Miesiąc: lipiec 2017

(do użytku służbowego)

Prezydium Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność” działając na podstawie uchwały Komisji Krajowej nr 29/04, rejestruje Międzyzakładową Komisję Koordynacyjną NSZZ „Solidarność" Instytutów Badawczych nadzorowanych przez Ministerstwo Rozwoju.

 

MKK Instytutów Badawczych nadzorowanych przez Ministerstwo Rozwoju rejestruje się w Krajowym Rejestrze MKK pod nr „94”.

 

Prezydium Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność” pozytywnie ocenia projekt rozporządzenia z dnia 3 lipca 2017 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie orzekania o niepełnosprawności i stopniu niepełnosprawności.

Jednocześnie Prezydium Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność” pragnie zwrócić uwagę, że zgodnie z projektem w danych osobowych obok imienia i nazwiska osoby z niepełnosprawnością pojawia się numer PESEL. Należy zastanowić się czy umieszczenie numeru PESEL jest konieczne dla korzystania posiadacza z uprawnień, gdyż okazanie wszystkich danych łącznie może narazić osobę z niepełnosprawnością na oszustwo. Ponadto zwrócić uwagę należy na projektowany § 35.1. rozporządzenia, tzn. czy w zakres tego uregulowania będą wchodzić dawne orzeczenia o niepełnosprawności jak np. wydane przez Obwodową Komisję Lekarską ds. Inwalidztwa i Zatrudnienia. Osoby z niepełnosprawnościami mają obawy, że w takich przypadkach będą musiały ponownie poddać się procedurze orzeczenia o niepełnosprawności. Dodatkowo w związku z brzmieniem § 2 projektu, zwrócić należy uwagę na osoby, które aktualnie posiadają legitymacje dokumentujące niepełnosprawność lub stopień niepełnosprawności na czas nieokreślony, tzn. czy legitymacje tych osób będą mogły być wymienione bezpłatnie i w jakim terminie.

W związku z powyższym Prezydium Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność” wnosi o uwzględnienie powyższych uwag w pracach nad przedmiotowym rozporządzeniem.

 

          Prezydium Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność”, na wniosek firmy „Jacek Rzehak Profil Film” , wyraża zgodę na użycie nazwy i znaku graficznego NSZZ „Solidarność” w nowym filmie Wojtka Smarzowskiego pod roboczym tytułem „3”.

          Prezydium Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność”, na wniosek Pani Elżbiety Urbańskiej, wyraża zgodę na umieszczenie na pomniku Śp. Andrzeja Urbańskiego
na Warszawskich Powązkach znaku graficznego NSZZ „Solidarność” w treści napisu: Andrzej Urbański – Człowiek Solidarności.

Prezydium Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność” z satysfakcją przyjmuje uwagi Komisji Europejskiej, która dostrzega wysiłki Polski  w zakresie realizacji zaleceń dotyczących przerwania cyklu marginalizacji poprzez inwestowanie w dzieci.

Ograniczenie zjawiska ubóstwa wśród dzieci stanowi bowiem najskuteczniejsze narzędzie do ograniczania marginalizacji i wykluczenia społecznego w przyszłości. Osiągnięcie tego celu stało się możliwe dzięki sztandarowemu Programowi „Rodzina 500+”, którego głównym celem było inwestowanie w politykę rodzinną i społeczną. Z analiz EAPN Polska prowadzonych przez dr hab. Ryszarda Szarfenberga ( na podstawie danych IBS, BŚ oraz MRPiPS) wynika, że stopień oddziaływania świadczenia wychowawczego na poziom ubóstwa jest znaczący. Bowiem ubóstwo skrajne ogółem spadło z 7,5 % do 4,6 % natomiast ubóstwo skrajne wśród dzieci z 11,9 % do 2,7 %. Natomiast poziom ubóstwa relatywnego ogólnie zmniejszył się z 17,3 % do 13,4 %, a wśród dzieci z 23,2 % do 10,5 %.

Można zatem przyjąć, iż działania podejmowane w tym obszarze są efektywne
i skierowane do właściwych grup społecznych oraz co najważniejsze, osiągają zamierzone cele. Dotychczas relatywnie niski poziom świadczeń nie pozwalał na wyraźną redukcję ubóstwa i nie stanowił realnego wsparcia dla rodzin.

Jednocześnie Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność” negatywnie ocenia działania rządu RP w zakresie marginalizacji świadczeń rodzinnych oraz odstąpienie od weryfikacji wysokości świadczeń rodzinnych oraz kryteriów dochodowych do tych świadczeń. Stanowi to niekonsekwencję działania z jednej strony, a z drugiej zaś deprecjonuje dodatkowe narzędzia, które rząd może wykorzystywać do przerwania cyklu marginalizacji i ubóstwa wśród najuboższych oraz rodzin z dziećmi.

W ramach ograniczania zjawiska marginalizacji bardzo istotnym elementem jest wspieranie aktywności zawodowej rodziców poprzez umożliwienie im godzenia życia zawodowego i rodzinnego. Takim wsparciem jest dostęp do tanich i dobrych jakościowo usług opieki nad dziećmi do lat 3. Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność” ze zdumieniem dostrzega, iż do Polski nie wystosowano żadnych zaleceń w tym zakresie, które kierowano
w latach poprzednich (s.32 raportu). Zdaniem Prezydium KK takie rekomendacje są przedwczesne, gdyż ze sprawozdania na temat realizacji ustawy z dnia 4 lutego 2011 r.
o opiece nad dziećmi w wieku do lat 3 w 2015 r. wynika, że wprawdzie obserwujemy systematyczny wzrost liczby instytucji opieki nad najmłodszymi dziećmi, ale potrzeby nadal nie są zaspokojone w satysfakcjonującym zakresie. W roku 2015 funkcjonowało 2990 instytucji opieki nad dziećmi do lat 3, co przekładało się na 83.960 miejsc opieki. Dla porównania w roku 2011 funkcjonowało 511 placówek, co dawało łącznie 32.053 miejsc opieki nad dziećmi.

