Dzień: 2020-01-28

Prezydium Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność”, działając na mocy postanowień § 1 Uchwały KK nr 30/15 ws. zasad i trybu postępowania w sprawach o rozszerzenie obszaru działania organizacji zakładowych i międzyzakładowych oraz Uchwały KK nr 23/16 ws. scedowania na Prezydium Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność” uprawnienia wynikającego z § 1 Uchwały KK nr 30/15 wyraża zgodę na rozszerzenie zasięgu działania Organizacji Międzyzakładowej NSZZ „Solidarność” Służby Więziennictwa Okręgu Białostockiego, wpisanej do Rejestru Podstawowych Jednostek Organizacyjnych Związku prowadzonego przez Region Podlaski NSZZ „Solidarność”, na Zakład Karny w Czerwonym Borze, znajdujący się na terenie działania Regionu Mazowsze NSZZ „Solidarność”.

Prezydium Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność” upoważnia: Bogdana Bisia oraz Tadeusza Majchrowicza – zastępców przewodniczącego KK – do podpisywania umów o przekazywaniu środków na pokrycie kosztów związanych z zatrudnieniem organizatora związkowego na czas realizacji programu pilotażowego pn. „Rozwój Związku”.

(do użytku służbowego)

Prezydium Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność” przedstawia ocenę Rocznej Strategii Zrównoważonego Wzrostu Gospodarczego na 2020 rok.
Przedstawiony dokument wskazuje cztery wymiary polityki gospodarczej: zrównoważenie środowiskowe, wzrost wydajności, sprawiedliwość i stabilność makroekonomiczną, które zostają włączone do europejskiego semestru.
Prezydium Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność” zgadza się z twierdzeniem Strategii, że korzyści powinny być dzielone, a kosztów nie mogą ponosić osoby znajdujące się w najtrudniejszej sytuacji w kontekście wprowadzanych refom strukturalnych. Nie ulega wątpliwości, że realizacji wskazanych celów powinno towarzyszyć powstawanie nowych, bezpiecznych miejsc pracy oraz konieczna jest intensyfikacja inwestycji publicznych i prywatnych w kształcenie, przekwalifikowanie i innowacje.
Komisja zwraca uwagę, że zarządzanie gospodarcze (economic governance) i demokratyczna odpowiedzialność muszą iść w parze. Dlatego zachęca rządy do pogłębienia współpracy z parlamentami krajowymi oraz z krajowymi partnerami społecznymi.
Dokument w wielu miejscach odpowiednio diagnozuje problemy i przedstawia właściwe rekomendacje. Prezydium Komisji Krajowej sygnalizuje dwie kwestie:
1) strona 3: w części dotyczącej średniookresowych zagrożeń wzrostu – nie zwraca się uwagi na niski zagregowany popyt, w szczególności, autorzy dokumentu nie odnoszą się do  problemu utrzymujących się niskich wynagrodzeń, nawet jeśli obserwuje się ich realny wzrost. Podkreślić należy, że jednym z podstawowych działań na rzecz wzrostu gospodarczego, obok wielu innych, winien być większy realny wzrost płac i wzrost dochodu gospodarstw domowych wśród tych grup, które mieszczą się w środku i na niższych pozycjach rozkładu podziału dochodu. Należy wyraźnie zaznaczyć, że jednym z podstawowych instrumentów, który pozwoliłby osiągnąć zrównoważony wzrost dochodów pracowników i gospodarstw domowych są rokowania zbiorowe. Zaletą zbiorowych regulacji płacy jest to, że pozwalają nie tylko poprawić sytuację dochodową osób średnio i mniej zamożnych, ale także to, że rokowania zbiorowe pozwalają podnosić płace w sposób bardziej przewidywalny i co ważne, sprawiedliwy. Dlatego też jest to niezwykle cenny instrument walki z nierównościami dochodowymi. W dalszej części ASGS zwraca się uwagę na problem zadłużenia przedsiębiorstw i gospodarstw domowych. Bez wątpienia wzrost płac stwarzałby przestrzeń do zmniejszenia zadłużenia gospodarstw domowych utrzymujących się z pracy najemnej.
Odpowiedni poziom dochodów gospodarstw domowych otwiera w naszej ocenie drzwi do dyskusji na temat prośrodowiskowych wyborów konsumenckich. Odwrócenie kolejności sprawi, że walka o czyste środowisko naturalne  się nie powiedzie. Chcemy również podkreślić, że szereg badań dowodzi, że działalność związków zawodowych i rokowania zbiorowe nie obniżają poziomu wydajności produkcji.
2) strona 8: stosowanie standaryzacji – w dokumencie czytamy, że "standaryzacja będąca jednym z głównych elementów jednolitego rynku odgrywa kluczową rolę w realizowaniu unijnego programu na rzecz zrównoważonego rozwoju". Autorzy zapewne mają rację. Należy jednak stanowczo zaznaczyć, że standardy jako miękkie instrumenty konwergencji nie mogą zastępować unijnej legislacji i odwracać uwagi od transparentnych procesów prawotwórczych i dialogu społecznego. Apelujemy zatem o to, by standardy były stosowane wyjątkowo i uzupełniająco względem legislacji. Ponadto, apelujemy o włączanie w proces tworzenia standardów przedstawicieli partnerów społecznych.

