Dzień: 2017-05-23

Prezydium Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność” dostrzega szereg pozytywnych zmian w przygotowywanym projekcie zmian podstaw programowych w szkołach ponadpodstawowych dla przedmiotów: wiedza o społeczeństwie oraz podstawy przedsiębiorczości.

            Pomimo pozytywnej opinii, pragniemy wnieść uwagi szczegółowe do projektu. Prezydium NSZZ „Solidarność” postuluje uzupełnienie podstawy o treści, które będą sprzyjały budowaniu świadomości pracowniczej młodych ludzi oraz będą przyczyniały się do wzmocnienia kapitału społecznego, tak bardzo potrzebnego do prowadzenia dialogu społecznego, który sprzyja rozwojowi gospodarczemu. Dotyczą one:

1)     Wiedza o społeczeństwie – zakres podstawowy:

a.      w bloku II, w którym mowa o społeczeństwie obywatelskim, punkt 1) obejmuje treści związane z rodzajami i przykładami organizacji pozarządowych. Proponujemy w tym miejscu uwzględnienie także związków zawodowych, jako organizacji o szczególnej roli;

b.     w bloku IV, w którym mowa o prawach człowieka i ich ochronie, zwracamy uwagę na konieczność uzupełnienia bloku o standardy pracy Międzynarodowej Organizacji Pracy, które wywodzą się z praw człowieka;

c.      w bloku V, w którym mowa o prawie w Rzeczypospolitej Polskiej, przybliża się uczniom poszczególne gałęzie prawa, w tym prawo cywilne, prawo rodzinne, prawo administracyjne i prawo karne. W naszej ocenie należy uzupełnić ten blok o prawo pracy, dotyczące większości osób, które wchodzą w dorosłe życie. Można tego dokonać poprzez ograniczenie liczby godzin poświęconych prawu karnemu, które jest stosowane w sytuacjach wyjątkowych;

d.     proponujemy, by przenieść punkt dotyczący działań państwa w sferze polityki prorodzinnej, który został ujęty w bloku IX zakresu rozszerzonego, w którym mowa o sprawowaniu władzy w Rzeczypospolitej Polskiej, do zakresu podstawowego przedmiotu. W naszej ocenie, biorąc pod uwagę sytuację demograficzną i znaczenie polityk na rzecz odwrócenia negatywnych trendów demograficznych w Polsce, to zagadnienie zasługuje na to, by było przedmiotem debaty nie tylko uczniów objętych zakresem rozszerzonym, ale również zakresem podstawowym. Podobnie należy potraktować kolejny punkt, który dotyczy problematyki „starzenia się społeczeństwa” i przedstawiania głównych założeń polityki państwa wobec osób starszych oraz wyjaśniania zasady solidaryzmu społecznego w ubezpieczeniach społecznych. W naszej ocenie ten punkt można połączyć z dyskusją na temat roli Zakładu Ubezpieczeń Społecznych i funkcjonowania systemu obowiązkowych ubezpieczeń społecznych, a także rozróżniania ubezpieczeń emerytalnego, rentowego, chorobowego i wypadkowego, który znajduje się w bloku VI zakresu podstawowego – Wybrane problemy społeczne w Rzeczypospolitej Polskiej;

e.      w bloku XI zakresu rozszerzonego, w którym mowa o systemie prawa w Rzeczypospolitej Polskiej, pojawiają się odniesienia do tematyki prawa pracy. W naszej ocenie te treści powinny zostać przeniesione do treści podstawowych przedmiotu WOS (patrz uwaga zamieszczona w punkcie c);

f.      we fragmencie dotyczącym warunków i sposobu realizacji przedmiotu pojawia się zalecenie by organizowane były lekcje we współpracy z urzędami administracji rządowej i samorządowej oraz – za zgodą rady pedagogicznej
i rodziców – z organizacjami pozarządowymi. Proponujemy dodanie związków zawodowych, jako organizacje o szczególnej roli i charakterze.

