Miesiąc: maj 2017

Prezydium Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność” dostrzega szereg pozytywnych zmian w przygotowywanym projekcie zmian podstaw programowych w szkołach ponadpodstawowych dla przedmiotów: wiedza o społeczeństwie oraz podstawy przedsiębiorczości.

            Pomimo pozytywnej opinii, pragniemy wnieść uwagi szczegółowe do projektu. Prezydium NSZZ „Solidarność” postuluje uzupełnienie podstawy o treści, które będą sprzyjały budowaniu świadomości pracowniczej młodych ludzi oraz będą przyczyniały się do wzmocnienia kapitału społecznego, tak bardzo potrzebnego do prowadzenia dialogu społecznego, który sprzyja rozwojowi gospodarczemu. Dotyczą one:

1)     Wiedza o społeczeństwie – zakres podstawowy:

a.      w bloku II, w którym mowa o społeczeństwie obywatelskim, punkt 1) obejmuje treści związane z rodzajami i przykładami organizacji pozarządowych. Proponujemy w tym miejscu uwzględnienie także związków zawodowych, jako organizacji o szczególnej roli;

b.     w bloku IV, w którym mowa o prawach człowieka i ich ochronie, zwracamy uwagę na konieczność uzupełnienia bloku o standardy pracy Międzynarodowej Organizacji Pracy, które wywodzą się z praw człowieka;

c.      w bloku V, w którym mowa o prawie w Rzeczypospolitej Polskiej, przybliża się uczniom poszczególne gałęzie prawa, w tym prawo cywilne, prawo rodzinne, prawo administracyjne i prawo karne. W naszej ocenie należy uzupełnić ten blok o prawo pracy, dotyczące większości osób, które wchodzą w dorosłe życie. Można tego dokonać poprzez ograniczenie liczby godzin poświęconych prawu karnemu, które jest stosowane w sytuacjach wyjątkowych;

d.     proponujemy, by przenieść punkt dotyczący działań państwa w sferze polityki prorodzinnej, który został ujęty w bloku IX zakresu rozszerzonego, w którym mowa o sprawowaniu władzy w Rzeczypospolitej Polskiej, do zakresu podstawowego przedmiotu. W naszej ocenie, biorąc pod uwagę sytuację demograficzną i znaczenie polityk na rzecz odwrócenia negatywnych trendów demograficznych w Polsce, to zagadnienie zasługuje na to, by było przedmiotem debaty nie tylko uczniów objętych zakresem rozszerzonym, ale również zakresem podstawowym. Podobnie należy potraktować kolejny punkt, który dotyczy problematyki „starzenia się społeczeństwa” i przedstawiania głównych założeń polityki państwa wobec osób starszych oraz wyjaśniania zasady solidaryzmu społecznego w ubezpieczeniach społecznych. W naszej ocenie ten punkt można połączyć z dyskusją na temat roli Zakładu Ubezpieczeń Społecznych i funkcjonowania systemu obowiązkowych ubezpieczeń społecznych, a także rozróżniania ubezpieczeń emerytalnego, rentowego, chorobowego i wypadkowego, który znajduje się w bloku VI zakresu podstawowego – Wybrane problemy społeczne w Rzeczypospolitej Polskiej;

e.      w bloku XI zakresu rozszerzonego, w którym mowa o systemie prawa w Rzeczypospolitej Polskiej, pojawiają się odniesienia do tematyki prawa pracy. W naszej ocenie te treści powinny zostać przeniesione do treści podstawowych przedmiotu WOS (patrz uwaga zamieszczona w punkcie c);

f.      we fragmencie dotyczącym warunków i sposobu realizacji przedmiotu pojawia się zalecenie by organizowane były lekcje we współpracy z urzędami administracji rządowej i samorządowej oraz – za zgodą rady pedagogicznej
i rodziców – z organizacjami pozarządowymi. Proponujemy dodanie związków zawodowych, jako organizacje o szczególnej roli i charakterze.

2)     Wiedza o społeczeństwie – zakres rozszerzony:

a.      w bloku VI, w którym mowa o społeczeństwie obywatelskim i kulturze politycznej, punkt 3) wskazuje na to, że uczeń „charakteryzuje główne kierunki aktywności organizacji pozarządowych w Polsce; przedstawia specyfikę think-tanków”. Proponujemy uzupełnienie tego punktu o charakterystykę działalności związków zawodowych. Naszym zdaniem, na uzupełnienie o związki zawodowe zasługuje również punkt 4), gdzie mowa o porównaniu statusu prawnego stowarzyszeń, fundacji i organizacji pożytku publicznego w Polsce;

b.     w bloku XII, w którym mowa o prawach człowieka i ich ochronie międzynarodowej, podobnie jak w zakresie podstawowym przedmiotu (patrz uwaga 1b), brakuje odniesień do międzynarodowych standardów pracy Międzynarodowej Organizacji Pracy. W zakresie rozszerzonym ta tematyka powinna być objęta szerzej i bardziej szczegółowo, np. poprzez analizę fundamentalnych konwencji MOP, nr 138, 105, 111, 182, 29, 87 oraz 98;

3)     Wiedza o społeczeństwie – szkoła branżowa I i II stopnia

Prezydium KK wnosi uwagi podobne jak w przypadku zakresu podstawowego tego przedmiotu. Zagadnienia prawa pracy powinny być przedmiotem nauczania w szkole branżowej. Droga absolwentów tych szkół na rynek pracy wydaje się najkrótsza, dlatego należy wyposażyć ich w wiedzę praktyczną na temat prawa pracy oraz funkcjonowania rynku pracy i instytucji rynku pracy, w tym związków zawodowych.

