliczania świadczenia (w stosunku do „młodszych” emerytów) wydają się zasadne. Tak więc, zdaniem NSZZ „Solidarność” nie ma potrzeby likwidacji art. 110 ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Postulujemy także taką modyfikację, aby wniosek o przeliczenie emerytury (w nowym i starym systemie) można było składać raz na 6 miesięcy a nie raz do roku.
4. W wypadku propozycji nr 11 (Prawo do świadczeń z ubezpieczenia chorobowego) należy podkreślić, że ustawodawca nie przedstawił żadnego uzasadnienia przemawiającego za skróceniem okresu pobierania zasiłku chorobowego po ustaniu ubezpieczania chorobowego do 91 dni.

Decyzja
Prezydium KK
nr 26/21
ws. projektu ustawy o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych
z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych
oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (Dz. U. z 2020 r. poz. 1842), nr EW-020-389/21

Prezydium Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność” zdecydowanie negatywnie ocenia poselski projekt ustawy o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (Dz. U. z 2020 r. poz. 1842)EW-020-389/21.
Zaproponowana w projekcie zmiana polega na wprowadzenia na czas obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii, ogłoszonego z powodu COVID-19, zasady, iż w okresie czasowej niezdolności do pracy, tj. od pierwszego dnia choroby świadczenia przysługujące pracownikowi finansowane byłyby przez Fundusz Ubezpieczeń Społecznych za pośrednictwem Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. W konsekwencji, w okresie tym, pracodawcy byliby zwolnieni z obowiązku wypłacania wynagrodzenia chorobowego.
Jako uzasadnienie proponowanej zmiany projektodawcy wskazują trudną sytuację przedsiębiorstw związaną z zamrażaniem gospodarki w związku z walką z COVID-19, brak należytego wsparcia ze strony Państwa oraz konieczność zdjęcia z przedsiębiorców ciężarów administracyjnych. Likwidacja obowiązku wpłaty przez pracodawcę wynagrodzenia chorobowego w sytuacji pandemii i sezonu grypowego miałaby stanowić wsparcie dla przedsiębiorców, którego wysokości jednak projektodawcy nie są w stanie wskazać.
Zaproponowana zmiana zdecydowanie pogarsza sytuację pracownika, gdyż w przypadku jej wprowadzenia, na pracowników przerzucone zostałoby ryzyko odmowy wypłacenia przez ZUS świadczenia chorobowego. Sytuacja taka może mieć miejsce, gdy pracodawca będzie miał zaległości w zgłoszeniu pracownika do ubezpieczenia lub opóźnienia  we wpłatach na ZUS.
Istnieje realne ryzyko, iż  w przypadku powyższych nieprawidłowości z winy pracodawcy, niektórzy pracownicy mogą pozostać w tym okresie choroby bez środków do życia. Propozycja przerzucenia na pracowników ryzyka ubezpieczeniowego jako elementu wspierania przedsiębiorców w walce z ekonomicznymi skutkami epidemii musi spotkać się ze zdecydowanym sprzeciwem Związku.
Nie ulega wątpliwości, iż w związku z zamrożeniem gospodarki w ramach walki z epidemią, niektórzy pracodawcy z branż objętych ograniczeniami działania mogą znaleźć się w trudniej sytuacji. Należy jednak zauważyć, iż zakresem proponowanych zmian objęci mają zostać nie tylko ci pracodawcy, których działalność doznaje ograniczeń lub którzy ponieśli znaczne straty w związku z epidemią ale zakresem zmian objęci mają być wszyscy pracodawcy. Również ci pracodawcy, których obroty i dochody nie spadły lub wręcz zwiększyły się. Zrealizowanie proponowanej zmiany będzie skutkowało wsparciem, kosztem pogorszenia bezpieczeństwa pracowników, również  tych pracodawców, których sytuacja ekonomiczna nie uległa pogorszeniu lub poprawiła się w czasie epidemii. A to przemawia za tym, iż zaproponowane rozwiązanie nie jest właściwe do osiągnięcia celu wskazanego w uzasadnieniu do projektu, zaś jego koszt społeczny jest nie do zaakceptowania.