 

2)     Wiedza o społeczeństwie – zakres rozszerzony:

a.      w bloku VI, w którym mowa o społeczeństwie obywatelskim i kulturze politycznej, punkt 3) wskazuje na to, że uczeń „charakteryzuje główne kierunki aktywności organizacji pozarządowych w Polsce; przedstawia specyfikę think-tanków”. Proponujemy uzupełnienie tego punktu o charakterystykę działalności związków zawodowych. Naszym zdaniem, na uzupełnienie o związki zawodowe zasługuje również punkt 4), gdzie mowa o porównaniu statusu prawnego stowarzyszeń, fundacji i organizacji pożytku publicznego w Polsce;

b.     w bloku XII, w którym mowa o prawach człowieka i ich ochronie międzynarodowej, podobnie jak w zakresie podstawowym przedmiotu (patrz uwaga 1b), brakuje odniesień do międzynarodowych standardów pracy Międzynarodowej Organizacji Pracy. W zakresie rozszerzonym ta tematyka powinna być objęta szerzej i bardziej szczegółowo, np. poprzez analizę fundamentalnych konwencji MOP, nr 138, 105, 111, 182, 29, 87 oraz 98;

 

3)     Wiedza o społeczeństwie – szkoła branżowa I i II stopnia

Prezydium KK wnosi uwagi podobne jak w przypadku zakresu podstawowego tego przedmiotu. Zagadnienia prawa pracy powinny być przedmiotem nauczania w szkole branżowej. Droga absolwentów tych szkół na rynek pracy wydaje się najkrótsza, dlatego należy wyposażyć ich w wiedzę praktyczną na temat prawa pracy oraz funkcjonowania rynku pracy i instytucji rynku pracy, w tym związków zawodowych.

 

4)     Podstawy przedsiębiorczości – po szkole podstawowej:

a.      w bloku III, w którym mowa o rynku pracy, bardzo szeroko odniesiono się do funkcjonowania rynku pracy, niektórych norm prawa pracy oraz działania związków zawodowych. Należy zapewnić spójność z przedmiotem WOS w tym zakresie. Brakuje w tym obszarze odniesienia do działalności Państwowej Inspekcji Pracy, która stoi na straży praw pracowniczych i chroni uczciwą konkurencję przed pracodawcami, którzy omijając prawo pracy poszukują przewagi konkurencyjnej. Należałoby zaznajomić uczniów z trybem składania skarg do PIP;

b.     w bloku IV, w którym mowa o przedsiębiorstwie, pojawiają się wątki dotyczące zarządzania ludźmi, stosowania pracy zespołowej, zachowań etycznych i nieetycznych w biznesie, społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw, prowadzenia negocjacji oraz manipulacji w negocjacjach i ich negatywnych skutków. W naszej ocenie zdecydowanie warto wprowadzić
w tym obszarze tematykę dialogu społecznego w przedsiębiorstwie i na innych poziomach (Rada Dialogu Społecznego i Wojewódzkie Rady Dialogu Społecznego, rady pracownicze). Należałoby wskazać korzyści, które z tego wynikają i rolę podmiotów, które biorą w nim udział. By lekcje były pełne, należałoby odnieść się do działalności związków zawodowych oraz organizacji pracodawców;

c.      widzimy także potrzebę uzupełnienia treści nauczania o tematykę pozasądowych metod rozwiązywania sporów z zakresu prawa pracy. Sprzyjałoby to budowaniu odpowiednich relacji pomiędzy pracodawcą a pracownikiem oraz sprzyjało rozwijaniu dialogu społecznego. Jest to szczególnie istotne biorąc pod uwagę tempo rozpatrywania spraw z zakresu prawa pracy w Polsce;

d.     gdy mowa o warunkach i sposobach realizacji przedmiotu, należałoby wskazać na możliwość organizacji spotkań z przedstawicielami związków zawodowych i organizacji pracodawców, którzy biorą udział w dialogu społecznym. Jednocześnie, mogliby oni podzielić się wiedzą w zakresie funkcjonowania tych organizacji.

 

5)     Podstawy przedsiębiorczości w szkole branżowej i policealnej

a.      Uwagi jak wyżej.