4)     Podstawy przedsiębiorczości – po szkole podstawowej:

a.      w bloku III, w którym mowa o rynku pracy, bardzo szeroko odniesiono się do funkcjonowania rynku pracy, niektórych norm prawa pracy oraz działania związków zawodowych. Należy zapewnić spójność z przedmiotem WOS w tym zakresie. Brakuje w tym obszarze odniesienia do działalności Państwowej Inspekcji Pracy, która stoi na straży praw pracowniczych i chroni uczciwą konkurencję przed pracodawcami, którzy omijając prawo pracy poszukują przewagi konkurencyjnej. Należałoby zaznajomić uczniów z trybem składania skarg do PIP;

b.     w bloku IV, w którym mowa o przedsiębiorstwie, pojawiają się wątki dotyczące zarządzania ludźmi, stosowania pracy zespołowej, zachowań etycznych i nieetycznych w biznesie, społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw, prowadzenia negocjacji oraz manipulacji w negocjacjach i ich negatywnych skutków. W naszej ocenie zdecydowanie warto wprowadzić
w tym obszarze tematykę dialogu społecznego w przedsiębiorstwie i na innych poziomach (Rada Dialogu Społecznego i Wojewódzkie Rady Dialogu Społecznego, rady pracownicze). Należałoby wskazać korzyści, które z tego wynikają i rolę podmiotów, które biorą w nim udział. By lekcje były pełne, należałoby odnieść się do działalności związków zawodowych oraz organizacji pracodawców;

c.      widzimy także potrzebę uzupełnienia treści nauczania o tematykę pozasądowych metod rozwiązywania sporów z zakresu prawa pracy. Sprzyjałoby to budowaniu odpowiednich relacji pomiędzy pracodawcą a pracownikiem oraz sprzyjało rozwijaniu dialogu społecznego. Jest to szczególnie istotne biorąc pod uwagę tempo rozpatrywania spraw z zakresu prawa pracy w Polsce;

d.     gdy mowa o warunkach i sposobach realizacji przedmiotu, należałoby wskazać na możliwość organizacji spotkań z przedstawicielami związków zawodowych i organizacji pracodawców, którzy biorą udział w dialogu społecznym. Jednocześnie, mogliby oni podzielić się wiedzą w zakresie funkcjonowania tych organizacji.

5)     Podstawy przedsiębiorczości w szkole branżowej i policealnej

a.      Uwagi jak wyżej.

6)     Inne uwagi:

a.      należałoby uzupełnić podstawę programową o treści związane z wartościami, które związane są z pracą oraz określaniem celów społecznych i ekonomicznych pracy;

b.     brakuje także odniesienia do podstawowych zasad bezpiecznej pracy za granicą. W naszej ocenie uczeń powinien dowiedzieć się o zjawisku handlu ludźmi oraz jak się przed nim ustrzec. Jako uzupełnienie, powinny zostać omówione elementarne zasady dotyczące kontaktów i ewentualnego wsparcia przez polskie konsulaty zagranicą itp.

Prezydium Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność” wyraża zgodę na przygotowanie i realizację ponadnarodowego projektu roboczo zatytułowanego „Poza wskaźnikiem PKB: poprawa i odnowa dialogu społecznego za pomocą innowacyjnych narzędzi oceny skutków realizowanych polityk”przedkładanego Komisji Europejskiej w ramach linii budżetowej 04030108 – „Stosunki przemysłowe i dialog społeczny”.

Osobą odpowiedzialną za projekt z ramienia Prezydium KK NSZZ „Solidarność” jest
Jerzy Jaworski– Z-ca Przewodniczący/Skarbnik KK NSZZ „Solidarność”.

Prezydium Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność” w odpowiedzi na przedstawioną przez rząd wstępną prognozę wielkości makroekonomicznych zgodnie z art. 16 ust 4 ustawy z dnia 24 lipca 2015 r. o Radzie Dialogu Społecznego i innych instytucjach dialogu przedstawia propozycje w sprawie wzrostu w 2018 r.: wynagrodzeń w gospodarce narodowej, w tym w państwowej sferze budżetowej, minimalnego wynagrodzenia za pracę oraz emerytur i rent z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, na następującym poziomie:

·       nominalny wzrost wynagrodzeń w gospodarce narodowej powinien wynosić nie mniej niż 5,8%;

·       wzrost wynagrodzeń w państwowej sferze budżetowej powinien wynosić nie mniej niż 11,2%;

·       wzrost minimalnego wynagrodzenia za pracę powinien wynosić nie mniej niż 8%;

·       wskaźnik waloryzacji emerytur i rent powinien wynosić nie mniej niż średnioroczny wskaźnik cen towarów i usług w 2017 roku zwiększony o co najmniej 50% realnego wzrostu przeciętnego wynagrodzenia za pracę w roku 2017.

            Prezydium KK NSZZ „Solidarność” zastrzega sobie prawo korekty zaproponowanych wzrostów wynagrodzeń oraz emerytur i rent w przypadku zmiany przez stronę rządową prognozowanych wskaźników makroekonomicznych stanowiących podstawę do prac nad projektem ustawy budżetowej na 2018 rok.

