Miesiąc: listopad 2020

Sprawozdanie jest pierwszym rocznym sprawozdaniem dotyczącym prognozy strategicznej.  Podjęto w nim próbę określenia, w jaki sposób prognozowanie będzie wykorzystywane przy kształtowaniu polityki, aby wzmocnić odporność UE w czterech wzajemnie powiązanych wymiarach: społecznym i ekonomicznym, geopolitycznym, ekologicznym i cyfrowym.
Właściwa jest diagnoza o potrzebie ambitnego zarządzania kryzysowego w przypadku sytuacji nadzwyczajnych na dużą skalę na szczeblu UE. Właściwe jest również zwrócenie uwagi, że kluczowe jest wypracowanie odpowiedniej równowagi między dobrostanem obecnego pokolenia i przyszłych pokoleń. I ważne jest  w jaki  sposób  mierzymy postęp i postrzegamy „dobrostan”.
Wpisanie prognozy strategicznej w kształtowanie polityki UE  jest słuszne. Jednak zdaniem Prezydium Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność  konieczne jest włączenie przedstawicieli partnerów społecznych, zwłaszcza związkowych w proces prognozowania. Istotne byłoby również wykorzystanie mechanizmów europejskiego dialogu społecznego w tym zakresie.
W sytuacji, która zaistniała w roku 2020 z powodu pandemii COVID-19 szczególnie ważne jest, aby móc nie tylko reagować post factum na zaistniałe zdarzenia, ale również mieć możliwość kształtowania przyszłości, a co za tym idzie – tworzenia wizji i planowania scenariuszy. Takim narzędziem może stać się  prognoza  strategiczna , która powinna odgrywać kluczową rolę w kształtowaniu polityki UE w taki sposób, aby  dostosować się do przyszłych wyzwań. Zastanowić się jednak należy w przypadku tak dynamicznie rozwijającej się sytuacji czy częstotliwość zmian  wskaźników nie powinna być prezentowana w okresach kwartalnych w badanych obszarach i  w jaki sposób poprawiać ich dostępność na poziomach krajowych.
Prezydium Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność” wskazuje na ważne z punktu widzenia Związku sprawy oraz zwraca uwagę na pewne wątpliwości oraz braki w poszczególnych wymiarach czterowymiarowej analizy odporności.
Wymiar społeczny i ekonomiczny
Dokument trafnie wskazuje na zagrożenia w systemie zdrowia wywołane pandemią oraz podkreśla konieczność przewidywania zagrożeń tego typu w przyszłości.
Nie ulega wątpliwości przed jak dużym wyzwaniem stoją kraje jeśli chodzi o dostępność do świadczeń zdrowotnych, które w wyniku Covid- 19 zostały odroczone. Dokument dostrzega problemy demograficzne, ale mocniejsze akcenty należy postawić na wzmocnienie  potencjału  i wynagrodzeń  personelu  służącego opiece zdrowotnej, opiece długoterminowej,  a także opiece społecznej. We wskaźnikach  monitorujących wymieniono tylko dwa zawody w zakresie zdrowia: lekarze i pielęgniarki. Natomiast współczesna opieka medyczna potrzebuje w równym stopniu średniego  i technicznego personelu, który odgrywa niezaprzeczalną role w walce z Covid- 19, a w przyszłości jego rola będzie ulegać zwiększeniu.
Natomiast w dokumencie nie zdiagnozowano problemu edukacji dzieci, które mają różnego rodzaju dysfunkcje. Widoczny jest w Polsce brak programów skierowanych głównie do rodziców zajmujących się nimi. Pozostawieni są oni samym sobie.  Taka sama sytuacja dotyczy rodziców i dzieci z rodzin niewydolnych wychowawczo. A przecież to właśnie edukacja jest tym elementem, który daje możliwość  dzieciom w przyszłości wyjścia ze sfery patologii, ubóstwa itd. Nie zdiagnozowano również braku wsparcia psychologicznego rodzin z dysfunkcjami, osób samotnych, seniorów czy  konieczność walki z przemocą wobec dzieci czy kobiet w okresie epidemii.
Należy zgodzić się ze stwierdzeniem, że szansą w podwyższaniu odporności w wymiarze społecznym i ekonomicznym – „zasadnicze znaczenie mają inwestycje w kapitał ludzki i innowacje, dobrze funkcjonujące instytucje oraz atrakcyjne otoczenie biznesowe”. Dodać jednak należy, że w kontekście zaleceń Semestru Europejskiego, niezbędne jest również przewidywalne i odpowiednio kreowane otoczenie regulacyjne, które bazuje na dialogu społecznym.
Wątpliwości budzi fragment w kontekście sytuacji w Polsce: „banki są lepiej dokapitalizowane niż w 2008 r. i są w stanie udzielać pożyczek gospodarstwom domowym i przedsiębiorstwom”, szczególnie w zakresie udzielania pożyczek gospodarstwom domowym.