 

6)     Inne uwagi:

a.      należałoby uzupełnić podstawę programową o treści związane z wartościami, które związane są z pracą oraz określaniem celów społecznych i ekonomicznych pracy;

b.     brakuje także odniesienia do podstawowych zasad bezpiecznej pracy za granicą. W naszej ocenie uczeń powinien dowiedzieć się o zjawisku handlu ludźmi oraz jak się przed nim ustrzec. Jako uzupełnienie, powinny zostać omówione elementarne zasady dotyczące kontaktów i ewentualnego wsparcia przez polskie konsulaty zagranicą itp.

 

Prezydium Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność” wyraża zgodę na przygotowanie i realizację ponadnarodowego projektu roboczo zatytułowanego „Poza wskaźnikiem PKB: poprawa i odnowa dialogu społecznego za pomocą innowacyjnych narzędzi oceny skutków realizowanych polityk”przedkładanego Komisji Europejskiej w ramach linii budżetowej 04030108 – „Stosunki przemysłowe i dialog społeczny”.

 

Osobą odpowiedzialną za projekt z ramienia Prezydium KK NSZZ „Solidarność” jest
Jerzy Jaworski– Z-ca Przewodniczący/Skarbnik KK NSZZ „Solidarność”.

 

 

Prezydium Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność” w odpowiedzi na przedstawioną przez rząd wstępną prognozę wielkości makroekonomicznych zgodnie z art. 16 ust 4 ustawy z dnia 24 lipca 2015 r. o Radzie Dialogu Społecznego i innych instytucjach dialogu przedstawia propozycje w sprawie wzrostu w 2018 r.: wynagrodzeń w gospodarce narodowej, w tym w państwowej sferze budżetowej, minimalnego wynagrodzenia za pracę oraz emerytur i rent z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, na następującym poziomie:

·       nominalny wzrost wynagrodzeń w gospodarce narodowej powinien wynosić nie mniej niż 5,8%;

·       wzrost wynagrodzeń w państwowej sferze budżetowej powinien wynosić nie mniej niż 11,2%;

·       wzrost minimalnego wynagrodzenia za pracę powinien wynosić nie mniej niż 8%;

·       wskaźnik waloryzacji emerytur i rent powinien wynosić nie mniej niż średnioroczny wskaźnik cen towarów i usług w 2017 roku zwiększony o co najmniej 50% realnego wzrostu przeciętnego wynagrodzenia za pracę w roku 2017.

            Prezydium KK NSZZ „Solidarność” zastrzega sobie prawo korekty zaproponowanych wzrostów wynagrodzeń oraz emerytur i rent w przypadku zmiany przez stronę rządową prognozowanych wskaźników makroekonomicznych stanowiących podstawę do prac nad projektem ustawy budżetowej na 2018 rok.

            Jednocześnie NSZZ „Solidarność” proponuje przyjęcie rozwiązań zaproponowanych w obywatelskim projekcie ustawy z dnia 10 października 2002 o minimalnym wynagrodzeniu za pracę (w załączeniu) przygotowanym przez NSZZ „Solidarność”. Celem projektowanej regulacji jest stopniowe podwyższanie minimalnego wynagrodzenia za pracę do wysokości 50 % przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce narodowej w tempie zgodnym z tempem wzrostu gospodarczego.

 

Prezydium Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność” ocenia zdecydowanie negatywnie projekt ustawy z 20 marca 2017 r. o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy.

Jak wskazuje Ministerstwo Rozwoju podstawowym celem wydania przedmiotowej nowelizacji ustawy jest dostosowanie obciążeń finansowych ponoszonych przez przedsiębiorców z tytułu składek na ubezpieczenie społeczne oraz Fundusz Pracy do ich możliwości finansowych.