Wraz ze wzrostem liczby placówek oraz miejsc opieki nad dziećmi następuje systematyczny wzrost wydatków na ten cel. W 2015r. wydatki te wzrosły w stosunku do roku 2014 z 652,7 mln zł do 802,5 mln zł, co stanowi wzrost o ok. 23%. Wydatki były przeznaczone na żłobki: 776,8 mln zł, kluby dziecięce: 13,4 mln zł oraz 12,3 mln zł na dziennych opiekunów.

Jednocześnie następuje systematyczny wzrost podmiotów niepublicznych świadczących usługi w zakresie opieki nad dziećmi, co stanowi wzrost z 38% w roku 2011 na 77% w roku 2015. Daje to łącznie nadal tylko 8,3% dzieci objętych opieką instytucjonalną (dla porównania: w roku 2010 objętych opieką było jedynie 2,6%). Mimo oczywistych wysiłków ze strony rządu oraz przede wszystkim samorządu lokalnego nadal jest wiele do zrobienia w tym obszarze i nie można mówić o sukcesie.

W celu ograniczania zjawiska marginalizacji wśród dzieci niepełnosprawnych realizowana jest polityka integracji zarówno w ramach opieki przedszkolnej jak i na kolejnych szczeblach edukacji. Jednocześnie Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność” zwraca uwagę, iż w celu ochrony interesów i praw dziecka w Polce funkcjonuje od 2000r. instytucja Rzecznika Praw Dziecka, który działa jako jednoosobowy organ władzy państwowej na podstawie art. 72 Konstytucji RP oraz zgodnie z ustawą z 6 stycznia 2000r. o Rzeczniku Praw Dziecka.

Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność” popiera uwagi KE dotyczące wzmacniania organizacji pozarządowych w zakresie ograniczania zjawiska marginalizacji zwłaszcza wśród dzieci, ale jednocześnie podkreśla, że za realizację polityki socjalnej oraz rodzinnej odpowiada rząd, a samorząd wspierany poprzez lokalne inicjatywy jest bezpośrednim wykonawcą i realizatorem polityki państwa w tym zakresie. 

Prezydent RP Andrzej Duda skierował do Sejmu RP projekt ustawy o zmianie ustawy – Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw. Prezydencki projekt ustawy o zmianie ustawy – Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw zmienia przepisy ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy, ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego i ustawy z dnia 9 lipca 2003 r. o zatrudnianiu pracowników tymczasowych. Celem proponowanych przez Prezydenta RP zmian jest wprowadzenie rozwiązań  ułatwiających pracownikom realizację szeregu uprawnień pracowniczych.

W projekcie proponuje się zmiany ułatwiające pracownikom realizację uprawnień pracowniczych związanych z równym traktowaniem pracowników, ochroną osób korzystających z uprawnień rodzicielskich, mobbingiem, wydawaniem świadectw pracy
i terminem przedawnienia roszczeń ze stosunku pracy. 

Prezydium Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność” pozytywnie ocenia próbę usunięcia  wątpliwości, które pojawiły się na gruncie aktualnie obowiązującego przepisu art. 11(3) k.p., czy wymieniony w nim katalog kryteriów dyskryminacji jest katalogiem otwartym czy zamkniętym. Zabieg legislacyjny polegający na usunięciu z treści przepisu zwrotu „a także” pozwoli na jednoznaczną interpretację, że katalog ten jest katalogiem otwartym, co ułatwi pracownikom oraz kandydatom na pracowników dochodzenie roszczeń z tytułu dyskryminacji ze względu na kryterium dyskryminujące w zatrudnieniu, które nie zostało wprost wymienione w treści wskazanego przepisu.

Podobnie pozytywnie Prezydium Komisji Krajowej NSSZ „Solidarność” ocenia  zmianę polegająca na objęciu szczególną ochroną przed rozwiązaniem stosunku pracy pracowników, innych członków najbliższej rodziny, korzystających z urlopu macierzyńskiego lub urlopu rodzicielskiego, oraz przyznania im uprawnień analogicznych do przysługujących pracownicom oraz pracownikom-ojcom wychowującym dziecko, korzystającym z tych urlopów (np. w zakresie udzielenia urlopu wypoczynkowego bezpośrednio po wykorzystaniu urlopu macierzyńskiego lub rodzicielskiego).

W prezydenckim projekcie przewiduje się m.in. poszerzenie katalogu podmiotów, którym w przypadku przywrócenia do pracy i podjęcia zatrudnienia przysługuje wynagrodzenie za cały okres pozostawania bez pracy. Zdaniem Prezydium Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność”, w przypadku, gdy pracownik chroniony, w szczególności ze względu na swoje funkcje rodzicielskie nie żąda przywrócenia do pracy (art. 47(1) k.p.) powinno mu również przysługiwać odszkodowanie za cały okres pozostawania bez pracy. Pracodawcy nie mieliby wówczas interesu w przedłużaniu procesów sądowych, tak jak ma to miejsce
w aktualnie obowiązującym stanie prawnym. Rozwiązanie takie pozwoliłoby również pracownikom na formułowanie żądań w pismach procesowych odpowiadających ich rzeczywistym potrzebom i zamiarom