Warte odnotowania jest zwrócenie uwagi, że spółdzielnie, towarzystwa ubezpieczeń wzajemnych, stowarzyszenia niedochodowe, fundacje i przedsiębiorstwa społeczne wsparły administrację publiczną w walce z kryzysem. Pokazały one swoją zdolność do dostarczania szerokiego wachlarza produktów i usług na jednolitym rynku w warunkach, w których przedsiębiorstwa nastawione na zysk nie byłyby w stanie uzyskać odpowiedniego zwrotu z kapitału, co pomogło stworzyć i utrzymać miliony miejsc pracy. Są one również istotną siłą napędową innowacji społecznych.
Przedstawiona analiza w zakresie odporności rynku pracy w Polsce zawiera prawidłowe wnioski. Z prototypowej tabeli wskaźników dotyczącej odporności społecznej i gospodarczej odnoszącej się do kryzysu związanego z COVID-19, wynika niska podatność Polski na ryzyko związane z COVID w zakresie rynku pracy. W szczególności pozytywnie oceniono ryzyko w zakresie stopy bezrobocia oraz ograniczenie bezrobocia długotrwałego. Jednakże należy pamiętać, że sytuacja jest dynamiczna i może się zmienić w okresie kwartalnym. Dlatego prezentowane wskaźniki odporności powinny być prezentowane częściej.
Wymiar geopolityczny
W wymiarze geopolitycznym konieczne jest uwzględnienie  potrzeb i interesów wszystkich krajów członkowskich. Niestety przykład projektu Nord Stream 2 postawił pod znakiem zapytania solidarność europejską i skłonił do negatywnej refleksji na temat przyszłości UE jako regionu, w którym możliwe jest budowanie europejskiego, szerokiego konsensusu. Projekt ten pokazał również światu zewnętrznemu, że możliwe jest dzielenie UE według interesów gospodarczych. Jednocześnie stoi to w sprzeczności z postulowanym w dokumencie zmniejszeniem zależności od dostaw surowców z zewnątrz.
Wymiar ekologiczny
Mocno przerażająca jest wizja  prognozowana przez MOP  o likwidacji do 2030 roku 72 milionów pełnoetatowych miejsc pracy, która powinna zmobilizować rządzących do prowadzenia jasnej, czytelnej, uporządkowanej polityki klimatycznej we współpracy z partnerami społecznymi.
Wymiar cyfrowy
Dokument słusznie wskazuje konieczność walki z wykluczeniem cyfrowym jako warunku poprawy sytuacji na rynku pracy. Wszelkie inwestowanie w kompetencje i kwalifikacje są w tej chwili kluczowe.
Z polskiej perspektywy niezbędne są dalsze inwestycje w wyposażenie techniczne uczniów, nauczycieli, ale także pracowników administracji publicznej i samorządowej w kontekście nauki i pracy zdalnej. Elementem wyposażenia technicznego jest nie tylko sprzęt ale i  dostęp do taniego i efektywnego internetu w szczególności na terenach wiejskich. Jak podkreśla dokument  niepokój budzi przepaść cyfrowa między obszarami wiejskimi, a miejskimi. 
W czasie kryzysu odnotowano znaczny brak prawie wszystkich rodzajów danych, na podstawie których tworzone są modele (takich jak dane dotyczące zatrudnienia, zaufania konsumentów i produkcji), a także opóźnienia w opracowywaniu danych. Poprzeć należy również szanse jakie wiążą się z rozwojem technologii cyfrowej  – np. kontynuacja  dalszego postępu w opiece zdrowotnej. Podkreślić należy również rolę technologii cyfrowych w zapewnieniu  ciągłość szkoleń i kształcenia, podczas gdy szkoły zostały zamknięte w czasie kryzysu. Ważne jest tutaj likwidowanie przepaści cyfrowej w kontekście dostępności sprzętu i łączności.
Monitorowanie odporności
W komunikacie została przedstawiona propozycja monitorowania odporności, nowego wyznacznika kształtowania polityki UE. Tabele wskaźników odporności mają współtworzyć w ramach wstępnej dyskusji kraje członkowskie i kluczowe zainteresowane strony. Nie dookreślono jak będzie przebiegał dobór „kluczowych zainteresowanych stron” oraz ich roli. W tym kontekście warto wziąć pod uwagę europejskich i krajowych partnerów społecznych.. Zaprezentowano prototypową tabelę wskaźników dotycząca odporności społecznej i gospodarczej odnoszące się do kryzysu związanego z COVID-19 oraz prototypowe tabele wskaźników dotyczące geopolitycznego, ekologicznego i cyfrowego wymiaru odporności – stanowią podsumowanie w zakresie podatności danych obszarów na zagrożenie. Z perspektywy dostępności danych, kierowanych do społeczeństwa, tabele powinny być bardziej szczegółowe. Poza tym na ostateczne wyniki, mogą mieć znaczący wpływ także działania prowadzone przez odpowiednie kraje członkowskie – w tym tarcze finansowe – które stanowią znaczny impuls rozwojowy kierowany do konkretnych obszarów. Dodatkowo w komunikacie wskazuje się, że prognoza strategiczna pozwoli uzyskać dynamiczny i perspektywiczny obraz synergii oraz kompromisów zachodzących między poszczególnymi celami polityki i obszarami polityki UE, co doprowadzi do przyjęcia spójnego podejścia strategicznego. W celu pełnej realizacji tego założenia należy dokonać pogłębionej analizy dotychczasowych instrumentów kontroli, aby w efektywny sposób zarządzać danymi. Kraje członkowskie powinny otrzymać jasne wytyczne w zakresie obowiązkowo przekazywanych danych, aby nie dochodziło do manipulacji w zakresie ich przekazywania, tym samym powodując, że obraz sytuacji może nie być rzetelny. 