            Jednocześnie NSZZ „Solidarność” proponuje przyjęcie rozwiązań zaproponowanych w obywatelskim projekcie ustawy z dnia 10 października 2002 o minimalnym wynagrodzeniu za pracę (w załączeniu) przygotowanym przez NSZZ „Solidarność”. Celem projektowanej regulacji jest stopniowe podwyższanie minimalnego wynagrodzenia za pracę do wysokości 50 % przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce narodowej w tempie zgodnym z tempem wzrostu gospodarczego.

Prezydium Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność” ocenia zdecydowanie negatywnie projekt ustawy z 20 marca 2017 r. o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy.

Jak wskazuje Ministerstwo Rozwoju podstawowym celem wydania przedmiotowej nowelizacji ustawy jest dostosowanie obciążeń finansowych ponoszonych przez przedsiębiorców z tytułu składek na ubezpieczenie społeczne oraz Fundusz Pracy do ich możliwości finansowych.

Zwracamy uwagę na następujące kwestie wstępne:

1.     Proponowana regulacja wymaga analizy w celu ustalenia kogo rozwiązania miałyby de facto dotyczyć. Uzasadnienie wskazuje, że prognozowana liczba przedsiębiorców, którzy skorzystają z planowanej regulacji to około 181 tys. osób. Jak wskazuje się dotyczyłaby ona przedsiębiorców, którzy statystycznie osiągają dochód w wysokości około 5,5 tys. w skali roku (str. 5 uzasadnienia). Tak minimalny dochód budzi wątpliwości czy można określić taką osobę jako przedsiębiorcę w sensie ekonomicznym.  Wydaje się, że logicznym byłoby uprzednie ustalenie, czy faktycznie mamy do czynienia z prowadzeniem działalności gospodarczej przez te osoby czy jedynie rejestracją działalności gospodarczej dla innych celów (np. związanych
z uzyskaniem lat składkowych). 

2.     Uzasadnienie projektu oraz ocena skutków regulacji niezawiera żadnych analiz obrazujących wpływ projektowanej zmiany na sytuację finansową Funduszu Ubezpieczeń Społecznych na etapie wypłaty świadczeń oraz sytuacji ubezpieczonych po uzyskaniu uprawnień emerytalnych. Zgodnie z obecnie obowiązującym art. 87 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, prawo do emerytury minimalnej uzależnione jest od spełnienia przesłanki określonej liczby lat składkowych, a dla celów podwyższenia emerytury do wysokości najniższej emerytury (miesiące w których składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe były obliczone od podstawy wymiaru niższej od kwoty minimalnego wynagrodzenia pracowników, uwzględnia się w części odpowiadającej proporcji tej podstawy do kwoty minimalnego wynagrodzenia). Opierając się o załączone do projektu „przykładowe tabele podstawy wymiaru składek (wg stanu na 2017 r.)” w skrajnych wypadkach takie osoby musiałyby osiągnąć dwieście lat takiej działalności – kobiety lub dwieście pięćdziesiąt – mężczyźni.  Proponowane rozwiązanie musi być ocenione jako niedorzeczne i zdecydowanie odrzucone. Należy podkreślić, że w dokumentach programowych przedstawionych przez Ministerstwo Rodziny Pracy i Polityki Społecznej wskazuje się na potrzebę dyskusji nad treścią obecnego art. 87 ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Tak długo jak ta debata nie zostanie przeprowadzona i skonkludowana ustaleniem o zmianie (lub braku zmiany) obecnie obowiązującej regulacji, byłoby decyzją skrajnie nieodpowiedzialną dokonywanie zmiany proponowanej w opiniowanym projekcie ustawy.

3.     Wdrożenie zmian wskazanych w projekcie nieprzyczyni się (na co wskazują wnioskodawcy w uzasadnieniu) do „wyjścia” osób prowadzących mikro-działalność
z szarej strefy, a wręcz odwrotnie realizacja projektu przyczyni się w sposób znaczny do zwiększenia skali fałszywego samozatrudnienia oraz zjawiska wypłaty części wynagrodzenia „poza umową”. Presja na pracowników, aby rejestrowali działalność gospodarczą, wykazywali niewielki przychód (który uzupełniany będzie wypłatą części wynagrodzenia „pod stołem”- w wielu przypadkach przez byłego pracodawcę) ulegnie poważnemu zwiększeniu. W projektowanym stanie prawnym osoba prowadząca działalność gospodarczą, a osiągająca przychód do 200 zł miesięcznie  będzie odprowadzała składkę na ZUS w minimalnej wysokości 32 zł oraz składkę na NFZ w wysokości 300 zł. Zdrowy rozsądek podpowiada, że proponowane rozwiązania nie przyczynią się do wyjścia z szarej strefy osób uzyskujących nieznaczne przychody. Wiara w to jest kompletnie iluzoryczna. 

4.      Argumentacja autorów projektu „iż wysokość składek na ubezpieczenia społeczne jest istotnym czynnikiem wpływającym na decyzję o zaprzestaniu prowadzenia działalności gospodarczej” oparta o dostrzegany „skokowy wzrost liczby osób zamykających działalność gospodarczą w okolicach 24 miesiąca działalności, czyli w momencie zmiany najniższej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne” jest fałszywa. To fakt funkcjonowania uprzywilejowanej wysokości podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne jest podstawową przyczyną kończenia działalności gospodarczej w tym okresie, na co już od dawna wskazują analitycy gospodarczy. Zasadą stało się poszukiwanie przez zleceniodawcę następnych osób prowadzących taką działalność w okresie uprzywilejowania, a obserwowaną praktyką jest przenoszenie działalności na członka rodziny.

