Dzień: 2020-01-08

Prezydium Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność” negatywnie opiniuje poselski projekt (KP PSL-Kukiz 15) ustawy z dnia 12 grudnia 2019 r o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych.

Przedmiotem projektu jest modyfikacja zasad podlegania składce na ubezpieczenie społeczne (emerytalne, rentowe, chorobowe oraz wypadkowe) przez osoby prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą. Projekt zakłada zasadę dobrowolności podlegania składce na ubezpieczenie emerytalne, rentowe, chorobowe oraz wypadkowe.

Zdaniem NSZZ „Solidarność”, przedstawiony projekt jest propozycją dewastującą system ubezpieczeń społecznych oraz niezwykle szkodliwą dla całego systemu polityk społecznych w Polsce, a zarazem dla funkcjonowania polskiej gospodarki.

Tak głębokie zmiany systemowe, powinny być poprzedzone szczegółowymi badaniami i analizami. Niestety, należy podkreślić brak jakiejkolwiek próby oszacowania wpływu proponowanych rozwiązań na stabilność finansową Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, budżet państwa oraz negatywnych skutków dla polskiej gospodarki. Wnioskodawca zignorował jedną z najważniejszych zasad systemu ubezpieczeń społecznych jaką jest zasada solidaryzmu międzypokoleniowego. Gwarantuje ona finasowanie świadczeń bieżącymi dochodami pochodzącymi przede wszystkim ze składek osób ubezpieczonych. Równie ważną zasadą systemu ubezpieczeń społecznych w Polsce jest ich powszechność, która polega na udziale w systemie wszystkich uczestników rynku pracy,  tak aby zabezpieczyć ich dochody w okresach, kiedy tracą zdolność do ich osiągania. Wprowadzenie dobrowolności partycypacji w ubezpieczeniu społecznym doprowadzi do chaosu i braku przewidywalności planowanych wpływów do FUS oraz pozbawi przedsiębiorców ochrony ubezpieczeniowej, a utrzymanie systemu będzie zależne od osób objętych obowiązkowym ubezpieczeniem, w tym przede wszystkim od pracowników zatrudnionych na podstawie umów o pracę. Na takie rozwiązanie NSZZ „Solidarność”
nie wyraża zgody.

Projekt nie zawiera żadnej analizy wpływu proponowanych rozwiązań na wysokość świadczeń emerytalnych osób, które znaczną część swojego życia spędzą jako osoby prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą. Projekt nie zawiera odniesienia proponowanych rozwiązań do konstytucyjnej zasady prawa do zabezpieczenia społecznego (art. 67 Konstytucji RP). Projekt nie zawiera analizy kosztów społecznych związanych z sytuacją utraty zdolności do pracy (przykładowo w wyniku wypadku przy pracy) osoby, która nie będzie podlegała ubezpieczeniu. Nie zawiera próby analizy proponowanych rozwiązań w kontekście renty rodzinnej i renty rodzinnej wypadkowej. 

Przedstawiony projekt charakteryzuje się bardzo niską jakością legislacyjną proponowanych rozwiązań – przykładowo rodzi się pytanie czy intencją wnioskodawcy jest, aby składka na ubezpieczenia społeczne była dobrowolna dla osób prowadzących działalność gospodarczą, a obowiązkowa w odniesieniu do osób współpracujących przy prowadzeniu działalności gospodarczej?

Ze względu na wykazane powyżej szkodliwości proponowanych zmian oraz poważne mankamenty projektu i jego uzasadnienia NSZZ „Solidarność” apeluje do Pań Posłanek i Panów Posłów o odrzucenie projektu w pierwszym czytaniu.