Prezydium Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność” negatywnie opiniuje projekt ustawy Ministra Rodziny i Polityki Społecznej z 2 listopada 2020  roku o zmianie ustawyo emeryturach i rentach z FUS oraz niektórych innych ustaw.
Projekt zakłada mieszaną procentowo – kwotową waloryzację emerytur i rent w 2021 r.  w kwocie nie mniejszej niż 50 zł. Waloryzacja kwotowa nie dotyczy świadczeń niższych od minimalnej emerytury. Jak wskazuje projektodawca (art. 6 projektu) w razie osiągnięcia wskaźnika ustawowej waloryzacji w wysokości 4,16, nastąpi wyłącznie waloryzacja procentowa. Projekt zakłada podniesienie najniższej emerytury do 1250 zł, najniższej renty z tytuły całkowitej niezdolności do pracy do 1250 zł a najniższej renty dla osób częściowo niezdolnych do pracy do 937,50 zł.
Istnieje realna obawa, że z uwagi na postępujący proces inflacji wskazanie elementu waloryzacji kwotowej w wysokości określonej w projekcie pozostanie tylko elementem wizerunkowym, bez realnego wpływu na wysokość najniższych świadczeń emerytalno-rentowych.
W ocenie NSZZ „Solidarność” kluczowe jest zagwarantowanie by waloryzacja zapewniła:
–  zabezpieczenie bytu emerytów otrzymujących najniższe świadczenia emerytalne oraz najniższe renty, uwzględniające całokształt sytuacji wynikającej z epidemii Covid-19 (przykładowo zwiększone koszty życia, które są następstwem konieczności korzystania z odpłatnych świadczeń zdrowotnych i rehabilitacyjnych);
– utrzymanie świadczeń, w wysokości niezbędnej do uzyskania globalnego popytu wewnętrznego, który jest kluczowy dla poprawy sytuacji makroekonomicznej w 2021 r., w którym to środki emerytalno-rentowe mają coraz większe znaczenie.
NSZZ „Solidarność” zwraca uwagę, że pandemia COVID-19 w największym stopniu dotyka osoby starsze. Efektem tego jest obserwowany znaczący wzrost wydatków gospodarstw emerytów i rencistów na leki, materiały medyczne i świadczenia zdrowotne, których dostępność jest w obecnej, nadzwyczajnej sytuacji bardzo ograniczona, stąd w roku 2021 w najtrudniejszej sytuacji znajdą się osoby osiągające najniższe świadczenia emerytalno-rentowe. Już w chwili obecnej dostęp do wielu usług publicznych jest mocno ograniczony.
W związku z powyższym NSZZ „Solidarność” postuluje:
– podniesienie kwotowego elementu waloryzacji z 50 zł do nie niższej wysokości niż 100 zł
– podniesienie wysokości najniższej emerytury oraz renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy do wysokości 1300 zł i proporcjonalnie do 975 zł najniższej renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy.
Waloryzacja kwotowa w wysokości nie niższej niż 100 zł oraz podniesienie najniższej emerytury do 1300 zł wychodzi naprzeciw oczekiwaniom społecznym w okresie przedłużającego się stanu epidemii Covid-19 i pozwala zapewnić bezpieczeństwo socjalne gospodarstw emeryckich.
Jednocześnie, NSZZ „Solidarność” po raz kolejny podkreśla konieczność bardzo pilnego wprowadzenia obowiązku odprowadzania składek od całości wynagrodzenia otrzymywanego przez zleceniobiorcę. Niezbędne jest również objęcie obowiązkowym ubezpieczeniem społecznym wszystkich tytułów wykonywania i świadczenia pracy oraz prowadzonej pozarolniczej działalności gospodarczej, bez względu na charakter wiążącej umowy. Liczba 333 tys. osób, które otrzymują w chwili obecnej świadczenie emerytalne niższe od najniższej emerytury jest tykającą bombą zegarową dla bezpieczeństwa i zachowania spójności społecznej. Mamy świadomość, że pewna niewielka część tych osób, to osoby których sytuacja osobista pozwalała na niską aktywność zawodową, ale w większości są to osoby, będące ofiarami regulacji wymuszającymi wykonywanie nieoskładkowanej (lub bardzo nisko oskładkowanej) pracy. Odpowiedzialność za tą przedłużającą się sytuację spoczywa na polskim rządzie.