5.     Wnioskodawca wskazuje w uzasadnieniu, że przedsiębiorcy prowadzący nisko przychodową działalność gospodarczą powinni ponosić adekwatnie niższe obciążenia publicznoprawne (str. 8 uzasadnienia). Projekt jednak nie dotyka w żaden sposób zagadnienia proporcjonalnego zwiększania minimalnej podstawy, od której odprowadzana jest składka na ubezpieczenie społeczne wraz ze wzrostem przychodu. Brak takiego kompleksowego ujęcia problemu adekwatności minimalnego obciążenia składką na ubezpieczenie społeczne i skali prowadzonej działalności powoduje, że proponowane rozwiązanie ma rażące mankamenty uniemożliwiające jego poważną ocenę.

6.     Tworzenie kolejnego uprzywilejowania (micro-ZUS, po małym ZUS-ie) w opłacaniu składek na ubezpieczenia społeczne dla osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą, musi być odbierane jako niesprawiedliwe społecznie i wręcz rażąco sprzeczne z zasadą równego traktowania zawartą w art. 2a ust. 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Przenosi „kolejny raz” odpowiedzialność za utrzymanie systemy na osoby zatrudnione w oparciu o umowę o prace, nie respektując zasady solidaryzmu międzypokoleniowego.

Podsumowując, przedłożony projekt jest szkodliwy dla Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, samych ubezpieczonych prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą, pozostałych uczestników systemy ubezpieczeń społecznych, degradujący dla porządkowanego rynku pracy, kosztowny dla budżetu i sprzeczny z zasadą uczciwej konkurencji.

Prezydium Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność” uważa, że propozycja zaliczania do pracowniczego stażu pracy różnych okresów prowadzenia działalności gospodarczej lub innych okresów aktywności zawodowej wzbudza wątpliwości. Szereg uprawnień pracowniczych zależy od tzw. zakładowego stażu pracy (np. wymiar urlopu wypoczynkowego, okres wypowiedzenia umowy o pracę zawartej na czas określony oraz nieokreślony, odprawa przyznana pracownikowi w związku z rozwiązaniem stosunku pracy z przyczyn, które nie dotyczą pracowników, czy też odprawa pośmiertna dla członków rodziny zmarłego pracownika) a wprowadzenie zasady, że do stażu tego miałyby się wliczać również okresy prowadzenia działalności gospodarczej (na warunkach określonych w projekcie ustawy) wprowadziłoby nierówność w prawnej sytuacji pracowników oraz osób, które prowadziły działalność gospodarczą, na korzyść tych drugich.

Zakładowy staż pracy liczony jest od początku w przypadku każdorazowego nawiązania stosunku pracy z nowym pracodawcą. Do zakładowego stażu pracy wlicza się również okres zatrudnienia u poprzedniego pracodawcy, jeżeli obecny pracodawca przejął zakład pracy lub jego część w trybie art. 23¹ k.p. Różnego rodzaju uprawnienia pracownicze uzależnione od tzw. zakładowego stażu pracy mają przede wszystkim sprzyjać pozostawaniu w zakładzie pracy doświadczonej i wykwalifikowanej kadry, która identyfikuje się z pracodawcą.

Negatywnie odnieść należy się przy tym do propozycji wliczania do ogólnego (oraz zakładowego) stażu pracy wymienionych w projekcie okresów prowadzenia działalności gospodarczej, określonego w postanowieniach układów zbiorowych pracy oraz innych źródeł prawa pracy. Tego typu regulacja nadmiernie ingeruje w konstytucyjną zasadę dialogu społecznego oraz może spowodować problemy finansowe pracodawców, np. związane z wypłatą nagród jubileuszowych, czy też innych świadczeń pieniężnych uzależnionych od stażu pracy. 

(do użytku służbowego)

W związku z wnioskiem o wyrejestrowanie MKK Przewozy Regionalne złożonym przez część jednostek organizacyjnych tworzących MKK PR, Prezydium Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność”  postanawia przeprowadzić postępowanie mediacyjne. Prezydium KK zobowiązuje wszystkie jednostki organizacyjne, tworzące MKK PR do udziału w spotkaniu mediacyjnym i wyznacza termin jego odbycia na 24 maja 2017 roku, w Biurze KK
w Warszawie, ul. Jasna 7.

Przewodniczenie zespołowi mediacyjnemu powierza się Ewie Zydorek – Sekretarzowi KK NSZZ „Solidarność”.

Prezydium Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność” wnosi następujące uwagi do  projektu ustawy Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 27.04.2017 r. o zmianie niektórych ustaw związanych z systemami wsparcia rodzin.

Zmiany w ustawie o świadczeniach rodzinnych dotyczące uszczelnienia i ujednolicenia systemu weryfikacji dochodów osób ubiegających się o świadczenia rodzinne i wychowawcze Prezydium KK ocenia pozytywnie.