Prezydium Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność” wnosi następujące uwagi do projektu rozporządzenia Rady Ministrów zmieniającego rozporządzenie w sprawie wynagradzania pracowników samorządowych:

1. zawarte w projekcie rozporządzenia wynagrodzenie zasadnicze pracowników centrów usług społecznych  jest przewidziane na poziomie 2100 – 2200 zł.
Poziom zaproponowanego wynagrodzenia w żadnym zakresie nie odzwierciedla poziomu kwalifikacji pracowników pomocy społecznej (wymagane jest posiadanie wyższego wykształcenia, staż pracy w pomocy społecznej bądź odbycie szeregu specjalistycznych szkoleń), jak również ich nakładu pracy w realizację zadań z zakresu polityki socjalnej państwa.
Jednocześnie zgodnie z ustawą z 19 lipca 2019 r. o zmianie ustawy o minimalnym wynagrodzeniu za pracę od dnia 1 stycznia 2020 r. obowiązuje wynagrodzenie minimalne w wysokości 2 600 zł (Dz.U. 2019 poz. 1564). W związku z powyższym aktualizacji wymagają kwoty wynagrodzenia zasadniczego podane w załączniku nr 3 II tabela w części F, tak by najniższa stawka była wyższa od minimalnego wynagrodzenia

2. wysokie wymagania stawiane kandydatom np. na stanowisko organizatora społeczności (wykształcenie wyższe, co najmniej 2-letnie doświadczenie w zakresie prowadzenia animacji lokalnych lub innych form pracy środowiskowej, w tym pracy ze społecznością lokalną, a także uzyskanie II stopnia specjalizacji w zawodzie pracownik socjalny w zakresie specjalności praca socjalna ze społecznością lokalną  itd.) mogą prowadzić do trudności z obsadzeniem stanowisk.

Prezydium Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność” przedstawia następujące uwagi do projektu ustawy Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11. 12. 2019 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych

Opiniowany projekt jest odpowiedzią na konieczność realizacji wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 6 marca 2019 r. (P 20/16).  Realizacji konsekwencji  wskazanego wyroku TK podjął się Senat IX kadencji (projekt nie został uchwalony ze względu na zasadę dyskontynuacji) a następnie Senat X kadencji (druk Senacki 12 oraz druk Senacki 12 S, zawierający treść projektu wraz  z poprawkami dokonanymi na posiedzeniu komisji Senackiej w dniu 10 grudnia).

Projekt rządowy w art. 1 przewiduje wprowadzenie art. 194i do ustawy o emeryturach i rentach z FUS zgodnie, z którym  do ustalania podstawy obliczania emerytury, o której mowa w art. 24, ubezpieczonego urodzonego w 1953 nie stosuje się przepisu art. 25 ust. 1b, jeżeli wniosek o przyznanie tej emerytury zgłosi w terminie 6 miesięcy od dnia wejścia w życie niniejszego przepisu, pod warunkiem, że prawo do emerytury przed osiągnięciem wieku emerytalnego ma ustalone na podstawie wniosku złożonego przed dniem 6 czerwca 2012 r. 

Prezydium KK NSZZ „Solidarność” ma zastrzeżenia do ograniczenia zakresu ustawy do osób, które prawo do emerytury mają ustalone na podstawie wniosku  złożonego przed dniem 6 czerwca 2012 r. Zapis „którzy pobrali emeryturę na podstawie wniosku złożonego przed dniem 6 czerwca 2012 r” – jest problematyczny na tle wyroku TK, ponieważ stanowi warunek w nieuprawniony sposób ograniczający zakres tego orzeczenia. I tak, kobieta urodzona w 1953 roku, która 1 lipca 2012 roku przeszła na wcześniejszą emeryturę na podstawie wniosku złożonego 5 czerwca 2012 roku – będzie objęta zakresem proponowanego przepisu, natomiast kobieta urodzona w 1953 roku, która 1 lipca 2012 roku przeszła na wcześniejszą emeryturę na podstawie wniosku złożonego 6 czerwca 2012 – już nie. Według projektodawcy, uzasadnieniem  tego warunku  jest posiadanie przez emerytów składających wniosek od dnia 6 czerwca 2012 roku  obiektywnej wiedzy, że kwoty wcześniej pobranej emerytury pomniejszą emeryturę powszechną.