NSZZ „Solidarność” ponownie przypomina o potrzebie wypracowania i wdrożenia systemowego sposobu waloryzacji najniższych świadczeń emerytalno-rentowych, uwzględniającego realny wzrost wydatków najuboższych gospodarstw domowych, określony jako dynamikę minimum egzystencji dla 1-osobowych gospodarstw emeryckich. Coroczna wypłata dodatkowego świadczenia emerytalnego dla wszystkich świadczeniobiorców nie może stanowić usprawiedliwienia dla zaniechania poszukiwania optymalnych rozwiązań w zakresie ochrony dochodów najsłabszych ekonomicznie obywateli.  

Prezydium Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność”, na wniosek Ministerstwa Spraw Zagranicznych, wyraża zgodę na użycie nazwy i znaku graficznego NSZZ „Solidarność” podczas wystawy poświęconej 30-leciu Grupy Wyszehradzkiej. Wystawa prezentowana będzie w formie elektronicznej oraz graficznej do końca 2021 roku w placówkach dyplomatycznych na całym świecie.

Decyzja
Prezydium KK
nr 180/20
ws. opinii w zakresie wniosku legislacyjnego
„Wniosek Dyrektywa Rady zmieniającą dyrektywę Rady 2006/112/WE
w zakresie środków tymczasowych w przypadku podatku od wartości dodanej
w odniesieniu do szczepionek przeciwko COVID-19 i wyrobów medycznych
do diagnostyki in vitro w kierunku tej choroby w odpowiedzi na pandemię
COVID-19 (COM(2020) 688 final)

Prezydium Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność” pozytywnie opiniuje inicjatywę legislacyjną „Wniosek Dyrektywa Rady zmieniającą dyrektywę Rady 2006/112/WE w zakresie środków tymczasowych w przypadku podatku od wartości dodanej w odniesieniu do szczepionek przeciwko COVID-19 i wyrobów medycznych do diagnostyki in vitro w kierunku tej choroby w odpowiedzi na pandemię COVID-19 (COM(2020) 688 final).
Zgodnie z uzasadnieniem „Celem niniejszej inicjatywy jest umożliwienie państwom członkowskim tymczasowego zwolnienia dostaw szczepionek przeciwko COVID‑19 i wyrobów medycznych do diagnostyki in vitro w kierunku tej choroby (zestawów testów do diagnostyki), a także usług ściśle powiązanych z takimi szczepionkami i wyrobami z podatku od wartości dodanej (VAT). Ponadto daje ona państwom członkowskim możliwość – taką, jaka istnieje już w przypadku szczepionek – stosowania obniżonej stawki podatku VAT do wyrobów medycznych do diagnostyki in vitro w kierunku COVID‑19 oraz ściśle powiązanych usług”.
Ze względu na niepewność co do czasu trwania kryzysu zdrowotnego związanego z COVID -19 propozycja możliwości stosowania obniżonej stawki podatku VAT lub stawki zerowej do takich dostaw została zaproponowana do dnia 31 grudnia 2022 r. Przed upływem tego okresu sytuacja zostanie poddana przeglądowi i w stosownych przypadkach okres stosowania środka może zostać przedłużony.

(do użytku służbowego)

Prezydium Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność” z zadowoleniem wita projekt Dyrektywy dotyczącej adekwatnej płacy minimalnej (COM (2020) 682 final). Jest to ważny krok w kierunku implementacji zasad Europejskiego filaru praw socjalnych odnoszących się do uczciwych warunków pracy, w tym wprowadzenia uczciwej płacy minimalnej i promowania efektywnych rokowań zbiorowych.
W naszej ocenie, projekt dyrektywy odpowiada w części na postulaty, które NSZZ „Solidarność” przedstawił na forum Europejskiej Konfederacji Związków Zawodowych podczas wypracowywania stanowiska europejskiego ruchu związkowego w odpowiedzi na konsultacje, przeprowadzone przez Komisję z europejskimi partnerami społecznymi w oparciu o art. 154 Traktatu o Funkcjonowaniu Unii Europejskiej.
Widzimy jednocześnie potrzebę dalszych prac nad projektem dyrektywy w wielu obszarach. Poniższe uwagi mają charakter roboczy i wskazują na niektóre niedostatki przedstawionego projektu.