Prezydium Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność” wnosi następujące uwagi do poselskiego projektu Klubu Parlamentarnego Koalicja Obywatelska ustawy o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw.
Projekt ma na celu  zniesienie zasady zmniejszania lub zawieszania renty osobom, których dochody przekraczają ustalone limity. Skutkiem zaproponowanych zmian ma być zwiększenie zatrudnienia osób z niepełnosprawnościami.
Prezydium KK podkreśla, że ubezpieczenie rentowe służy do zrekompensowania osobom, które na skutek wypadków losowych nie mogą w pełni lub w ogóle podejmować płatnej pracy, utraconych potencjalnych dochodów. Całkowite zniesienie limitów ograniczających zarobkowanie rentobiorcom będzie zaprzeczeniem tej zasady. Zdaniem NSZZ „Solidarność” zaproponowane rozwiązanie nie przyczyni się do zwiększenia zatrudnienia osób niepełnosprawnych, a jedynie do jego zintensyfikowania przez osoby już pracujące.
Prezydium KK zwraca uwagę, że system ubezpieczeń społecznych powinien  zapewnić skuteczną ochronę w pierwszej kolejności osobom niezdolnym do pracy znajdującym się w najtrudniejszej sytuacji tzn. takich, które ze względu na stan zdrowia oraz kwalifikacje zawodowe nie mają szans na podjęcie zatrudnienia albo zwiększenie dochodów z pracy. Należy także zwrócić uwagę na wnioski pokontrolne Najwyższej Izby Kontroli z dnia 17 lipca 2019 r. wzywające Pełnomocnika Rządu do Spraw Osób Niepełnosprawnych  do większej aktywności i pracy koncepcyjnej nad opracowaniem i wdrożeniem rozwiązań zwiększających skalę zatrudnienia osób z niepełnosprawnościami.
Prezydium KK NSZZ „Solidarność” wskazuje na konieczność kompleksowego podejścia do problematyki zwiększenia skali zatrudnienia osób z niepełnosprawnościami, a opiniowany projekt realizuje kwestię szczegółową oraz cząstkową i nie rozwiązuje istoty problemu.