Zwracamy uwagę na następujące kwestie wstępne:

1.     Proponowana regulacja wymaga analizy w celu ustalenia kogo rozwiązania miałyby de facto dotyczyć. Uzasadnienie wskazuje, że prognozowana liczba przedsiębiorców, którzy skorzystają z planowanej regulacji to około 181 tys. osób. Jak wskazuje się dotyczyłaby ona przedsiębiorców, którzy statystycznie osiągają dochód w wysokości około 5,5 tys. w skali roku (str. 5 uzasadnienia). Tak minimalny dochód budzi wątpliwości czy można określić taką osobę jako przedsiębiorcę w sensie ekonomicznym.  Wydaje się, że logicznym byłoby uprzednie ustalenie, czy faktycznie mamy do czynienia z prowadzeniem działalności gospodarczej przez te osoby czy jedynie rejestracją działalności gospodarczej dla innych celów (np. związanych
z uzyskaniem lat składkowych). 

2.     Uzasadnienie projektu oraz ocena skutków regulacji niezawiera żadnych analiz obrazujących wpływ projektowanej zmiany na sytuację finansową Funduszu Ubezpieczeń Społecznych na etapie wypłaty świadczeń oraz sytuacji ubezpieczonych po uzyskaniu uprawnień emerytalnych. Zgodnie z obecnie obowiązującym art. 87 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, prawo do emerytury minimalnej uzależnione jest od spełnienia przesłanki określonej liczby lat składkowych, a dla celów podwyższenia emerytury do wysokości najniższej emerytury (miesiące w których składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe były obliczone od podstawy wymiaru niższej od kwoty minimalnego wynagrodzenia pracowników, uwzględnia się w części odpowiadającej proporcji tej podstawy do kwoty minimalnego wynagrodzenia). Opierając się o załączone do projektu „przykładowe tabele podstawy wymiaru składek (wg stanu na 2017 r.)” w skrajnych wypadkach takie osoby musiałyby osiągnąć dwieście lat takiej działalności – kobiety lub dwieście pięćdziesiąt – mężczyźni.  Proponowane rozwiązanie musi być ocenione jako niedorzeczne i zdecydowanie odrzucone. Należy podkreślić, że w dokumentach programowych przedstawionych przez Ministerstwo Rodziny Pracy i Polityki Społecznej wskazuje się na potrzebę dyskusji nad treścią obecnego art. 87 ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Tak długo jak ta debata nie zostanie przeprowadzona i skonkludowana ustaleniem o zmianie (lub braku zmiany) obecnie obowiązującej regulacji, byłoby decyzją skrajnie nieodpowiedzialną dokonywanie zmiany proponowanej w opiniowanym projekcie ustawy.

3.     Wdrożenie zmian wskazanych w projekcie nieprzyczyni się (na co wskazują wnioskodawcy w uzasadnieniu) do „wyjścia” osób prowadzących mikro-działalność
z szarej strefy, a wręcz odwrotnie realizacja projektu przyczyni się w sposób znaczny do zwiększenia skali fałszywego samozatrudnienia oraz zjawiska wypłaty części wynagrodzenia „poza umową”. Presja na pracowników, aby rejestrowali działalność gospodarczą, wykazywali niewielki przychód (który uzupełniany będzie wypłatą części wynagrodzenia „pod stołem”- w wielu przypadkach przez byłego pracodawcę) ulegnie poważnemu zwiększeniu. W projektowanym stanie prawnym osoba prowadząca działalność gospodarczą, a osiągająca przychód do 200 zł miesięcznie  będzie odprowadzała składkę na ZUS w minimalnej wysokości 32 zł oraz składkę na NFZ w wysokości 300 zł. Zdrowy rozsądek podpowiada, że proponowane rozwiązania nie przyczynią się do wyjścia z szarej strefy osób uzyskujących nieznaczne przychody. Wiara w to jest kompletnie iluzoryczna. 

4.      Argumentacja autorów projektu „iż wysokość składek na ubezpieczenia społeczne jest istotnym czynnikiem wpływającym na decyzję o zaprzestaniu prowadzenia działalności gospodarczej” oparta o dostrzegany „skokowy wzrost liczby osób zamykających działalność gospodarczą w okolicach 24 miesiąca działalności, czyli w momencie zmiany najniższej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne” jest fałszywa. To fakt funkcjonowania uprzywilejowanej wysokości podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne jest podstawową przyczyną kończenia działalności gospodarczej w tym okresie, na co już od dawna wskazują analitycy gospodarczy. Zasadą stało się poszukiwanie przez zleceniodawcę następnych osób prowadzących taką działalność w okresie uprzywilejowania, a obserwowaną praktyką jest przenoszenie działalności na członka rodziny.