1. Projektowany art. 2.
W naszej ocenie, zakres ten powinien być jak najszerszy i obejmować także osoby wykonujące podporządkowaną pracę, która finansowana jest ze środków publicznych (odwołując się do polskiego przykładu: osoby wykonujące staż w rozumieniu Ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy winny otrzymywać świadczenie nie niższe od ustawowej płacy minimalnej). Także doświadczenia z wprowadzeniem instytucji umowy o pomocy przy zbiorach i osoby „pomocnika” pokazują skłonność polskiego ustawodawcy do arbitralnego określania osoby wykonującej pracę podporządkowaną jako niepracownika.  Obawiamy się, że podobne przypadki występują w regulacjach i praktykach także innych państw członkowskich. Definicja zawarta w art. 2 powinna „odrywać” się od uwarunkowań krajowych i zmierzać w kierunku stworzenia unijnej definicji pracownika.
2. Niepokojący jest brak doprecyzowania definicji „collective agreement”. Odwołujemy się w tym zakresie do polskich doświadczeń z wprowadzeniem regulacji w kodeksie pracy pozwalającej na wydłużanie okresu rozliczeniowego do 12 miesięcy. Nigdy nie akceptowaliśmy rozwiązania pozwalającego zawierać porozumienia z przedstawicielem pracowników. W docelowej dyrektywie potrzebna jest definicja, która w żadnym procesie implementacji krajowej nie pozwoli na uznanie, że porozumieniem zbiorowym jest porozumienie zawarte przez pracodawcę z reprezentacją wybraną ad hoc (także kilkuosobową).
3. W odniesieniu do art. 5 postulujemy wprowadzenie tam określonych relacji procentowych pomiędzy minimalnym wynagrodzeniem a średnią płacą oraz medianą płacy (60 % mediany oraz 50% przeciętnej płacy zależnie, który wskaźnik jest wyższy w danym państwie).
Liczymy na dalszą współpracę nad projektem Dyrektywy i poznanie stanowiska Rządu.

Prezydium Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność” przedstawia opinię do projektu Strategii Produktywności 2030.
Budowanie odpowiednich przewag konkurencyjnych i podejmowanie działań na rzecz wyższej produktywności to także zdolność państwa do odpowiedniego stymulowania gospodarki i procesów decyzyjnych. Słabość dialogu społecznego w Polsce i niewłaściwy proces konsultacji społecznych mają znaczący i niestety, negatywny wpływ na jakość konsultacji tego typu dokumentów. Projekt Strategii Produktywności jest dokumentem o strukturze, której analiza nastręcza wiele trudności ze względu na hermetyczny język, obszerny zakres dokumentu z jednej strony, a z drugiej – dość wąskie potraktowanie tematu „Praca i kapitał ludzki”. Tego typu konsultacje powinny być poprzedzone prezentacją i dyskusją w gronie partnerów społecznych, ekspertów, autorów dokumentu oraz osób odpowiedzialnych za jej wdrażanie. W tekście dokumentu jest odwołanie do Strategii Rozwoju Kapitału Ludzkiego. Powstaje od razu wątpliwość czy aktualna Strategia Rozwoju Kapitału Ludzkiego jest kompatybilna z celami projektu Strategia Produktywności.
Prezydium Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność zwraca szczególną uwagę na następujące kwestie projektu Strategii produktywności 2030:
Praca i kapitał ludzki
Strategia traktuje temat pracy i kapitału ludzkiego w sposób bardzo wąski. Ograniczenie analizy do kompetencji i umiejętności pracowników jest niewłaściwe i nie wyczerpuje problemu.
Za produktywność odpowiada nie tylko pracownik i jego cechy ale także, a nawet przede wszystkim, pracodawca i jego umiejętności zarządzania (na ten aspekt zwracają uwagę sami autorzy we wstępie do Strategii wskazując na różne definicje produktywności).
Niezwykle istotne – i potwierdzają to badania – jest budowanie odpowiedniego włączającego klimatu w miejscu pracy. Analizy dotyczące udziału związków zawodowych w procesach zarządzania dowodzą, iż współpraca z załogą sprzyja wzrostowi produktywności. Inne badania pokazują, że miejsca pracy, w których działają związki zawodowe charakteryzuje mniejsza rotacja kadr i większa liczba szkoleń. Tym samym możliwe jest rozwijanie unikalnego kapitału społecznego w zakładzie.
Dostrzeżenie i prowadzenie działań partycypacyjnych w miejscu pracy wymaga zerwania z budowaniem konkurencyjności opartej na kosztach pracy. Wydaje się, że autorzy dostrzegają ten problem, jednak poszukują rozwiązań jedynie w innowacyjności. Zdaniem Prezydium KK zerwanie z dogmatem niskich kosztów pracy wymagałoby także zmiany sposobu egzekwowania obowiązującego prawa (zwłaszcza prawa pracy) i tworzenia dla wszystkich równych szans m.in. poprzez rozpowszechnianie sektorowych układów zbiorowych pracy.
Dokument wspomina o potrzebie uczenia się poza systemem edukacji. W tym kontekście powinna pojawić się koncepcja wspierania edukacji zatrudnionych, a o niej dokument milczy. Nie znajdujemy chociażby odniesień do roli publicznych służb zatrudnienia w tych procesach.