Prezydium Komisji Krajowej NSSZ „Solidarność”  pozytywnie ocenia teższereg zmian dotyczących zasad i trybu wydawania świadectwa pracy oraz postępowania w sprawie sprostowania treści świadectwa pracy. Wydłużony miałby być termin na wystąpienie
z wnioskiem do pracodawcy o sprostowanie świadectwa pracyz 7 do 14 dni, wydłużenie
z 7 do 14 dni terminu na wystąpienie do sądu pracy z żądaniem sprostowania świadectwa pracy w razie nieuwzględnienia przez pracodawcę wniosku pracownika, a także wydłużenie do 21 dni terminu na wniesienie do sądu pracy żądania sprostowania świadectwa pracy
w przypadku niezawiadomienia przez pracodawcę o odmowie sprostowania świadectwa pracy (liczonego od dnia wystąpienia do pracodawcy z wnioskiem o sprostowanie świadectwa pracy). Dłuższe terminy zdaniem Prezydium Komisji Krajowej NSSZ „Solidarność” ułatwią pracownikom dochodzenia treści świadectwa pracy zgodnej z prawem i faktami.
Na akceptację zasługuje również wprowadzenie do katalogu wykroczeń przeciwko prawom pracownika zawartego w art. 282 w § 1 kodeksu pracy wykroczenia polegającego na nie wydaniu pracownikowi w terminie świadectwa pracy, w  zamian za aktualnie obowiązujące wykroczenie polegające na nie wydaniu pracownikowi świadectwa pracy.

Prezydium Komisji Krajowej NSSZ „Solidarność” stoi na stanowisku, żezaproponowana w projekcie regulacja, zgodnie z którą pracownikom przyznaje się prawo wystąpienia do sądu pracy z żądaniem wydania orzeczenia zastępującego świadectwo pracy
w przypadku bezskutecznej egzekucji orzeczenia zobowiązującego pracodawcę do wydania świadectwa pracy, zaprzestania działalności przez pracodawcę lub wystąpienia innych przyczyn uniemożliwiających wydanie przez pracodawcę świadectwa pracy, zapełniłaby poważną lukę prawną w tym zakresie.

Jednocześnie Prezydium Komisji Krajowej NSSZ „Solidarność” proponuje wprowadzenie poprawki polegającej na tym, że z art. 97 § 2 kodeksu pracy wykreśla się
z treści świadectwa pracy tryb rozwiązania albo okoliczności wygaśnięcia stosunku pracy. Obecnie obowiązujący przepis art. 97 § 2 kodeksu pracy w zakresie, w jakim przewiduje obowiązek zamieszczenia w treści świadectwa pracy informacji o trybie rozwiązania stosunku pracy, w tym zwłaszcza bez wypowiedzenia na podstawie art. 52 § 1 pkt. 1 k.p. jest niezgodny z art. art. 30 i art.  47 Konstytucji RP, w części dotyczącej prawa do ochrony prawnej życia prywatnego, czci i dobrego imienia oraz z przepisami prawa międzynarodowego.

Proponowana poprawka miałaby następujące brzmienie:

I.                   W art. 1 pkt. 7 po lit. a) dodaje się lit. aa) w brzmieniu:

„ aa) § 2 otrzymuje brzmienie: § 2. W świadectwie pracy należy podać informacje dotyczące okresu i rodzaju wykonywanej pracy, zajmowanych stanowisk, a także inne informacje niezbędne do ustalenia uprawnień pracowniczych i uprawnień
z ubezpieczenia społecznego. Ponadto w świadectwie pracy zamieszcza się wzmiankę o zajęciu wynagrodzenia za pracę w myśl przepisów o postępowaniu egzekucyjnym. Na wniosek pracownika, w świadectwie pracy należy podać także informację o wysokości i składnikach wynagrodzenia oraz o uzyskanych kwalifikacjach.”

 

II.                Art. 1 pkt 8 przyjmuje następujące brzmienie:” 8) po art. 97 dodaje się art. 97¹ – 97² w brzmieniu:

„Art. 97¹. § 1. W przypadku bezskutecznej egzekucji orzeczenia zobowiązującego pracodawcę do wydania świadectwa pracy, zaprzestania działalności przez pracodawcę lub wystąpienia innych przyczyn uniemożliwiających wydanie przez pracodawcę świadectwa pracy, pracownikowi przysługuje prawo wystąpienia do sądu pracy z żądaniem wydania orzeczenia zastępującego świadectwo pracy.

§ 2. W orzeczeniu, o którym mowa w § 1, zamieszcza się informacje określone
w art. 97 § 2 oraz w przepisach wydanych na podstawie art. 97 § 4. W przypadku braku możliwości ustalenia przez sąd wszystkich informacji określonych w art. 97 § 2 oraz przepisach wydanych na podstawie art. 97 § 4, w orzeczeniu zamieszcza się co najmniej informacje dotyczące okresu i rodzaju wykonywanej pracy, wymiaru czasu pracy i zajmowanych stanowisk.

§ 3. Sprawy, o których mowa w § 1, sąd rozpoznaje w postępowaniu nieprocesowym.

Art. 97². § 1. Na wniosek pracownika, w każdym czasie po rozwiązaniu lub wygaśnięciu stosunku pracy pracodawca jest obowiązany wydać pracownikowi pisemne zaświadczenie zawierające informację o trybie rozwiązania albo okolicznościach wygaśnięcia stosunku pracy, nie później niż w terminie 7 dni od dnia złożenia wniosku

§ 2. Do zaświadczenia, o którym mowa w § 1, przepisy art. 97 § 1³, art. 97 § 1⁴, art. 97 § 2¹ , art. 97¹ § 1 i  § 3, art. 99 stosuje się odpowiednio.”.