Prezydium Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność” negatywnie opiniuje poselski projekt ustawy o zmianie ustawy – Kodeks pracy oraz o uchyleniu ustawy o ograniczaniu handlu w niedziele i święta oraz w niektóre inne dni.
Zgodnie z projektowaną zmianą, uchylona ma zostać ustawa z dnia 10 stycznia 2018 r. o ograniczaniu handlu w niedziele i święta oraz w niektóre inne dni (Dz.U. poz. 305 i z 2019 r. poz. 466), a w zamian pracownikom ma przysługiwać prawo do dwóch wolnych niedziel w okresie 4 tygodni. NSZZ „Solidarność” w całości negatywnie ocenia projekt ustawy. Ustawa o ograniczeniu handlu w niedziele i święta oraz w niektóre inne dni (dalej: ustawao ograniczeniu handlu w niedzielę) jest efektem długoletnich oczekiwań pracowników zatrudnionych w sektorze handlu, będących najliczniejszą grupą zawodową w kraju. Jest również efektem procesów legislacyjnych zapoczątkowanych projektem obywatelskim, którego celem opisanym w jego uzasadnieniu było m.in. zapewnienie zatrudnionym pracownikom wolnych od pracy niedziel. Argumentacja, którą przyjął wówczas komitet obywatelski, a w którego skład wchodzili zarówno przedstawiciele organizacji związkowych, jak i pracodawców, miała charakter wieloczynnikowy, a elementem znaczącym było odwołanie się do doświadczeń większości krajów europejskich, gdzie funkcjonowały i nadal funkcjonują różne formy i sposoby ograniczenia handlu w niedziele lub całkowity jego zakaz. Aspekt pracowniczy był w założeniach projektu obywatelskiego bezpośrednio powiązany z ochroną wartości rodziny. Ustawa o ograniczeniu  handlu w niedzielę spełnia swój społeczny cel, dając polskim rodzinom możliwość spędzenia wspólnie wolnej niedzieli, przy okazji pozytywnie zmieniając nawyki zakupowe konsumentów.
Wywalczenie wolnych niedziel dla pracowników handlu jest wielkim sukcesem NSZZ „Solidarność” mimo, iż wbrew oczekiwaniom strony społecznej, przepisy o zakazie handlu wprowadzane są stopniowo. Opiniowany projekt stanowi zbiór negatywnych dla pracowników zmian, które faktycznie cofałyby o dwa lata ustawodawstwo w Polsce w omawianym zakresie. Wnioskodawca ocenianego tu projektu poselskiego postanowił przywrócić stan prawny sprzed wprowadzenia ustawy z dnia 10 stycznia 2018 r. o ograniczeniu handlu w niedziele i święta oraz w niektóre inne dni poprzez zaproponowanie wprowadzenia zmian w ustawie Kodeks Pracy, co przeczy istocie oraz zakresowi przedmiotowemu i podmiotowemu ustawy o ograniczaniu handlu w niedzielę, którą zamierza uchylić. Ograniczenie handlu w niedziele jest pojęciem znacznie szerszym niż ograniczenie pracy w niedziele. Między innymi z tego powodu ustawodawca postanowił uchwalić ustawę odrębną, a nie dokonywać wyłącznie nowelizacji przepisów Kodeksu Pracy.
Negatywnie należy ocenić zawarty w zgłoszonym projekcie pomysł zapewnienia pracownikom, w tym zatrudnionym w placówkach handlowych, dwóch wolnych niedziel w okresie czterech tygodni, skoro stan ten został już osiągnięty za sprawą stopniowego ograniczania handlu w niedziele zgodnie z przepisami ustawy, którą wnioskodawca proponuje uchylić. Zgodnie z intencją ustawodawcy przygotowanie zarówno przedsiębiorców, jak i odbiorców korzystających z usług placówek handlowych (tj. klientów) musiało mieć charakter stopniowy, co pozwoliło na ocenę i dokonanie ewaluacji pozytywnych oraz ewentualnych negatywnych skutków dalszego ograniczania handlu.
Ogromne zastrzeżenia budzi propozycja stosowania do pracowników, w tym pracowników placówek handlowych systemu czasu pracy, w którym praca świadczona jest wyłącznie w piątki, soboty, niedziele i święta, ujęta w art. 1 pkt. 4 projektu. Z tego zapisu wprost wynika, że pracodawcy będą mogli zatrudniać pracowników w placówkach handlowych z pominięciem zasady zapewnienia wolnych niedziel. Nawet, jeżeli w przepisie mowa o zastosowaniu takiego systemu czasu pracy na wniosek pracownika, należy pamiętać, że strony stosunku pracy nie są równe co otwiera pracodawcom możliwość wpływania na decyzje pracowników. Stąd wzmiankowane wyłączenie należy traktować jako formę zawoalowanej możliwości dalszego zatrudniania pracowników handlu we wszystkie niedziele. Omawiany projekt ustawy ewidentnie ma na celu wspieranie przedsiębiorców z pominięciem negatywnych dla pracowników skutków proponowanych regulacji. Nie jest tajemnicą, że pracodawcy, w tym duże sieci handlowe, bardzo chętnie wykorzystują ustawowe uprawnienia do granic możliwości lub wręcz je przekraczają. Istnieje uzasadniona obawa, iż wprowadzenie omawianych przepisów doprowadzi w istocie do stanu sprzed wejścia w życie ustawy o ograniczeniu handlu w niedziele, odnosząc się do skutku dla pracowników. Mimo, iż dwie niedziele w miesiącu miałyby być wolne dla danego pracownika, niejednokrotnie zapewne okaże się, że z powodu „niemożliwych do przewidzenia” okoliczności i potrzeb pracodawcy pracownik będzie wzywany do pracy w niedzielę trzecią i czwartą.
W uzasadnieniu projektodawca powołuje się na bliżej nieokreślone skutki obowiązywania ustawy o zakazie handlu. Wskazuje się tam na negatywne w dłuższej perspektywie czasu skutki społeczne i gospodarcze ustawy o zakazie handlu w niedzielę, nie podając na jakich konkretnie badaniach lub prognozach je oparto.
Projektodawca pisząc o liberalizacji przepisów dotyczących ograniczenia handlu w innych krajach, w uzasadnieniu projektu nie wskazuje konkretnych przykładów funkcjonujących tam rozwiązań, co więcej odwołuje się do przykładów państw spoza Unii Europejskiej, gdzie istnieje odmienny porządek prawny. Przywołane są w głównej mierze dane historyczne, które nie znajdują potwierdzenia w dotychczasowej praktyce funkcjonowania przepisów ustawy o ograniczaniu handlu w niedzielę. Z kolei odwołując się do rzekomo niekonstytucyjnych przepisów ustawy o zakazie handlu i przywołując wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 2006 roku mówiący o zasadach ograniczania wolności i praw projekt pomija, że wzmiankowana ustawa została już zaskarżona do Trybunału i to jego rolą jest ustalenie, czy zawarte regulacje w ogóle naruszają przepisy ustawy zasadniczej. Stąd bezprzedmiotowe i wprowadzające w błąd jest powoływanie się na wyrok w innej materii, niż omawiana i procedowana przez Trybunał.
Za słabością proponowanego rozwiązania przemawia również brak jakiejkolwiek analizy skutków społecznych projektu, gdyż za taką nie można uznać gołosłownego, jednozdaniowego zapewnienia, iż rozwiązania zaproponowane w projekcie odpowiadają oczekiwaniom pracowników, skoro są dla nich w sposób oczywisty niekorzystne.