Dodatkowo, warto zwrócić uwagę, że istnieją poważne luki dotyczące organizacji staży i praktyk zawodowych na otwartym rynku pracy, które powinny przygotowywać do wejścia na rynek pracy.
Prezydium KK podkreśla, że jakość oferty edukacyjnej w ramach „Gwarancji dla młodzieży” nie jest przedmiotem zainteresowania władz publicznych. W dokumencie nie dostrzeżono konieczności włączenia kadr w procesy mentoringu.
Prezydium KK podkreśla, że nie wszystkie osoby korzystające w starym systemie emerytalnym z obniżonego wieku emerytalnego będą mogły skorzystać z projektowanych świadczeń. Przy konstruowaniu nowego systemu przyjęto założenie, że zmiana charakteru i rodzaju wykonywanej pracy ze względu na wiek pracownika jest czymś naturalnym. Pracownicy zatrudnieni w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze, którzy nie mogą już kontynuować ze względów zdrowotnych pracy na dotychczasowych stanowiskach, powinni szukać innej pracy i to o wiele wcześniej, niż na pięć lat przed osiągnięciem wieku emerytalnego. Najbardziej racjonalnym rozwiązaniem byłoby stworzenie mechanizmów ułatwiających proces przekwalifikowania się i poszukiwania innej pracy. Byłoby to działanie profilaktyczne zapobiegające powstawaniu sytuacji, w której wymagania, jakie stawia praca, przekraczają możliwości pracownika albo sytuacji, gdy działania pracownika mogą komukolwiek lub czemukolwiek zagrażać.
Inwestycje
W projekcie Strategii określono cele szczegółowe, a mianowicie:
– trwałe zwiększenie stopy inwestycji prywatnych,
– automatyzacja, robotyzacja i cyfryzacja przedsiębiorstw.
Wyzwaniem rozwojowym będzie trwałe podniesienie stopy inwestycji, które powinno zostać zrealizowane poprzez szereg działań opisanych w Strategii. Postawieniu diagnozy nie towarzyszy zaproponowanie nowych narzędzi realizacji. Poza pomysłem na promowanie aktualnych możliwych narzędzi trudno się doszukać nowych propozycji działań w krótkim i dłuższym okresie. Przykładem może być wskazanie jako działania – wzrost wykorzystania pozakredytowych instrumentów finansowania przedsiębiorstw.
Z analizy dotychczasowych działań oraz ich efektywności powinny wynikać propozycje nowych lub modyfikacji dotychczasowych narzędzi.
Organizacja i instytucje
Trudno nie zgodzić się, że interwencja państwa w obszarze instytucji i organizacji powinna się skupiać na wskazanych dwóch kierunkach: poprawie funkcjonowania instytucji publicznych na rzecz wzmocnienia wzrostu gospodarczego oraz poprawie funkcjonowania instytucji prywatnych. Jeśli chodzi o pierwszy cel – warunkiem jest posiadanie wykwalifikowanej kadry w instytucjach publicznych. Ostatnie redukcje zatrudnienia w państwowej administracji idą pod prąd poprawie jej funkcjonowania. Nie można oprzeć się wrażeniu pewnej naiwności niektórych stwierdzeń na przykład, że rutynowe instrumenty często skazane są na niepowodzenia i stąd potrzeba rozwiazywania problemów poprzez włączenie do systemu funkcjonowania administracji publicznej rozwiązań innowacyjnych. Okres walki z pandemią pokazuje, że informatyzacja pomaga w realizacji rozwiązań z tzw. tarcz. Interesującym instrumentem aktywnej polityki sektorowej jest kontrakt branżowy, a przede wszystkim – wskazana przez autorów konieczność dokonania szczegółowej diagnozy tego ekosystemu, by móc zidentyfikować wąskie gardła. Prezydium KK uważa za oczywiste, że tego typu analizy będą się odbywały z udziałem branżowych zespołów trójstronnych i zespołu ds. Polityki Gospodarczej i Rynku Pracy Rady Dialogu Społecznego.Nie do zaakceptowanie jest zatemwykluczenie związków zawodowych z Zespołu ds. innowacji.
Szczególnego znaczenia w okresie pandemii nabiera tzw. Polityka nowej szansy, której działania powinny zostać na nowo przeanalizowany biorąc pod uwagę doświadczenia pierwszego okresu pandemii, szczególnie z punktu widzenia ochrony miejsc pracy i budowania społecznego dobrostanu, na który autorzy zwracają uwagę.
Niestety, wśród nowych projektów strategicznych nie znajdujemy żadnego, który dotyczyłby ochrony miejsc pracy lub podnoszenia kwalifikacji pracowników czy wspierania sektorowych rokowań zbiorowych, natomiast planuje się powołanie Powszechnego Samorządu Gospodarczego czyli kolejnego podmiotu realizującego zadania w interesie przedsiębiorców. Dodatkowo, autorzy zakładają, że będzie on stanowił istotny element zmiany modelu gospodarczego w kierunku większej partycypacji strony społecznej. To dość zaskakujące, mając na uwadze, że trudno budować partycypację strony społecznej bez udziału związków zawodowych.