Świadectwo pracy jest dokumentem prywatnym i zawiera  jedynie oświadczenie wiedzy osoby, która podpisała dokument. Niemniej dla pracownika jest dokumentem niezwykle istotnym. Dla wykazania swojego stażu pracy, nabytego doświadczenia itp. w interesie pracownika jest okazanie takiego świadectwa w procesie rekrutacji, a w szczególności po nawiązaniu stosunku pracy. Od stażu pracy zależą bowiem różne prawa pracownicze przewidziane w przepisach powszechnego i autonomicznego prawa pracy, na przykład prawo do dodatku stażowego, nagrody jubileuszowej, itp. W wielu sytuacjach bez przedstawienia świadectwa pracy pracownik nie może przystąpić do procesu rekrutacji, na przykład wówczas gdy warunkiem zatrudnienia jest wykazanie pracy na określonym stanowisku (np. kierowniczym). Wystawienie pracownikowi świadectwa pracy z informacją o rozwiązaniu przez pracodawcę stosunku pracy np. z winy pracownika (tzw. zwolnienie dyscyplinarne) istotnie utrudnia, a często uniemożliwia znalezienie nowej pracy. świadectwo pracy,
w którym znajduje się informacja o zakończeniu stosunku pracy na podstawie art. 52 § 1 pkt. 1 k.p. jest o wiele dotkliwsze dla pracownika aniżeli informacja z krajowego rejestru karnego, ponieważ każda kara ulega zatarciu.

Pracownik jest przy tym często w gorszej sytuacji prawnej, aniżeli osoba skazana za popełnienie przestępstwa. Niejednokrotnie zdarza się, iż umieszczona w treści świadectwa pracy przedmiotowa informacja jest nieprawdziwa. Jedynym sposobem na zmianę treści takiego świadectwa pozostaje proces sądowy, który może trwać nawet kilka lat. Zakończenie nawet pomyślne takiego procesu oznacza, że przez okres trwania postępowania sądowego pracownik dysponuje świadectwem o treści niezgodnej z prawdą.

Kodeks pracy przewiduje w takiej sytuacji możliwość dochodzenia odszkodowania na podstawie art. 99 § 1 k.p. limitowanego do wysokości sześciotygodniowego wynagrodzenia pracownika, ale nie załatwia to praktycznego problemu braku możliwości podjęcia zatrudnienia przez pracownika w czasie trwania procesu sądowego.

Jedyne odniesienie, co do którego można by rozważyć istnienie jakiegoś celu, dla którego umieszcza się w świadectwa pracy informacje o podstawie ustania stosunku pracy jakie znajduje się w polskim systemie prawa w art. 75 ust. 1 pkt. 2 i 3 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 2016 r., poz. 645). Zgodnie z art. 75 ust. 1 pkt 2 tej ustawy prawo do zasiłku nie przysługuje bezrobotnemu, który w okresie 6 miesięcy przed zarejestrowaniem się w powiatowym urzędzie pracy spowodował rozwiązanie ze swej winy stosunku pracy lub stosunku służbowego bez wypowiedzenia. Nie wydaje się jednak, żeby treść tego przepisu była wystarczającą podstawą do naruszenia przedmiotowego prawa do prywatności. Zamierzony przez ustawodawcę cel można z łatwością osiągnąć w inny sposób. Prezydium Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność” proponuje więc wprowadzenie przepisu nakładającego na pracodawcę obowiązku niezwłocznego wydania na wniosek pracownika zaświadczenia zawierającego informację o trybie rozwiązania albo okolicznościach wygaśnięcia stosunku pracy w związku z rozwiązaniem lub wygaśnięciem stosunku pracy.

Prezydium Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność” pozytywnie opiniuje też zmianę proponowaną w art. art. 94³ § 4  k.p., który otrzymałby brzmienie „pracownik, który wskutek mobbingu rozwiązał umowę o pracę  lub poniósł szkodę, ma prawo dochodzić od pracodawcy odszkodowania w wysokości nie niższej niż minimalne wynagrodzenie za pracę, ustalane na podstawie odrębnych przepisów”. Niezwykle ważną zmianą z punktu widzenia ochrony pracowników, którzy doświadczyli mobbingu i ponieśli w związku z nim szkodę jest przyznanie im prawa dochodzenia od pracodawcy odszkodowania w wysokości nie niższej niż minimalne wynagrodzenie za pracę. Zdaniem Prezydium Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność” proponowana regulacja pozwoli dochodzić odszkodowania również mobbowanym pracownikom, z którymi pracodawca rozwiązał umowę o pracę oraz pracownikom zatrudnionym na innej podstawie niż umowa o pracę.

Prezydium Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność” proponuje przy tym wykreślić § 5 art. 94(3) k.p., ponieważ nie zawsze mobbowany pracownik ma odwagę (pozostając często jeszcze w stosunku pracy) podać w piśmie rozwiązującym umowę o pracę mobbing jako przyczynę rozwiązania umowy. 

Zdaniem Prezydium Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność” zbędna wydaje się propozycja zawarta w art. 3 projektu ustawy, zgodnie z którą w ustawie z dnia 9 lipca 2003 r. o zatrudnianiu pracowników tymczasowych po art. 18b dodaje się art. 18c w brzmieniu:

„Art. 18c. 1. W przypadku bezskutecznej egzekucji orzeczenia zobowiązującego agencję pracy tymczasowej do wydania świadectwa pracy, zaprzestania działalności przez agencję pracy tymczasowej lub wystąpienia innych przyczyn uniemożliwiających wydanie przez agencję pracy tymczasowej świadectwa pracy, pracownikowi przysługuje prawo wystąpienia do sądu pracy z żądaniem wydania orzeczenia zastępującego świadectwo pracy.