Uwagi szczegółowe:

1.     Ustawa z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (Dz. U. z 2016 r. poz. 1518 i 1579 oraz z 2017 r. poz. 60, 624 i 777):

Wątpliwości budzą zmiany zaproponowane w art. 5 ustawy o świadczeniach rodzinnych, gdzie dodaje się ust. 4c, który wyłącza stosowanie przepisów dotyczących utraty i zyskania dochodu w sytuacji, gdy wnioskodawca lub członek rodziny utraci dochód z tytułu zatrudnienia i w okresie 3 miesięcy od daty utraty dochodu ponownie uzyska dochód u tego samego pracodawcy, zleceniodawcy lub zamawiającego dzieło lub ponownie rozpocznie pozarolniczą działalność gospodarczą. Zaproponowany okres 3 miesięczny,  jako sugerujący czas, na który wnioskodawca pozbawia się celowo dochodów na rzecz otrzymania uprawnień do świadczeń wydaje się stanowczo zbyt długi. Nie można założyć, że działalność gospodarcza lub wykonywanie zlecenia przerwane na 3 miesiące może być powodowane jedynie w celu uzyskania uprawnień do świadczenia wychowawczego. Bywają sytuacje losowe, w których rzeczywiście może się zdarzyć przerwanie działalności na stosunkowo niedługi okres czasu (np. choroba zleceniodawcy, zawieszenie współpracy ze względów na wahania koniunktury czy prace sezonowe). Prezydium KK proponuje skrócenie okresu  ograniczenia wynikającego z projektowanego  ust. 4c.

W zmienianym art. 10 ust. 2 uściśla się zasadę przyznawania dodatku wychowawczego na jedno dziecko niezależnie od liczby dzieci, na które został przyznany. Zapis ten budzi wątpliwości, zwłaszcza w świetle Uchwały Najwyższego Sądu Administracyjnego z dn. 24 czerwca 2014 r. (sygn. akt I OPS 15/13), zgodnie z którą dodatek z tytułu opieki nad dzieckiem w okresie korzystania z urlopu wychowawczego, o którym mowa w art. 10 ust. 1 ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (Dz.U. z 2013 r., poz. 1456 ze zm.), w przypadku korzystania z urlopu wychowawczego w celu sprawowania opieki nad więcej niż jednym dzieckiem urodzonym podczas jednego porodu, przysługuje do zasiłku rodzinnego na każde z tych dzieci. Należy  podkreślić, że dodatek ten przyznawany jest na dzieci w rodzinach najuboższych i zdaniem NSZZ „Solidarność” ograniczanie wsparcia takim rodzinom jest sprzeczne z deklaracjami rządu i niesprawiedliwe społecznie.

W art. 19 uchyla się ust. 3, który mówi, że wysokość zasiłku rodzinnego nie może być niższa niż kwota 40% wartości koszyka żywnościowego dla danej grupy wieku ustalonej w badaniach progu wsparcia dochodowego rodzin.  Prezydium KK nie wyraża zgody na  wykreślenie granicy, poniżej której nie można określić wysokości wsparcia rodzin ubogich. Mechanizm ten został wypracowany wspólnie przez partnerów społecznych w celu ustanowienia „wentylu” bezpieczeństwa, gwarantującego minimalne standardy wsparcia rodzin, wyliczone przez Instytut Pracy i Spraw Socjalnych. Wdrożenie nowego świadczenia na rzecz rodzin z dziećmi w formie Programu „Rodzina 500+” nie może być uzasadnieniem do obniżania zabezpieczenia grup, które nowymi rozwiązaniami nie są objęte np. rodziny z uczącymi się dziećmi w wieku 18+. Zwracamy uwagę, że do tych zmian nie dołączono uzasadnienia, tym bardziej propozycja jest zupełnie nie zrozumiała.

Ponadto wart. 32 w ramach przepisów końcowych do projektu ustawy o zmianie niektórych ustaw związanych z systemami wsparcia rodzinproponuje się utrzymanie wysokości zasiłków rodzinnych i dodatków do nich na poziomie ustalonym na okres od 1.11.2015 r. do 31.10.2017 r. Tym samym rząd odstępuje od planowanego i ogłoszonego rozporządzeniem RM z dnia 7 sierpnia 2015 r. w sprawie wysokości dochodu rodziny albo dochodu osoby uczącej się stanowiących podstawę ubiegania się o zasiłek rodzinny i specjalny zasiłek opiekuńczy, wysokości świadczeń rodzinnych oraz wysokości zasiłku dla opiekuna, podwyższenia kwot zasiłków, planowanych na dzień 1.11.2017r.Proponowana zmiana nie może być zaakceptowana przez NSZZ „Solidarność”. Prezydium KK przypomina, że świadczenia rodzinne kierowane są do rodzin najuboższych, których dochody są określone na bardzo niskim poziomie. Nie do przyjęcia jest argumentacja, że świadczenie wychowawcze ustalone na poziomie dużo wyższym rekompensuje ubogim rodzinom zaniechanie podwyższenia świadczeń. Jeżeli nawet są to niewielkie kwoty, nie można zakładać, że rodziny, które z nich skorzystają, nie odczują tej  zmiany. Ograniczenie wzrostu świadczeń rodzinnych doprowadzi do ich deprecjacji, a dalej do obniżenia ich rangi. System świadczeń rodzinnych powinien wspierać rodziny najpierw najuboższe, a w dalszym etapie, w miarę dostępnych środków, rodziny o wyższych dochodach. Zaproponowane działanie zaprzecza wyrażanej niejednokrotnie przez MRPiPS trosce o rodziny najuboższe.

