Prezydium Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność” negatywnie opiniuje projekt ustawy Ministra Przedsiębiorczości i Technologii z dnia 16.10.2019 r. o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz ustawy o Krajowej Administracji Skarbowej.
Celem projektu ustawy jest nowelizacja rozwiązań dotyczących tzw. „Małego ZUS”. Z dotychczasowego rozwiązania w ramach „Małego ZUS” skorzystało około 186 tys. osób prowadzących działalność gospodarczą. Zgodnie z projektem nowe rozwiązania mają objąć około 300 tys. osób. W projekcie przyjmuje się, że z nowych rozwiązań będą mogły skorzystać osoby, których przychód z pozarolniczej działalności gospodarczej w poprzednim roku kalendarzowym nie był wyższy niż 120 tys. zł (jeżeli działalność była prowadzona przez cały rok, lub odpowiednio skorygowana względem dni prowadzenia działalności). Wskaźnik 120 tys. nie ma charakteru parametrycznego (nie jest powiązany z wielokrotnością przeciętnego wynagrodzenia etc.). Wysokość składek w projektowanym nowym „Małym ZUS” uzależniona będzie od dochodu, a nie jak dotąd od przychodu.
Jednocześnie słusznie wskazuje się w uzasadnieniu (str. 2), że ze względu na fakt, że wartość świadczeń społecznych jest pochodną wysokości odprowadzanych składek, jej zmiana spowoduje spadek przyszłych zobowiązań pokrywanych z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Jednak przede wszystkim, konsekwencją dla osoby ubezpieczonej będą proporcjonalnie niższe świadczenia uzyskane z ubezpieczenia społecznego. Jak wynika ze statystyk, to właśnie osoby prowadzące działalność gospodarczą otrzymują najniższe świadczenia.
W opinii Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność” przedstawione w uzasadnieniu do projektu ustawy wyliczenia dotyczące kosztów prowadzenia działalności gospodarczej budzą wątpliwości, albowiem nie uwzględniają one odliczenia kosztów uzyskania przychodu. W projekcie stwierdza się, iż osoba fizyczna prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą odprowadzająca składki w minimalnej wysokości poniesie wydatki w wysokości ponad 10.850,- zł. Nadto odniesiono się do obowiązku odprowadzania składki na ubezpieczenie zdrowotne w wysokości 342,32 zł miesięcznie. Ostatecznie w projekcie wskazano, iż ww. wysokość składek rzeczywiście może stanowić realne obciążenie dla wskazanej grupy przedsiębiorców.
Mając na uwadze powyższe, dane określone w pkt I uzasadnienia ustawy są nieprecyzyjne – składka na ubezpieczenie zdrowotne może być bowiem odliczona od dochodu stanowiącego podstawę wyliczenia zaliczki na podatek dochodowy, natomiast jak wskazano wcześniej składka emerytalna, o ile zostanie opłacona, może stanowić koszt uzyskania przychodu. Zatem w opinii Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność” podane w uzasadnieniu do projektu obciążenia przedsiębiorców są zawyżone.
Ponadto nie można zgodzić się z tezą postawioną przez projektodawcę, że obniżenie obciążeń para podatkowych zwiększy podaż pracy i aktywność zawodową ludności. Konsekwencją ma być także aktywizacja zawodowa osób dotąd nieaktywnych. Teza ta nie jest poparta żadną argumentacją – brak aktywności zawodowej wynika w licznych przypadkach z braku kwalifikacji, kompetencji pozwalających zaistnieć na rynku pracy. Brak aktywności związany jest z licznymi uwarunkowaniami (na przykład w zakresie polityki transportu publicznego w danym mikro regionie). Obniżenie wysokości świadczeń odprowadzanych do FUS w żaden sposób nie oddziałuje na te sferę.
Co gorsza, projektodawca w pełni zdaje sobie sprawę z przyszłych negatywnych konsekwencji planowanego rozwiązania, co wyraża sformułowaniem „Rozwiązanie może wywołać dodatkowe efekty behawioralne, które mogą zwiększyć koszty dla FUS. Skutki te nie są ujęte w tabeli ukazującej wpływ regulacji na sektor finansów publicznych”. Ze sformułowania tego nie są jednak wyciągnięte żadne konsekwencje.
W ocenie Prezydium Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność” projektowane zmiany są działaniem szkodliwym zarówno dla osób ubezpieczonych jak i dla samego systemu ubezpieczeniowego i stanowią próbę „ucieczki” od fundamentalnych problemów przyszłej stabilności FUS.
Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność” po raz kolejny apeluje o wprowadzenie rozwiązań przewidujących całkowite objęcie ubezpieczeniem umów zlecenia, kumulację tytułów ubezpieczeniowych oraz likwidację szczególnych regulacji w zakresie ubezpieczeń społecznych dla osób uczących się do 26 roku życia.