2. W orzeczeniu, o którym mowa w ust. 1, zamieszcza się informacje określone w art. 97 § 2 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (Dz. U. z 2016 r. poz. 1666, z późn. zm.^[1])) oraz przepisach wydanych na podstawie art. 97 § 4 tej ustawy. W przypadku braku możliwości ustalenia wszystkich informacji określonych w art. 97 § 2 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy oraz przepisach wydanych na podstawie art. 97 § 4 tej ustawy, w orzeczeniu zamieszcza się co najmniej informacje dotyczące okresu i rodzaju wykonywanej pracy, wymiaru czasu pracy, zajmowanych stanowisk, trybu rozwiązania albo okoliczności wygaśnięcia stosunku pracy”.

Powyższa propozycja jest sprzeczna z zasadami poprawnej legislacji, ponieważ ustawa o zatrudnianiu pracowników tymczasowych odsyła w art. 5 do stosowania kodeksu pracy a przepis w podobnym brzmieniu jest proponowany w przedmiotowym projekcie prezydenckim (art. 1 pkt 7 projektu).

Prezydium Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność” stoi na stanowisku, że 30 dniowy zaproponowany w art. 5 projektu ustawy okres vacatio legis w praktyce może okazać się zbyt krótki dla zastosowania zmienionych przepisów i przychylamy się do propozycji partnerów społecznych z Zespołu Prawa Pracy przy Radzie Dialogu Społecznego, zgodnie z którą okres ten mógłby ulec wydłużeniu do 3 miesięcy

Prezydium Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność” przedstawia opinię w sprawie Założeń projektu budżetu państwa na rok 2018 (dalej: Założenia).

 

Prognozy makroekonomiczne

Prezydium Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność” po raz kolejny zauważa, że Założenia zawierają coraz mniej informacji, a w szczególności danych o przewidywanej wysokości dochodów i wydatków budżetu państwa oraz o prognozie wpływów podatkowych. Postulujemy, aby w kolejnych latach prezentować dane źródłowe, na których oparto prognozy, co ułatwi ocenę ich realności. 

Brak informacji na temat limitu budżetowego wydatków, wynikającego z reguły wydatkowej, na tym etapie opiniowania założeń do ustawy budżetowej uniemożliwia realizację ustawowego obowiązku negocjacji wzrostu wynagrodzeń w Radzie Dialogu Społecznego.

Prognozy makroekonomiczne instytucji takich jak: Komisja Europejska, Agencja Moody’s, Narodowy Bank Polski oraz zawarte we wstępnych założeniach makroekonomicznych „Programu konwergencji. Aktualizacja 2017” i Założeniach są zróżnicowane, jednak odchylenia nie są zbyt duże. Większość z nich wykazuje trend rosnący, który sprzyja gospodarce.

W Założeniach nie wskazano czynników ryzyka, które mogą mieć istotny wpływ na prognozę wielkości makroekonomicznych na rok 2018. Niewiele miejsca w Założeniachpoświęca się sytuacji geopolitycznej i gospodarczej, która ma wpływ na rynki zewnętrzne.

Na pozytywną ocenę zasługuje kontynuowanie działań służących poprawie egzekwowania podatków, w tym podatku VAT. Negatywnie należy ocenić brak prognozy dochodów wynikających z ograniczenia tzw. luki podatkowej w VAT, która ma zostać zrealizowana poprzez:

• system teleinformatyczny wspierający wykrywanie faktur dokumentujących czynności fikcyjne na podstawie przesyłanych przez podatników organowi podatkowemu co miesiąc jednolitych plików kontrolnych (JPK) zawierających ewidencję zakupu
  i sprzedaży VAT;
• wprowadzenie obowiązku przekazywania Szefowi Krajowej Administracji Skarbowej wyciągów bankowych w postaci elektronicznej w celu szybkiej identyfikacji podejrzanych transakcji i weryfikacji spójności deklarowanych przychodów i kosztów z obrotami na rachunku bankowym;
• wdrożenie systemu teleinformatycznego i mechanizmu analizy ryzyka, ograniczającego wykorzystywanie przez przestępców uczestniczących
  w wyłudzeniach podatku VAT niedoskonałości w przepływie informacji w ramach systemu bankowego;
• wprowadzenie tzw. modelu podzielonej płatności (split payment) za dostarczone towary lub wyświadczone usługi na kwotę netto, która wpłacana jest przez nabywcę na konto dostawcy lub usługodawcy, oraz kwotę podatku, która trafia bezpośrednio na odrębne konto VAT, przeznaczone do opłacania przez podatnika VAT naliczonego
  i swoich zobowiązań z tytułu VAT do urzędu skarbowego;
• egzekwowanie wprowadzonych w 2016 r. przepisów, w tym w ramach tzw. pakietu paliwowego;
• wprowadzenie podatku od handlu detalicznego.

 

Wzrost gospodarczy

Od kilku lat głównym czynnikiem wzrostu pozostaje popyt krajowy. Podkreślając jego wpływ na wzrost gospodarczy Prezydium KK NSZZ „S” podtrzymuje postulaty dotyczące:

–        odmrożenia funduszu wynagrodzeń w państwowej sferze budżetowej,

–        odmrożenia podstawy naliczania odpisu na zakładowy fundusz świadczeń socjalnych,

–        szybszego wzrostu emerytur i rent oraz wypracowania systemowego rozwiązania zapewniającego szybszy ich wzrost w miejsce stosowanego w ostatnich latach jednorazowego dodatku,

–        przywrócenia obniżonych stawek podatku VAT w wysokości 7% i 22%,

–        odmrożenia progów podatkowych,

–        zwiększenia kwoty wolnej od podatku zgodnie z zapowiedzią w Wieloletnim  Planie  Finansowym.