Jednocześnie w tym samym artykule ust. 3 proponuje się odejście od weryfikacji kwot zasiłków rodzinnych określonych  w art. 5 ust. 1 i 2 ustawy o świadczeniach rodzinnych oraz zasiłków dla opiekunów określonych w art. 10. ust. 2 ustawy o ustaleniu i wypłacie zasiłków dla opiekunów. Uzasadnieniem zmian jest ujednolicenie przepisów o weryfikacji wysokości świadczeń z przepisami dotyczącymi świadczeń wychowawczych (Rodzina 500+).  Zmiana ta jest nie do zaakceptowania, gdyż praktycznie pozbawia partnerów społecznych możliwości wpływania na politykę rządu wobec najuboższych rodzin w ramach prac
w  Radzie Dialogu Społecznego. Ponadto miejsce usytuowania w przepisach przejściowych wydaje się niewłaściwe, a  zaproponowana konstrukcja przepisu budzi poważne wątpliwości, które będą rodziły problemy interpretacyjne. Niejasne jest czy brak weryfikacji będzie obowiązywał w przyszłym roku, czy też projektodawca  rezygnuje z określonego sposobu weryfikacji w ogóle.

Wobec potrzeby ujednolicenia przepisów dotyczących weryfikacji wysokości świadczeń na rzecz rodziny, do ustawy o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci, należy wpisać zasady określone ustawą o świadczeniach rodzinnych. Przypominamy, że NSZZ „Solidarność” decyzją Prezydium KK  z dn. 21 stycznia 2016 r. nr 16/16, pozytywnie zaopiniowała propozycje zasad weryfikacji świadczenia wychowawczego przedstawionych w projekcie ustawy  z dn. 22 grudnia 2015 r.  MRPiPS o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci, z zastrzeżeniem, że weryfikacja powinna odbywać się corocznie, tak aby uwzględnić zmieniające się realia ekonomiczne wpływające na poziom życia rodzin w Polsce. Niestety zapis ten zniknął z projektu ustawy w trakcie prac legislacyjnych. 

2.     Ustawa  z dnia 4 lutego 2011 r. o opiece nad dziećmi w wieku do lat 3 (Dz.U. z 2016 r. poz. 157 oraz z 2017 r. poz. 60).

Inicjatywa zmian w ustawie o opiece nad dzieckiem do lat 3 jest podyktowana przede wszystkim potrzebą zwiększenia liczby miejsc w placówkach dla najmłodszych dzieci. Jak wynika z analiz MRPiPS w ponad  70%  gmin w Polsce brak jest jakichkolwiek instytucji opieki nad dziećmi w wieku do lat 3. Dlatego w opinii NSZZ „Solidarność”, taka inicjatywa znajduje uznanie i zasługuje na poparcie.

Pozytywnie oceniamy zmiany polegające na rozszerzeniu listy podmiotów, które mogą założyć żłobek lub klub dziecięcy oraz możliwości łączeniu ich z przedszkolami. Podobnie oceniamy  zmiany w rejestrze żłobków i klubów dziecięcych oraz zwolnienia z opłat z  tytułu trwałego zarządu, użytkowania i użytkowania wieczystego nieruchomości, czy zmiany w sprawozdawczości, zwłaszcza podanie liczby osób zatrudnionych w żłobku lub w klubie dziecięcym według stanowisk, obejmujące również stanowiska osób z obsługi).

Jednocześnie Prezydium Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność” zwraca uwagę na te rozwiązania, które w przedmiotowym projekcie budzą istotne wątpliwości, zwłaszcza w zakresie obniżenia standardów świadczonych usług w placówkach, w których podopiecznymi są  małe dzieci.

Uwagi szczegółowe:

Art. 15 ust. 2 i 3określa liczbę opiekunów w grupie dziecięcej. W stosunku do grupy dzieci do 1 roku życia i grupy, w której jest dziecko niepełnosprawne lub wymagające szczególnej opieki, nadal na 1 opiekuna przypada pięcioro dzieci. Jeden opiekun opiekuje się grupą ośmiorga dzieci w wieku od 1 r.ż.  do 2 lat. Nowelizacja ustawy zwiększa liczbę dzieci powyżej 2 r.ż. do dziesięciu na 1 opiekuna. Propozycja ta wzbudza duży niepokój. Zwiększenie liczby dzieci pod opieką wychowawcy, zwiększa nie tylko obciążenie pracownika, ale jednocześnie obniża poczucie bezpieczeństwa jego podopiecznego. Dzieci w tej grupie wiekowej, mają bardzo duże oraz specyficzne potrzeby rozwojowe. Konieczność nauki dzieci samodzielności i samoobsługi, kontroli potrzeb fizjologicznych, umiejętności panowania przez dziecko nad emocjami,  wymaga bardzo często indywidualnego podejścia w zależności m.in. od wieku dziecka. Opiekunowie mają za zadanie wychowywać dzieci, przygotować je w jak najlepszy sposób do następnego etapu edukacji, a nie tylko dbać o ich bezpieczeństwo i ich doglądać. Od dzieci przedszkolnych wymaga się sygnalizowania potrzeb fizjologicznych, samodzielności i samoobsługi w trakcie jedzenia, ubierania się i zabawy a dzieci żłobkowe trzeba tego nauczyć. Instytucje opieki nad małym dzieckiem charakteryzują się dużą rotacją wiekową, trudno zatem byłoby dopasować liczbę opiekunów do specyfiki grupy przy każdej jej zmianie.

            Proponowany zapis ust. 2 pkt 2 dotyczy już tylko standardów ilościowych tj. obniżenia kosztów prowadzenia żłobka poprzez zwiększenie liczby dzieci na pracownika/zmniejszenie liczby pracowników z uwagi na wiek dzieci (porównywalny do dzieci przedszkolnych).  Prezydium KK przypomina, że  w żłobku realizowane są funkcje: opiekuńcza, wychowawcza oraz edukacyjna,  czas pracy wychowawców wynosi 40 godz. tygodniowo,  a wymiar urlopu to maksymalnie 26 dni. Natomiast w przedszkolu liczba godzin obowiązującego wymiaru zajęć dydaktycznych, wychowawczych i opiekuńczych wynosi 25 tygodniowo, wymiar urlopu to 35 dni.