5.     Wnioskodawca wskazuje w uzasadnieniu, że przedsiębiorcy prowadzący nisko przychodową działalność gospodarczą powinni ponosić adekwatnie niższe obciążenia publicznoprawne (str. 8 uzasadnienia). Projekt jednak nie dotyka w żaden sposób zagadnienia proporcjonalnego zwiększania minimalnej podstawy, od której odprowadzana jest składka na ubezpieczenie społeczne wraz ze wzrostem przychodu. Brak takiego kompleksowego ujęcia problemu adekwatności minimalnego obciążenia składką na ubezpieczenie społeczne i skali prowadzonej działalności powoduje, że proponowane rozwiązanie ma rażące mankamenty uniemożliwiające jego poważną ocenę.

6.     Tworzenie kolejnego uprzywilejowania (micro-ZUS, po małym ZUS-ie) w opłacaniu składek na ubezpieczenia społeczne dla osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą, musi być odbierane jako niesprawiedliwe społecznie i wręcz rażąco sprzeczne z zasadą równego traktowania zawartą w art. 2a ust. 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Przenosi „kolejny raz” odpowiedzialność za utrzymanie systemy na osoby zatrudnione w oparciu o umowę o prace, nie respektując zasady solidaryzmu międzypokoleniowego.

Podsumowując, przedłożony projekt jest szkodliwy dla Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, samych ubezpieczonych prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą, pozostałych uczestników systemy ubezpieczeń społecznych, degradujący dla porządkowanego rynku pracy, kosztowny dla budżetu i sprzeczny z zasadą uczciwej konkurencji.

 

 

Prezydium Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność” uważa, że propozycja zaliczania do pracowniczego stażu pracy różnych okresów prowadzenia działalności gospodarczej lub innych okresów aktywności zawodowej wzbudza wątpliwości. Szereg uprawnień pracowniczych zależy od tzw. zakładowego stażu pracy (np. wymiar urlopu wypoczynkowego, okres wypowiedzenia umowy o pracę zawartej na czas określony oraz nieokreślony, odprawa przyznana pracownikowi w związku z rozwiązaniem stosunku pracy z przyczyn, które nie dotyczą pracowników, czy też odprawa pośmiertna dla członków rodziny zmarłego pracownika) a wprowadzenie zasady, że do stażu tego miałyby się wliczać również okresy prowadzenia działalności gospodarczej (na warunkach określonych w projekcie ustawy) wprowadziłoby nierówność w prawnej sytuacji pracowników oraz osób, które prowadziły działalność gospodarczą, na korzyść tych drugich.

Zakładowy staż pracy liczony jest od początku w przypadku każdorazowego nawiązania stosunku pracy z nowym pracodawcą. Do zakładowego stażu pracy wlicza się również okres zatrudnienia u poprzedniego pracodawcy, jeżeli obecny pracodawca przejął zakład pracy lub jego część w trybie art. 23¹ k.p. Różnego rodzaju uprawnienia pracownicze uzależnione od tzw. zakładowego stażu pracy mają przede wszystkim sprzyjać pozostawaniu w zakładzie pracy doświadczonej i wykwalifikowanej kadry, która identyfikuje się z pracodawcą.

Negatywnie odnieść należy się przy tym do propozycji wliczania do ogólnego (oraz zakładowego) stażu pracy wymienionych w projekcie okresów prowadzenia działalności gospodarczej, określonego w postanowieniach układów zbiorowych pracy oraz innych źródeł prawa pracy. Tego typu regulacja nadmiernie ingeruje w konstytucyjną zasadę dialogu społecznego oraz może spowodować problemy finansowe pracodawców, np. związane z wypłatą nagród jubileuszowych, czy też innych świadczeń pieniężnych uzależnionych od stażu pracy.