W Założeniach podobnie jak w roku poprzednim wskazuje się, że w związku
z przyspieszeniem wydatkowania środków unijnych istotnym czynnikiem wzrostu gospodarczego w Polsce będą inwestycje publiczne. Inwestycje sektora rządowego
i samorządowego mają zwiększyć się do 5%. W dokumencie podkreśla się korzystny klimat do przyspieszenia akcji inwestycyjnej przedsiębiorstw oraz jako element wsparcia wskazuje się uruchomienie Polskiego Funduszu Rozwoju, który zastąpił Polskie Inwestycje Rozwojowe. Tak lakoniczny sposób prezentacji nie daje pełnego obrazu planowanych inicjatyw oraz działań nakierowanych na transformację gospodarki polskiej w kierunku opartej na wiedzy.

 

Podatki

Podatki – poza funkcją fiskalną – pełnią także funkcję dystrybucyjną i stymulacyjną,
a więc powinny służyć realizacji określonych celów społecznych, w tym wyrównywaniu dysproporcji dochodowych. W Założeniach nie zapowiedziano zmiany stawek podatku PIT, waloryzacji progów podatkowych, zwiększenia kwoty wolnej od podatku i wysokości kosztów uzyskania przychodu, o co postulujemy od wielu lat. Z treści Wieloletniego Planu Finansowego oraz braku takiej informacji w Założeniach wynika, że nie planuje się
w następnym roku przywrócenia stawek podatku VAT w wysokości 7% i 22%, obowiązujących do 2010 roku. Mając na uwadze planowane zmiany w tym obszarze na poziomie europejskim, wnioskujemy o przygotowanie i przedstawienie Radzie Dialogu Społecznego przez Ministerstwo Finansów analiz, która pozwoliłyby na przyjęcie elastycznych rozwiązań dostosowanych do realiów krajowych, zarówno gospodarczych jak
i społecznych.

Zwracamy uwagę na niezasadne tak duże zróżnicowanie stawek VAT na książki (5%) i e-booki (23%). Zasadność obniżenia stawek VAT dla e-booków została potwierdzona Stanowiskiem Komisji Parlamentu Europejskiego ds. gospodarczych i monetarnych w maju 2017 r.

W Wieloletnim Planie Finansowym zapowiedziano podniesienie kwoty wolnej od podatku: „Ponadto od 2018 r. kwota odliczana od podatku zostanie ponownie podniesiona tak, aby osoby o dochodzie rocznym do 8 000 zł nie płaciły podatku”. Niepokoi fakt, że powyższa deklaracja nie znalazła się w założeniach do ustawy budżetowej i domagamy się jej spełnienia zgodnie z ustaleniami z roku poprzedniego.

Prezydium Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność” wskazuje na niewspółmiernie mały wzrost wpływów z tytułu podatku PIT w stosunku do nominalnego wzrostu funduszu wynagrodzeń w gospodarce narodowej w 2016 roku i uważa, że należy szczegółowo zbadać przyczyny takiej sytuacji.

Założenia nie odnoszą się także do wniosku związków zawodowych, aby oskładkować wszystkie dochody z pracy niezależnie od formy prawnej w jakiej jest ona świadczona, proporcjonalnie do ich wielkości.

 

Rynek pracy

W założeniach ledwie wspomniano o sytuacji na rynku pracy. Rzeczywiście, poziom bezrobocia spada, jednak widzimy szereg wyzwań, na które musi pojawić się odpowiedź. Są to m.in. długotrwałe bezrobocie i stosunkowo niski poziom zatrudnienia, który w 2016 roku wynosił 69,9% (wg. BAEL). Zwracamy także uwagę na fakt, że ponad 10% osób w wieku
15-24 lat nie pracuje, nie uczy się i nie odbywa szkoleń. Jednocześnie, wyzwaniem staje się utrzymanie starszych pracowników na rynku pracy. Średni wiek dezaktywizacji zawodowej
z roku na rok rośnie, ale w stopniu niezadowalającym. W roku 2015 było to 61,6 lat, a w 2014 60,4. Kluczowe w tym wypadku są instrumenty aktywizacji zawodowej oferowane przez urzędy pracy. Źródłem ich finansowania jest Fundusz Pracy, jednak każdego roku część środków wydatkowana jest niezgodnie z jego przeznaczeniem. Przykładem jest finansowanie staży lekarskich i pielęgniarskich. Wzywamy zatem do takiego wykorzystywania środków
z Funduszu Pracy, które będzie uwzględniało nowe wyzwania rynku pracy.
Dziś w warunkach względnie dobrej sytuacji gospodarczej jest to szczególnie ważne.

Ważne jest by działania w tym obszarze były dyskutowane w ramach dialogu społecznego. O ile na poziomie centralnym sytuacja jest dobra, o tyle na poziomie wojewódzkim, w ramach Wojewódzkich Rad Dialogu Społecznego, zauważamy niewystarczające środki. W tym zakresie również domagamy się zwiększenia finansowania.

Założenia nie biorą pod uwagę możliwej imigracji zarobkowej osób ze wschodu Europy oraz napływu uchodźców, jak również wpływu tych grup na zatrudnienie.

 

Wynagrodzenia w sferze budżetowej

Rząd założył, że średnioroczny wskaźnik wzrostu wynagrodzeń w państwowej sferze budżetowej wyniesie 100,0% w ujęciu nominalnym, tzn. wynagrodzenia w roku 2018, ustalone zgodnie z art. 6 ustawy o kształtowaniu wynagrodzeń w państwowej sferze budżetowej oraz o zmianie niektórych ustaw – już po raz ósmy – nie będą waloryzowane.
W ocenie Prezydium KK NSZZ „S” wpłynie to negatywnie na sytuację dochodową pracowników i w konsekwencji na poziom konsumpcji oraz wzrost gospodarczy. Wobec powyższego negatywnie oceniamy rządową propozycję i podtrzymujemy postulat, aby wzrost wynagrodzeń w sferze budżetowej wynosił nie mniej niż 11,2%.