            W art. 7 ust. 2, wprowadza zmiany, co do liczby dzieci objętej opieką w klubie dziecięcym. Niestety przepisy nie przewidują takiego ograniczenia w grupach objętych opieką żłobkową, pomimo faktu, że od lat środowisko opiekunów żłobkowych zgłasza postulat ograniczenia liczebności grupy dziecięcej w żłobku do 25 dzieci. W żłobkach grupa dziecięca w zależności od warunków lokalowych może liczyć 45- 50 dzieci, a nawet więcej. Dla małych dzieci tak liczna grupa jest środowiskiem nienaturalnym i nie stwarza warunków do prawidłowego rozwoju, zwłaszcza psychicznego, zaś opiekunom trudno będzie realizować program opiekuńczo-wychowawczy i zaspakajać indywidualne potrzeby dziecka. Prezydium KK ponawia wniosek o  ustalenie górnej liczby dzieci objętych opieką w grupie żłobkowej.

            Prezydium KK negatywnie ocenia propozycje zapisu art. 18b zezwalającego na miejsce czasowo nieobecnego dziecka przyjęcie innego dziecka. Okresadaptacji dziecka trwa od 2 tygodni do miesiąca a niekiedy nawet dłużej. Każde nowo przyjęte dziecko przechodzi różnie okres adaptacji  w  nowym miejscu – często jest płacz, krzyk, agresja, co dezorganizuje pracę w grupie dziecięcej i negatywnie wpływa na dzieci, które już zaadaptowały się do pobytu w placówce. Nie warto więc narażać dziecka na stres, który zawsze ma miejsce przy rozstaniu z rodzicami i nie pozostaje bez wpływu na rozwój dziecka, by zapewnić tylko chwilowy pobyt w żłobku lub klubie dziecięcym.

              Prezydium KK nie akceptuje propozycji obniżenia wymogów kwalifikacyjnych dla opiekunów w żłobku lub klubie dziecięcym, dopuszczając do pracy z małym dzieckiem osoby bez wykształcenia kierunkowego, jedynie po kursach oraz zaledwie z rocznym doświadczeniem w pracy z dziećmi. Opieka nad małym dzieckiem wymaga szczególnej wrażliwości oraz kompetencji, dlatego osoby opiekujące się grupą najmniejszych dzieci powinny zawsze wykazywać się szczególnymi kwalifikacjami. Ponadto obniżają rangę zawodu opiekuna dziecięcego, ogranicza się  jakość wykonywanej przez niego pracy. Jednocześnie w załączniku nr 3 wprowadza się nowe stanowisko „asystent opiekuna”, bez  określenia  jego roli, zadań i kwalifikacji. Prezydium KK może zaakceptować wprowadzenie nowego wsparcia w osobie asystenta opiekuna, jedynie pod warunkiem ustanowienia minimalnych wymagań kwalifikacyjnych ww. asystentów.

Zgodnie zart. 22 przedmiotowej ustawy„Żłobek i klub dziecięcy zapewniają przebywającym w nim dzieciom wyżywienie zgodnie z wymaganiami dla danej grupy wiekowej wynikającymi z aktualnych norm żywienia dla populacji polskiej, opracowanych przez Instytut Żywności i Żywienia”.  Zdaniem NSZZ „Solidarność” uzasadnionym jest więc określenie modelowej racji pokarmowej dla dziecka  w wieku 13-36 miesięcy.

            Zmiana zaproponowana w art. 24 ustawy,polega na ograniczeniu minimalnej liczby sal w placówce z dwóch do jednej, co oznacza, że przyjmuje się, że na jednej sali cała liczna grupa dzieci bawi się, spożywa posiłki i śpi. W takich warunkach trudno pracować w niewielkich podgrupach z małymi dziećmi, które przebywając w ciągłym hałasie i tłoku są narażone na stres i choroby. Dziecko zmęczone czy śpiące nie może odpocząć poza wyznaczoną porą leżakowania. Dzieci w wieku 20 tyg. do 2 lat są za małe, aby nie miały wydzielonego pomieszczenia do spania/drzemki lub odpoczynku w czasie dnia. Niezmienny porządek dnia jest jednym z warunków zapewnienia dziecku bezpieczeństwa emocjonalnego. Prezydium KK wnosi o pozostawienie aktualnie obowiązujących przepisów art. 24 w niezmienionym brzmieniu.

            Prezydium KK nie akceptuje propozycji zmiany art. 25 nowelizowanej ustawy obniżającej wymagania lokalno-sanitarne dla klubów dziecięcych, szczególnie gdy jednocześnie dopuszcza się w nich do objęcia opieką dzieci w wieku już od 20 tygodnia życia. Bezpieczeństwo najmniejszych dzieci nie może być bagatelizowane, jedynie ze względów na fakt, że dzieci w klubach przebywają krócej niż w żłobkach. Potrzeba zwiększenia dostępności instytucji opieki nad dzieckiem do lat 3 nie może być realizowane kosztem bezpieczeństwa małych podopiecznych tych instytucji.