Przyjęte założenie – że emerytki urodzone w 1953 r. roku miały realną szansę, aby 6 czerwca 2012 r. roku mieć wiedzę o zastawionej przez ustawodawcę „pułapce” art. 25 ust.1b  – zdaniem NSZZ „Solidarność” jest wątpliwe. Data 6 czerwca 2012 roku to data publikacji w Dzienniku Ustaw znowelizowanej ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Realnie oceniając sytuację w tym momencie posiadaczami obiektywnej wiedzy, że kwoty wcześniej pobranej emerytury pomniejszą emeryturę powszechną byli wyłącznie twórcy procesu legislacyjnego. Nawet gdyby obywatele już w dniu publikacji w Dzienniku Ustaw przystąpili do czytania i analizowania zapisów nowej ustawy emerytalnej, to posiadaczami „obiektywnej wiedzy, że kwoty wcześniej pobranej emerytury pomniejszą emeryturę powszechną” mogli się stać dopiero po pewnym czasie przyswojenia znaczenia uchwalonej przez Sejm i Senat regulacji.

Dzień publikacji ustawy to data, od której stało się dostępne źródło wiedzy, ale w żadnym wypadku nie można twierdzić, że przyszli emeryci stali się w tym dniu posiadaczami tej wiedzy.

Należy przypomnieć, że pierwsze informacje na temat nowelizacji i jej skutków pojawiły się w przestrzeni publicznej dopiero późną jesienią 2012 roku. ZUS oficjalnie zakomunikował o skutkach znowelizowanej ustawy emerytalnej – w tym o art. 25 ust. 1b – dnia 2 stycznia 2013 roku, a więc następnego dnia po jej wejściu w życie. I tę datę zdaniem NSZZ „Solidarność” można uważać jako moment posiadania realnej, czyli „obiektywnej wiedzy, że kwoty wcześniej pobranej emerytury pomniejszą emeryturę powszechną”.

Należy także podkreślić, jak w praktyce wygląda proces przechodzenia na emeryturę – decyzję o przejściu na emeryturę przyszły emeryt musi z co najmniej kilkumiesięcznym wyprzedzeniem uzgodnić z pracodawcą (co nie wynika z obowiązującego prawa, ale normalnej praktyki funkcjonowania pracowników i pracodawców), więc praktycznie wszystkie wnioski złożone w okresie od 6 czerwca do końca 2012 roku to skutki decyzji podjętych w okresie, w którym nie było żadnej wiedzy o skutkach art. 25 ust. 1b.

Podsumowując:  NSZZ „Solidarność” wskazuje na potrzebę rozważenia objęcia przedmiotową regulacją także kobiet, które przeszły na wcześniejszą emeryturę na podstawie wniosku złożonego po 6 czerwca 2012 r. Jest także kwestią poważnie wątpliwą (w świetle art. 2 Konstytucji RP i zasady zaufania obywateli do państwa) czy osoby z wcześniejszych roczników 1949-1952 miały realną wiedzę i możliwość dostosowania  się do skutków zmian legislacyjnych polegających na wprowadzeniu art. 25 ust.1b ustawy o emeryturach i rentach z FUS.  Zasada zaufania obywateli do państwa musi realistycznie zakładać, że odbiorcy normy potrzebują czasu aby przyswoić w pełni konsekwencje zmian legislacyjnych. Dopiero po okresie „przyswajania” skutków nowych regulacji można mówić o w pełni autonomicznych i swobodnych decyzjach ubezpieczonych.

Trybunał Konstytucyjny, w uzasadnieniu wyroku P 20/16 wskazał, że wprowadzenie art.25 ust.1b wiązało się z szeregiem wątpliwości, nie tylko wobec kobiet z rocznika 1953, ale innych, które spełniły przesłanki do uzyskania emerytury powszechnej do końca 31 grudnia 2012 r. Jest więc kwestią otwartą potrzeba dalszych prac nad usunięciem z porządku prawnego skutków wprowadzenia w życie art. 25 ust. 1b ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

Prezydium KK NSZZ „Solidarność” pozytywnie postrzega określenie terminu na składanie wniosku na 6 miesięcy oraz fakt, że projekt zawiera przepisy koordynujące trwające już postępowania.

Jednakże, w chwili obecnej kwestią kluczową jest szybkie i sprawne dalsze procedowanie projektu.

Prezydium Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność” wyraża zaniepokojenie długotrwałością procesów legislacyjnych mających na celu realizację wyroków Trybunału Konstytucyjnego. Należy podkreślić, że niezbędne są w przyszłości szybsze działania strony rządowej pozwalające na realizację postanowień zawartych w wyrokach TK.