Dane
Wizja i cel Strategii odnośnie polskiej gospodarki opartej na danych jest ciekawą propozycją, ale trudną do realizacji. Zmniejszające się koszty przechowywania i gromadzenia danych oraz zjawisko big data spowodowały, że przedsiębiorstwa bardzo często zbierają dane bez uprzedniej refleksji o ich użyteczności. Z drugiej strony część podmiotów nie zdaje sobie sprawy z korzyści płynących ze zwiększenia dostępności danych. Zdaniem Prezydium KK priorytetem powinno być skupienie się na działaniach zmierzających do uporządkowania oraz poprawy jakości danych w sektorze publicznym, a następnie prowadzenie polityki informacyjnej wśród przedsiębiorstw włącznie ze wsparciem finansowym (rozpowszechnianie wiedzy wśród przedsiębiorstw na temat korzyści związanych z przetwarzaniem danych big data).
Konieczne jest zwiększenie nakładów finansowych pozwalających na poszerzenie świadomości społecznej w zakresie technologii SI, albowiem brak zrozumienia natury zjawiska będzie powodował niechęć do wykorzystywania nowych technologii, które mogłyby wspomóc pracowników a nie tylko służyć do zastępowania ich przez maszyny.
Wzmocnienie potencjału kapitału ludzkiego w obszarze SI może być trudnym, a przede wszystkim długotrwałym procesem. Wskazana w Strategii bariera w postaci braków w kadrach naukowych ma swoje uzasadnienie w niskim uposażeniu pracowników naukowych. Studenci kończący naukę w tej dziedzinie wolą podjąć pracę u przedsiębiorców, gdzie mogą spodziewać się wyższego wynagrodzenia.
Zdecydowanie za mało miejsca poświęca się w Strategii programom, które mogłyby wspierać w tym obszarze pracowników starszych, z długoletnim stażem.

Decyzja
Prezydium KK
nr 176/20
ws. Komunikatu Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady Europejskiej, Rady, Europejskiego Banku Centralnego, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno- Społecznego, Komitetu Regionów i Europejskiego Banku Inwestycyjnego – Roczna strategia zrównoważonego wzrostu gospodarczego na rok 2021 ( COM 2020) 575 final)

Roczna strategia zrównoważonego wzrostu gospodarczego na 2021 r. rozpoczyna kolejny cykl europejskiego semestru i określa strategiczne wytyczne dotyczące wdrażania Instrumentu na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności.
Instrument jest kluczowym filarem Next Generation EU. Komisja zaproponowała Next Generation EU jako tymczasowy, doraźny instrument odbudowy gospodarczej, który ma przyczynić się do zredukowania bezpośrednich szkód gospodarczych i społecznych spowodowanych pandemią koronawirusa, a także do wsparcia ożywienia gospodarczego i budowy lepszej przyszłości dla następnego pokolenia. Wraz z kolejnym długoterminowym budżetem UE na lata 2021-2027 łączne wsparcie finansowe przekazane za pośrednictwem budżetu UE ma wynieść ponad 1,8 bln euro.Prezydium Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność” zwraca uwagę, że przedstawiony Komunikat powstawał przed wybuchem II fali koronawirusa.Skala zachorowań w całej Europie przeszła najgorsze oczekiwania, a nie można zapominać, że najbardziej uderzająca w czasie pandemii była kruchość łańcuchów dostaw w sektorze zdrowia oraz pogłębiający się problem braku kadr medycznych, więc wielkość potrzebnej pomocy finansowej powinna być dostosowana do zmieniającej się sytuacji społeczno-gospodarczej w poszczególnych krajach. Szybkość uruchomienia instrumentu „NEXT Generation UE” ma ogromne znaczenie, a sposób jego wykorzystania powinien być czytelny również dla partnerów społecznych.
1. Komisja Europejska podkreśla istotne znaczenie dla pobudzenia potencjału wzrostu gospodarczego i wspierania przekształceń poprawę jakości finansów publicznych. Wskazano na bardzo istotną rolę sektora publicznego w gospodarce, szczególnie w zakresie skuteczności i wydajności z uwagi na przyjęte pakiety środków budżetowych, które będą realizować państwa członkowskie. Jak podkreśla Komisja Europejska w komunikacie: „W przyszłości te państwa członkowskie, które zapewnią należyte zarządzanie finansami publicznymi, szybciej wyjdą z kryzysu”. Zaprzeczeniem tego jest np. propozycja cięć w administracji publicznej, która może ograniczyć potencjał państw do skutecznego zarządzania i walki z kryzysem, w tym absorpcji środków europejskich.
Mając powyższe na uwadze oraz argumenty Związku przedstawiane w opinii do projektu budżetu państwa na rok 2021 oraz w kilku stanowiskach Komisji Krajowej tym bardziej nieakceptowalna i nieuzasadniona jest polityka rządu dotycząca optymalizacji zatrudnienia w administracji państwowej.