Zaniepokojenie budzi propozycja zawarta w art. 38 ust. 1a, który mówi o zwiększonej liczbie dzieci: do 8 na jednego opiekuna dziennego, któremu  ma pomagać sprawować opiekę co najmniej jeden z rodziców. Wsparcia opiekuna przez rodzica, który nie posiada odpowiednich kwalifikacji, ani nie podlega żadnym badaniom lekarskim, obniży nie tylko bezpieczeństwo i jakość opieki, ale także warunki sanitarne sprawowanej opieki. Może także doprowadzić do obejścia prawa w zakresie wymogów kwalifikacyjnych wobec opiekunów. Zdaniem NSZZ „Solidarność” propozycja ta wymaga uszczegółowienia w zakresie minimalnych wymogów kwalifikacyjnych wobec wspierającego opiekuna rodzica.

 Negatywnie oceniamy  propozycję  zmiany w art. 51 ust. 1 pkt. 1 i 2  polegającą na  obniżeniu  podstawy składki na ubezpieczenie społeczne i zdrowotne do 50% wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę opłaconych przez ZUS za nianie. Mimo, że jest to najdroższa forma opieki nad dziećmi, to jednocześnie najbardziej korzystna dla rozwoju dziecka i jego zdrowia. Zwiększone obciążenie rodziców opłatami za ubezpieczenie społeczne może przyczynić się do ograniczenia rejestrowanego zatrudnienia niań. Biorąc pod uwagę możliwość zmniejszenia dochodów z tytułu PIT, na skutek odejścia od rejestrowego zatrudnienia niań,  trudno doszukać się w tym rozwiązaniu oszczędności. Należy zauważyć, że projektodawca nie oszacował kosztów związanych z tą formą wsparcia rodzin tak więc można przypuszczać, że koszty te są marginalne.

             Prezydium KK NSZZ „Solidarność” zgadza się z opinią o potrzebie zmian legislacyjnych w zakresie rozwoju opieki instytucjonalnej nad dziećmi do lat 3. Jednocześnie wyraża głębokie zaniepokojenie faktem, że proponowane zmiany nie zostały poparte analizą ich wpływu na bezpieczeństwo lokalowo-sanitarne sprawowanej opieki instytucjonalnej. Brak jest oceny wpływu zmian na bezpieczeństwo zarówno epidemiologiczne jak i fizyczne przebywających w klubach dzieci. Nie potwierdzono także opiniami autorytetów wpływu zaproponowanych zmian na rozwój psycho-fizyczny najmniejszych, czyli najbardziej wrażliwych dzieci objętych opieką określoną zmienianymi aktami prawnymi.

3.      Ustawa z dnia 11 lutego 2016 r. o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci (Dz. U. poz. 195 i 1579 oraz z 2017 r. poz. 60, 245, 624 i 777).

W art. 7 po ust. 3 dodaje się ust. 3a, który wyłącza stosowanie przepisów dotyczących utraty i zyskania dochodu w sytuacji, gdy wnioskodawca lub członek rodziny utraci dochód z tytułu zatrudnienia i w okresie 3 miesięcy od daty utraty dochodu ponownie uzyska dochód u tego samego pracodawcy, zleceniodawcy lub zamawiającego dzieło lub ponownie rozpocznie pozarolniczą działalność gospodarczą. Zaproponowany okres 3 miesięczny,  jako sugerujący czas, na który wnioskodawca pozbawia się celowo dochodów na rzecz otrzymania uprawnień do świadczeń wydaje się stanowczo zbyt długi. Nie można założyć, że działalność gospodarcza lub wykonywanie zlecenia przerwane na 3 miesiące może być powodowane jedynie w celu uzyskania uprawnień do świadczeń. Bywają sytuacje losowe, w których rzeczywiście może się zdarzyć przerwanie działalności na stosunkowo niedługi okres czasu (np. choroba zleceniodawcy, zawieszenie współpracy ze względów na wahania koniunktury lub prace sezonowe). Prezydium KK proponuje rozważyć skrócenie okresu  ograniczenia wynikającego z projektowanego  ust. 3a .

Tym samym Prezydium KK NSZZ „Solidarność” potwierdza aktualność opinii wyrażonej  ww. decyzji Prezydium nr 16/16 w zakresie dotyczącym:

Art. 4 ust. 3 – ograniczenia wsparcia rodziny ze względu na osiągnięcie wieku 18 lat przez dziecko, niezależnie od tego czy nadal się uczy czy nie. Wobec reformy systemu oświaty i podwyższenia obowiązkowego wieku szkolnego dzieci, postulat objęcia wsparciem rodzin
z uczącymi się pełnoletnimi dziećmi jest tym bardziej aktualny.

Art. 5 ust. 3 – ustalenia progów dochodowych uprawniających do otrzymania świadczenia wychowawczego. Progi dochodowe ustalone na poziomie poniżej minimum socjalnego, sprawiają, że świadczenie to, pomimo intencji rządu, staje się świadczeniem socjalnym, obejmującym przede wszystkim najuboższe rodziny z dziećmi.  Niestety, rozwiązania zaproponowane w projekcie przedstawionej ustawy nie odnoszą się do kwestii wysokości progów dochodowych.  Utrzymanie progów dochodowych określających, jako kryterium wsparcia  świadczeniem wychowawczym, przy jednocześnie zachowanym braku górnej granicy dochodowej dla wnioskodawców o ponadprzeciętnych dochodach jest niesprawiedliwością społeczną, której NSZZ „Solidarność” nadal nie akceptuje.