W założeniach budżetu państwa na rok 2018 wskazuje się ogólnie, że kształtowanie funduszu wynagrodzeń państwowych jednostek budżetowych odbędzie się w ramach limitu wydatków przewidzianego przez stabilizującą regułę wydatkową i przy zachowaniu istniejących systemów indeksacji dla części pracowników sektora instytucji rządowych
i samorządowych. Oznacza to, że bliżej nieokreślony jest zakładany wzrost wynagrodzeń pracowników, co za tym idzie, nie oszacowano wstępnie niezbędnych środków na ten wzrost. Wieloletnia praktyka odstępowania od indeksacji wynagrodzeń pracowników sfery budżetowej przy jednoczesnym podwyższaniu płac niektórych pracowników sektora instytucji rządowych i samorządowych stanowi dyskryminację pracowników, których wynagrodzenia nie zostały objęte wzrostem. NSZZ „Solidarność” nie akceptuje takich rozwiązań, gdyż wzrost wynagrodzeń pracowników sfery budżetowej powinien dotyczyć wszystkich grup zawodowych, a nie jedynie wybranych. Należy podkreślić, że konsekwentne „zamrażanie” wzrostu wynagrodzeń niepodlegających automatycznej indeksacji prowadzi do coraz większych rozbieżności płacowych wśród poszczególnych grup pracowniczych u tego samego pracodawcy. Ponadto, takie postępowanie eliminuje kompetencje Rady Dialogu Społecznego w zakresie negocjacji wskaźnika wzrostu wynagrodzeń w sferze budżetowej. Dlatego przypominamy kolejne nasze postulaty, aby wzrost wynagrodzeń pracowników sfery budżetowej był zawsze ustalany w ramach negocjacji prowadzonych w Radzie Dialogu Społecznego oraz o potrzebie wypracowania rozwiązania systemowego obejmującego model kształtowania płac tych pracowników.

 

 

Minimalne wynagrodzenie za pracę

Propozycja Rady Ministrów dotycząca wzrostu minimalnego wynagrodzenia za pracę od 1 stycznia 2018 r. do poziomu 2080 zł brutto (tj. ok 1515 netto) jest nie do zaakceptowania. Wobec planowanego w Wieloletnim Planie Finansowym wzrostu przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce narodowej w wysokości 4,7%, relacja minimalnego wynagrodzenia w przyszłym roku do przeciętnego wynagrodzenia
w gospodarce narodowej będzie wynosić 46,84%. Oznacza to, że będzie ona niższa niż
w roku poprzednim, co jest sprzeczne z celem stopniowego, zgodnego z tempem wzrostu gospodarczego, osiągnięcia minimalnego wynagrodzenia wysokości 50% przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce narodowej. NSZZ „Solidarność” podtrzymuje postulat wzrostu minimalnego wynagrodzenia za pracę nie mniej niż o 8%.

Prezydium KK NSZZ „Solidarność” ponownie postuluje o jak najszybsze ratyfikowanie przez Polskę art. 4 ust. 1 Europejskiej Karty Społecznej, który zobowiązuje państwo do zagwarantowania pracownikowi wynagrodzenia zapewniającego godziwy poziom życia oraz Konwencji MOP nr 131, jak również przyjęcie Zalecenia nr 135 z 1970 roku dotyczącego ustalania płac minimalnych.

 

Świadczenia emerytalno-rentowe

Według danych GUS dot. sytuacji gospodarstw domowych w 2016 r., emeryci
i renciści pozostają grupą społeczną, której dochody rozporządzalne rosną najwolniej. Natomiast dochody najuboższych świadczeniobiorców, którzy należą do I i II grupy kwintylowej (udział w przeciętnych miesięcznych wydatków w dochodzie rozporządzalnym to odpowiednio 114,7% i 81,4% ), są niższe od wydatków lub niewiele wyższe od nich, co oznacza, że właśnie te grupy emerytów i rencistów nie odczuwają dobrej koniunktury ani wzrostu gospodarczego. Dlatego NSZZ „Solidarność” powtarza swój postulat zapewniania wzrostu świadczeń emerytalno-rentowych na poziomie inflacji powiększonej o co najmniej 50% realnego wzrostu przeciętnego wynagrodzenia za pracę w roku 2017. Należy także, wypracować i wdrożyć odpowiedni system waloryzacji najniższych świadczeń emerytalno-rentowych, który zapewniałby utrzymanie wartości realnej tych świadczeń w długim okresie
z zachowaniem prawa świadczeniobiorców do czerpania ze wzrostu gospodarczego
na poziomie uzgodnionym przez partnerów w Pakcie dla przedsiębiorczości.

 

Oświata i wychowanie

NSZZ „Solidarność” po zapoznaniu się z projektem ustawy o finansowaniu zadań oświatowych z dnia 30 maja 2017 r. negatywnie ocenia jej założenia. Zgodnie ze wstępnymi ustaleniami wypracowanymi w Zespole do spraw statusu zawodowego pracowników Oświaty i grupy roboczej do spraw finansowania Oświaty, projekt miał doprowadzić do modernizacji systemu finansowania zadań edukacyjnych. Podczas debat i negocjacji doszło do zbliżenia poglądów i stanowisk uzasadniających konieczność wdrożenia nowych, systemowych rozwiązań dotyczących finansowania edukacji, w tym szkół pochodzących ze sfery prywatnoprawnej. Tymczasem projekt w ogóle nie odnosi się do finansowania zadań oświatowych realizowanych przez jednostki samorządu terytorialnego, co ze względu na wielkość środków finansowych przeznaczanych na ten cel stanowi zdecydowany udział
w wydatkowanych finansach publicznych. 