2. Ważnym elementem podkreślanym w Komunikacie jest rola inwestycji prywatnych uzupełnianych i ukierunkowywanych przez inwestycje publiczne szczególnie w sytuacji szkód spowodowanych COVID- 19 i następującym po nim kryzysie gospodarczym. Dobrą wskazówką dla Polski jest określenie wąskich gardeł i ich przyczyn dla realizacji inwestycji. Na podkreślenie zasługuje również wskazanie jak istotne znaczenie ma stworzenie odpowiednich warunków do zapewnienia szybkich i skutecznych środków zaradczych, w tym w odniesieniu do ram prawnych dotyczących niewypłacalności, przy jednoczesnym zapewnieniu, by udzielanie pożyczek przedsiębiorstwom i gospodarstwom domowym odbywało się zgodnie z najlepszymi praktykami uzgodnionymi miedzy sektorem finansowym, konsumentami i przedsiębiorstwami.
3. Nie ulega wątpliwości jak ważne w okresie pandemii oraz dla przyszłych pokoleń są zmiany i podnoszenie kwalifikacji. Państwa powinny wykorzystać ten trudny czas na naprawienie opóźnień w tym obszarze i dobrze wykorzystać środki UE z korzyścią dla pracowników i przedsiębiorstw.
4. Pozytywnie należy ocenić odniesienie się do Europejskiego filaru praw socjalnych, aby państwa członkowskie przyjęły środki służące zapewnieniu równych szans, edukacji włączającej, sprawiedliwych warunków pracy i odpowiedniej ochrony socjalnej oraz wzmocniły systemy opieki długoterminowej, co będzie miało szczególne znaczenie ze względu na skutki Pandemii- Covid 19.
W dokumencie czytamy :Oprócz młodzieży kryzys niewspółmiernie dotknął kobiety i grupy znajdujące się w niekorzystnej sytuacji, takie jak osoby o niskich kwalifikacjach i osoby niepełnosprawne oraz osoby pochodzące z mniejszości rasowych lub etnicznych.
Pomija się niesłusznie osoby starsze, które są wypychane z rynku pracy, co stanowi jeden z instrumentów walki z bezrobociem. Stanowi to zagrożenie dla ich dochodów oraz ryzyko utraty kapitału społecznego. Krótkoterminowe korzyści nie skompensują długookresowych strat związanych z obciążeniem systemów ubezpieczenia społecznego.
5. NSZZ „Solidarność” widzi szansę na budowanie równych warunków działania na całym jednolitym rynku poprzez ponadnarodowe układy zbiorowe (TCA). Komisja Europejska konsekwentnie mając na uwadze propozycje dyrektywy o odpowiedniej płacy minimalnej i zawartego w niej zobowiązania do wzmocnienia rokowań zbiorowych, powinna w Komunikacie wspierać rozwój rokowań ponadkrajowych, które naszym zdaniem przyczyniłyby się do zmniejszenia nierówności regionalnych dotyczących poziomu wynagrodzeń.
6. Komunikat wprawdzie wskazuje, że konieczne jest również wspieranie regionów, gałęzi przemysłu i pracowników najbardziej dotkniętych skutkami transformacji ekologicznej oraz łagodzenie społeczno- gospodarczych skutków transformacji, jednak Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność” nie akceptuje zawartych w tzw. Green Deal celów klimatycznych. W tym zakresie stanowisko Związku pozostaje niezmienne. Uważamy, że nie należy uzależniać dystrybucji środków na odbudowę gospodarczą od realizacji tych celów.
7. W dokumencie nie wspomina się o konieczności pełnej realizacji „Gwarancji dla młodzieży". Konieczne jest zapewnienie możliwie jak najwyższej jakości ofert przedstawianych młodym osobom wchodzącym na rynek pracy. Środki publiczne nie mogą być kierowane do podmiotów, które swoim działaniem mogą prowadzić do wyzysku, zastępowania kadr i rozpowszechniania niskiej jakości zatrudnienia.
8. Dokument nie odnosi się do konieczności budowania sprawiedliwych systemów podatkowych.
9. Prezydium KK zgadza się ze stwierdzeniem, że pandemia uwidoczniła potrzebę ponownego przemyślenia warunków pracy w wielu sektorach. Okres pandemii pokazuje także, że osoby zatrudnione na podstawie elastycznych form utraciły pracę lub zatrudnienie najszybciej.
10. Niejasne jest sformułowanie zamieszczone na stronie 10: „ograniczające czynniki zniechęcające do podejmowania pracy”.
11. Prezydium KK NSZZ „Solidarność” postuluje o włączenie partnerów społecznych w tworzenie Krajowego Planu Odbudowy, który będzie zawierał przegląd reform i inwestycji, które dane państwo przeprowadzi w kolejnych latach.