 Projekt dokumentu podnosi jedynie problemy związane z zasadami finansowania szkół i placówek prowadzonych przez osoby prawne lub fizyczne niebędące jednostkami samorządu terytorialnego (pomijając finansowanie świadczeń pomocy materialnej, programów rządowych, inne dotacje pochodzące z budżetu państwa czy opłaty za korzystanie z wychowania przedszkolnego oraz rozliczenia finansowe pomiędzy jst). W stosunku do całości zadań oświatowych stanowią one, mimo wszystko, znikomą część wydatków na zadania oświatowe, stąd już sam tytuł projektu ustawy jest w przekonaniu KSOiW NSZZ „Solidarność” pewnym nadużyciem. Wynika to z faktu niewypełnienia do tej pory przez ministra właściwego do spraw oświaty delegacji zawartej w Ustawie z dnia 13 listopada 2003 roku o dochodach jednostek samorządu terytorialnego, co nie pozwala odnieść się merytorycznie do planowanego finansowania zadań oświatowych, stanowiących dominującą wielkość środków finansowych na ten cel.

Uwagi szczegółowe zawarte są w opinii Krajowej Sekcji Oświaty i Wychowania
(w załączeniu).

Prezydium KK NSZZ Solidarność ocenia pozytywnie zmianę Rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie szczegółowych zasad i trybu postępowania w sprawach rozliczenia składek, do których poboru jest zobowiązany Zakład Ubezpieczeń Społecznych, polegające na dokonywaniu wpłat przez płatników składek na indywidualne numery rachunków, a następnie rozdysponowywaniu wg algorytmu przez Zakład na poszczególne fundusze. Projekt czytelnie określa zasady rozliczania/rozdysponowywania dokonanych wpłat składek. Jest to zmiana będąca następstwem nowelizacji art. 49 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r.
o systemie ubezpieczeń społecznych

Najistotniejszą zmianą w stosunku do dotychczasowego stanu prawnego będzie rozliczanie kwoty wpłaty na należności o najwcześniejszym terminie płatności, a nie jak dotychczas wg oznaczenia wpłaty na dany miesiąc. Zdecydowanie ułatwi to i uprości rozliczenia kont płatników składek. Zwiększy wpływy składek do ZUS poprzez zmotywowanie  znacznej grupy płatników składek do występowania o rozłożenie zaległych  składek  na raty, aby bieżące wpłaty rozliczały się na bieżące składki. Wyeliminowane zostaną sytuacje opłacania składek przez dłużników prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą tylko na bieżąco, w celu nabycia prawa do wypłaty świadczeń krótkoterminowych. Proponowane zmiany z pewnością poprawią kondycję FUS i ujednolicą zasady rozliczeń składek w ZUS, płatnicy składek będą wykonywać jeden przelew do ZUS, zamiast trzech, czterech odrębnych przelewów.

Jednocześnie Prezydium KK, odnosząc się do rozwiązań szczegółowych uważa, że należy rozważyć następujące kwestie:

1.      Czy zasadne jest zamieszczanie w nowym rozporządzeniu regulacji dotyczących rozliczania zasiłków i świadczeń rodzinnych. Pierwsze z ww. należności były wypłacane przez ZUS i rozliczane w dokumentach ubezpieczeniowych do 30 kwietnia 2004 r.,
a drugie do 31 sierpnia 2006 r. O ile w aktualnie jeszcze obowiązującym rozporządzeniu
z dnia 18 kwietnia 2008 roku było to uzasadnione, gdyż płatnicy składek w roku 2008 r. mogli jeszcze rozliczyć wypłacone świadczenia, o tyle aktualnie nastąpiło już ich przedawnienie oraz przedawnienie składek za tamte lata. Gdyby nawet płatnik zaniżył składki na ubezpieczenia społeczne, wypłacając w sposób nienależny i rozliczając
w ciężar składek zasiłki rodzinne czy świadczenia rodzinne to i tak brak jest możliwości ich dochodzenia od płatnika z uwagi na przedawnienie.

2.      Czy nie byłoby celowe dopisanie w rozporządzeniu, banków jako jeszcze jednej grupy płatników składek uprawnionych do składania więcej niż jednego kompletu dokumentów rozliczeniowych. Banki wypłacające emerytom świadczenia z zagranicy są zobowiązane do pobierania i przekazywania do ZUS składek na ubezpieczenie zdrowotne od tych świadczeń. Występuje więc sytuacja analogiczna, jak w przypadku powiatowych urzędów pracy, ośrodków pomocy społecznej, ZUS czy biur emerytalnych, które obok składek
za swoich pracowników rozliczają składki za świadczeniobiorców.

3.      Czy zasadne jest prawo ubezpieczonego, zapisane w §28 ust.5, do kwestionowania danych zapisanych na koncie płatnika składek na podstawie dokumentów sporządzonych przez ZUS z urzędu. O ile nie ulega wątpliwości jego prawo do kwestionowania zapisów na koncie ubezpieczonego (czyli swoim) to wydaje się, że nie ma podstaw do kwestionowania danych na koncie płatnika składek, które zawiera sumaryczne dane wszystkich ubezpieczonych rozliczanych przez danego płatnika składek. Jeśli błąd na koncie płatnika wynikał z błędu na koncie ubezpieczonego zgłaszającego nieprawidłowość to zostanie on automatycznie skorygowany również na koncie płatnika składek. Jeśli zaś błąd na koncie płatnika jest konsekwencją błędu na koncie innego ubezpieczonego to może go kwestionować sam zainteresowany (poprzez swoje konto ubezpieczonego) lub płatnik składek.